گزارش
انتقال آب کارون، ممنوع!
کارشناسان طرح‌های انتقال آب از کارون را تکرار اشتباه‌های گذشته در مدیریت آب توصیف می‌کنند
مجید جباری | روزنامه‌نگار
چند روز بعد از اینکه رئیس‌جمهور بحران آب را آن‌قدر جدی توصیف کرد که از نخبگان خواست اگر راهی برای نجات از بحران بی‌آبی ایران دارند وارد میدان شوند، تصمیم تازه‌ای در بالاترین سطح اجرایی گرفته شد که با این هشدارها در تضاد بود؛ سرعت دادن به ساخت ۳ سد و ۳ طرح انتقال آب بدون ارزیابی محیط‌زیستی؛ پروژه‌هایی که به باور کارشناسان، فشار روی منابع آبی را افزایش می‌دهد. نشست بررسی راهکارهای رفع چالش‌های آبی با تمرکز بر ۴ استان مرکزی کشور در حالی برگزار شد که بحران منابع آبی به اوج خود رسیده است. رئیس‌جمهور در این جلسه دستور داد روند اجرا و تکمیل سدهای کوهرنگ ۳، خرسان ۳ و ماندگان برای تامین پایدار آب آشامیدنی اصفهان، یزد و چهارمحال و بختیاری با شتاب بیشتری دنبال شود، اما به اعتقاد کارشناسان، این تصمیم در تضاد کامل با راهکارهای علمی تنش آب در کشور است.
طرح‌های فاقد ارزیابی قانونی نیست
نماینده بویراحمد، دنا و مارگون در واکنش به این تصمیم دولت با اشاره به اینکه اجرای این طرح‌ها فاقد مجوز ارزیابی محیط‌زیستی هستند، می‌گوید: «طبق مستندهای رسمی، هیچ‌یک از این پروژه‌ها تاکنون مجوز ارزیابی محیط‌زیستی دریافت نکرده‌اند و سازمان محیط‌زیست نیز اعلام کرده است در شرایط فعلی امکان صدور این مجوز وجود ندارد. قانون در این‌باره صراحت دارد. هیچ پروژه‌ای بدون ارزیابی محیط‌زیستی اجازه اجرا ندارد. این ارزیابی‌ها فقط تشریفات اداری نیست، تضمین‌کننده حفظ حقابه‌ها و پایداری منابع آب است.» محمد بهرامی حوضه‌های آبریز زاگرس را «به‌شدت حساس» توصیف می‌کند و هشدار می‌دهد: «تغییر مسیر آب می‌تواند اکوسیستم‌های پایین‌دست و کشاورزی استان‌های مختلف را دچار آسیب گسترده کند. مسیر قانونی باید طی شود و از طریق کمیسیون‌های تخصصی و نهادهای نظارتی این موضوع را پیگیری خواهم کرد تا حقوق مردم و الزام‌های محیط‌زیستی رعایت شود.»
انتقال آب؛ جابه‌جایی بحران
یک متخصص حوزه آب و عضو هیأت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز تصمیم اخیر دولت را نمونه‌ای از تشخیص غلط مسئله می‌داند و می‌گوید: «کشور دچار تنش شدید آبی است؛ یعنی به منابع بیش از توان آنها فشار وارد شده است؛ وقتی مسئله تنش آبی را درست بفهمیم، نتیجه عملی آن کاهش فشار بر منابع آب است، نه افزایش مضاعف. اگر همچنان در مسیر برنامه‌هایی حرکت کنیم که مصرف بیش از ظرفیت منابع را تشویق می‌کند، یعنی مسئله را درست طرح نکرده‌ایم و طبیعتا راه‌حل‌ها از اساس غلط خواهند بود.»
مهدی قمشی در گفت‌وگو با همشهری می‌افزاید: «سیاست انتقال آب بین‌حوضه‌ای اشتباه تکراری است که بحران را از یک نقطه به نقطه دیگر منتقل می‌کند. ما سال‌هاست با منابع آبی بازی می‌کنیم، بدون اینکه مشکل حل شود. از سوی دیگر این اقدامات سبب تشدید همزمان بحران در مبدا و مقصد می‌شود.»
مکث
آب شرب یا توسعه کشاورزی؟
استاد دانشگاه شهید چمران اهواز در‌گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «انتقال آب از سرشاخه‌های کارون عملا قطع سهم آب کشاورزی خوزستان و رساندن آن به استان‌های دیگر است. این کار منطقی نیست و علاوه بر اینکه به استان مبدأ لطمه می‌زند، سبب ایجاد مشکلات اجتماعی بین استان‌های همجوار هم خواهد شد.» مهدی قمشی یادآوری می‌کند: «هر مترمکعب آب در حوزه کارون اکنون فقط از طریق تولید انرژی برقآبی و به‌عنوان یک انرژی پاک و غیرفسیلی، حدود ۱۲ هزار تومان عایدی برقآبی دارد که با انتقال آب از دست می‌رود. این یعنی درصورت اجرای طرح‌های برشمرده، کشور باید سالانه ضرر ۱۲ همتی را بپذیرد. در مقابل، یک مترمکعب آب در مناطق مقصد فقط حدود ۰.۸ کیلوگرم گندم یا معادل آن محصول تولید می‌کند (به‌عبارتی سود خالص ۱۰ هزار تومانی). این مقایسه اقتصادی به‌روشنی نشان می‌دهد این انتقال‌ها هیچ توجیهی ندارند.»
