زندگی به ریال حساب به دلار

سیاوش ابدی

کمترین اثر افزایش غیرقابل پیش‌بینی قیمت دلار در ایران این بود که خیلی‌ها به فکر به‌دست‌آوردن دلار افتادند. در همان روزهایی که هنوز دهان بیشتر جمعیت ایران از تعجب باز مانده بود، عده‌ای به این موضوع فکر می‌کردند که کسب و کارشان امکان بهره‌برداری از شرایط را می‌دهد. البته در شهرهای بزرگ ایران- به‌ویژه تهران- همیشه خانه‌هایی هست که فقط با دریافت دلار اجاره داده می‌شدند. این خانه‌ها به مشتری‌های خارجی اجاره داده می‌شدند که اقامتی کوتاه در پایتخت ایران داشتند. با همین توجیه، اگر مشتری ایرانی هم به تورشان می‌خورد، باید مبلغ اجاره را به دلار پرداخت می‌کرد. آن روزها قیمت دلار اینطور هم نبود که مجبور باشید فقط برای یک شب، 10میلیون تومان کارت بکشید.

ماجرای دریافت مبلغ خدمات- از هر نوع- به دلار موضوعی است که پس از افزایش قیمت ارز، در تعدادی از حرفه‌ها رایج شد. دم‌دستی‌ترینش درخواست تورهای معمولی از مشتریان‌شان بود. پیش از این اگر صاحب خانه‌ای در یکی از بهترین منطقه‌های تهران، اجاره را به دلار دریافت می‌کرد، در روزهای اخیر مسافرهای تور روستایی در اطراف آن جا هم ممکن است به همین روش بپردازند. این خبر البته فعلا در حد شایعه است ولی افراد مختلفی در شبکه‌های مجازی درباره این موضوع نوشته‌اند. این طور ادعا شده که بعضی از تورهای داخلی که مسافرهای ایرانی را به محیط‌های روستایی می‌برند، هزینه اقامت در خانه‌های روستایی را به دلار از مسافر دریافت می‌کنند. توجیه‌شان هم این است که این تورها در واقع برای مسافرهای خارجی طراحی شده‌اند چون زندگی در محیط‌های بومی از گزینه‌های مورد علاقه آنها هنگام سفر به ایران است.

حدود یک‌ماه پیش (19تیر‌ماه 1397) وقتی قیمت دلار به حدود 8هزار تومان رسیده بود، خبری جالب درباره یکی از بازیکنان فوتبال ایران منتشر شد. ورزش سه این خبر را منتشر کرد؛ «یکی از بازیکنان مطرح فوتبال ایران که قراردادش به پایان رسیده بود، پیشنهاد عجیبی به باشگاه خود داده بود که البته مدیران این باشگاه هرگز با پیشنهاد او موافقت نکردند. این بازیکن که سابقه ملی هم دارد به باشگاه خود پیشنهاد داد که قرارداد خود را برای طولانی‌مدت تمدید می‌کند به شرط اینکه قرارداد او به جای ریال با دلار تنظیم شود؛ او از مسئولان باشگاه برای سال اول 400هزار دلار درخواست کرده بود که این موضوع با مخالفت روبه‌رو شد. البته در نهایت این باشگاه زیر بار عقد چنین قراردادی نرفت و او قرارداد خود را به‌مدت یک سال و به ریال تمدید کرد.» در انتهای خبر به این نکته اشاره شده بود که موافقت با درخواست این بازیکن، می‌توانست باعث باب‌شدن عقد قرارداد با بازیکنان داخلی به دلار شود و این موضوع بازار فوتبال ایران را وارد بحران می‌کرد. بااین حال هیچ دلیلی وجود ندارد که چنین ایده‌ای به ذهن بازیکن‌های دیگر نرسیده باشد و البته آنها هم بدون دلار از باشگاه بیرون آمده باشند. توجیه‌شان هم این است که بیشتر از این را می‌توانستند بیرون از ایران بگیرند. تازه آنها به دلار حساب می‌کنند که هر یک دلارش در ایران 8 قلو می‌زاید.

شایعه دیگر در این زمینه مربوط به دادوستد بازاری‌ها در داخل ایران به دلار بود. این خبر هم چند هفته پیش در شبکه‌های مجازی منتشر شد. اینطور نوشته بودند که دریافت مبلغ عمده‌فروشی به دلار در حال باب‌شدن در ایران است. تردیدی نیست که بحران اقتصادی، خلق شایعه را آسان‌تر می‌کند ولی موضوعی که این خبر را باورپذیر می‌کرد، یک حساب و کتاب ساده اقتصادی بود. در روزهایی که قیمت دلار ناگهان افزایشی 2 و حتی در مقطعی، 3 برابری پیدا کرد، ارزش جنس‌های خارجی هم در همین حد افزایش پیدا کرد. برای مثال، یک انبار که جنس‌هایی به ارزش 2میلیارد تومان در آن دپو شده بود، ناگهان- واقعا در یک شب- تبدیل به سرمایه‌ای 6میلیاردی شد. اینطور به‌نظر می‌رسد که صاحب چنین سرمایه‌ای ترجیح می‌دهد سرمایه‌اش را در انبار نگه دارد یا تنها درصورتی آن را به پول تبدیل کند که متقاضی، رقم را به دلار بپردازد. وگرنه چه کاری است؟!