18میلیون نفر در صف حذف یارانه

احمد میرخدایی | روزنامه‌نگار

دولت موظف است یارانه نقدی 3دهک بالای درآمدی را حذف کند؛ تکلیفی که تحقق کامل آن به‌معنای حذف یارانه حدود ۲۷میلیون نفر است. آمارهای رسمی نشان می‌دهد روند حذف از سال گذشته آغاز شده اما ادامه کار و حذف یارانه‌دهک‌ها ممکن است دولت را با موج جدیدی از اعتراضات و فشار اجتماعی روبه‌رو کند. احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پاسخ به انتقادهای مجلس درباره اجرانشدن این تکلیف، استنکاف دولت را رد و تأکید کرده است که وضعیت اقتصادی جامعه ظرفیت چنین حذف گسترده‌ای را ندارد. سخنگوی دولت هم یادآور شده است که دولت چهاردهم تاکنون یارانه بیش از 8‌میلیون نفر را قطع کرده است. اکنون پرسش اصلی این است که آیا شرایط معیشتی امروز اجازه می‌دهد یارانه نزدیک به ۲۷ میلیون نفر حذف شود؟

کاهش اعتراض به حذف یارانه
نکته مهم در اظهارات اخیر وزیر کار، روند کاهش اعتراضات به حذف یارانه‌هاست که دولت آن را نشانه‌ای از بهبود دقت شناسایی افراد می‌داند. طبق گفته میدری، در فاصله سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۶ بیش از ۵۰ درصد حذف‌شدگان به این تصمیم اعتراض داشتند، اما در دوره جدید تنها ۵ درصد از حذف‌شدگان نوبت اول که اساسا بالاترین درآمدها را شامل می‌شدند، به حذف خود معترض بودند.

معیارهای حذف یارانه نقدی
دولت چهاردهم چند شاخص را برای دهک‌بندی جدید و حذف یارانه دهک‌های بالا اعلام کرده و در ۶ بخش وضعیت اقتصادی خانوارها را مدنظر قرار داده است؛ «۱. مجموع درآمد اعضای خانوار»، «۲. تراکنش‌های خرید ماهانه»، «۳. دارایی‌های ملکی»، «۴.خودروهای لوکس»، «۵.سفرهای خارجی» و «۶. اقامت در خارج از کشور». یارانه نقدی هر خانواری که مشمول یکی از این 6شاخص شود، حذف خواهد شد.

روند شناسایی ثروتمندان و حذف یارانه
بررسی روند حذف یارانه‌ها نشان می‌دهد دولت از بهمن سال گذشته تا پایان آبان امسال درمجموع یارانه نقدی ۸ میلیون و ۸۸۳ هزار نفر را حذف کرده است. این عدد تنها بخشی از هدف قانون بودجه را پوشش می‌دهد و برای رسیدن به تکلیف 3دهک بالا دولت باید یارانه ۱۸ میلیون و ۱۱۶ هزار نفر دیگر را حذف کند؛ هدفی که با توجه به ساختار درآمدی خانوارها با چالش‌های جدی همراه خواهد بود. آمارهای ماهانه نیز نشان‌دهنده روند مستمر کاهش تعداد یارانه‌بگیران دهک‌های چهارم تا نهم است. این تعداد در بهمن ۱۴۰۳ حدود ۵۰ میلیون و ۷۲۵هزار نفر بود که در آبان امسال به ۴۱ میلیون و ۸۷۴ هزار نفر رسید. طبق آمارها مجموع تغییر فهرست یارانه‌بگیران در 2 بخش شامل 3 دهک پایین و 6دهک بالاتر در این بازه زمانی به بیش از 8میلیون و 883هزار نفر رسیده است.

چالش حذف یارانه پردرآمدها
باوجود این روند چالش اصلی دولت نه سرعت حذف یارانه‌ها، بلکه اقناع افکار عمومی است. مجلس در قانون بودجه عدد برای حذف یارانه ذکر نکرده و تنها حذف 3 دهک بالای ثروتمند را تکلیف کرده است اما دولت با برجسته کردن این عدد تلاش دارد نشان دهد که حذف حدود 26 تا ۲۷میلیون نفر صرفا به‌معنای حذف یارانه ثروتمندان نیست و بسیاری از خانوارهایی که در این فهرست قرار می‌گیرند، لزوما پردرآمد محسوب نمی‌شوند. درواقع بخش قابل‌توجهی از دهک‌های 8 تا 10، با وجود وضعیت اقتصادی بهتر نسبت به دهک‌های پایین، در تعریف عمومی جامعه ثروتمند تلقی نمی‌شوند.

27 میلیون نفر دهک‌های  8و 9 و 10

8/8 میلیون نفر افرادحذف شده  از یارانه