گزارش
آینده تاریک آب در روستای گزنه
موضوع تنش آبی روستا با همکاری جهاد کشاورزی و مسئولان استانی قابل حل است
میثم مالمیر| قزوین – خبرنگار:
کشاورزی بدون آب معنایی و مفهومی ندارد امامدت‌هاست تامین آب برای برزگران قزوین به معمایی پیچیده تبدیل شده است. در 30 کیلومتری جاده قزوین - رشت و در یک منطقه بادخیز از توابع کوهین، روستای گزنه با 170 نفر جمعیت قرار دارد و اهالی این روستا در گیرودار تامین آب برای مزارع کشاورزی خود هستند. از لحظه‌ای که به روستا وارد می‌شوید، کاملا ردپای زحمتکشان مزرعه را می‌توانید ببینید و هنوز جای دسترنج آنها به شکل مزارع خشک باقی است. وقتی در بین باغ‌ها و مزارع این روستا قدم می‌زنید، انگار پاییز در این روستا ساکن شده و همه‌جا را خزان گرفته است؛ نه آبی در جوی و رودخانه موجود است و نه نفسی از قنات‌های روستا باقی مانده. حرف همه روستا کم‌آبی است و اگر گرمای حضور همراهان ما شامل شورای روستا و چند تن از کشاورزان و اهالی نبود، سکوت وحشتناکی بر کل روستا حاکم بود. تنها امید مردان این روستا، لایروبی و احیای قنات است تا بلکه بتوان سبزی و نشاط و توسعه را به روستا بازگرداند. به گفته کشاورزان، زمانی در این روستا 100 کشاورز مشغول به کار بودند و محصولات زراعی و درختی به‌قدری فراوان بود که علاوه بر تامین نیاز اهالی، زمینه فروش و توسعه محصولات کشاورزی را فراهم می‌کرد، اما اکنون از 24 میله قنات در روستا، آب 7 میله، آن هم به صورت گِل‌آبه‌ای مانده است و از همه بدتر سایه حفر چاه از سوی شهرک صنعتی کوهین در جنب میله‌های قنات، به اضطراب و دغدغه اهالی این روستا دامن زده است.
محدودیت طرح هادی، حمایت نکردن مسئولان
رئیس شورای روستای گزنه به خبرنگار ما می‌گوید: اهالی روستا معتقدند که طرح هادی روستای گزنه بسیار کوچک و محدود است و چون در چند دهه قبل به تصویب رسیده، اکنون نیازمند توسعه است اما نبود بودجه لازم و همکاری مسئولان سبب شده خیلی از اقدامات توسعه و اشتغال به علت نبود طرح هادی با وقفه و مشکل مواجه شود. مسئولان مدام حرف از حمایت می‌زنند، در حالی که برای گرفتن مجوز یک دامداری باید هزار راه نرفته را طی کنیم و مردم از هر لحاظ زیر منگنه قرار دارند.
عملیات عمرانی اتوبان و حفر چاه شهرک صنعتی
«نریمان مددخانی» می‌گوید: هنگامی که شرکت خلخال دشت برای ساخت اتوبان اقدام می‌کرد، برخی میله‌های قنات روستا در اثر فشار ناشی از حرکت ماشین‌آلات عمرانی آسیب دید و باعث شد که آب درون قنات‌ها خشک شود. البته بودجه‌ای به منظور لایروبی قنات در نظر گرفته شده است، که نیازمند تخصیص و تایید مسئولان است.
وی می‌افزاید: مشکل دیگر ما حفر چاه توسط شهرک صنعتی است که این چاه با قنات ( مادر چاه) روستا، 70 متر فاصله دارد. ضمن این‌که چاه باید با رعایت حریم نسبت به قنات حفر شود، به نظر می‌رسد اکنون چاهی که توسط شرکت آب منطقه‌ای حفر شده است، در مسیر رگه‌های قنات است. ما 24 میله قنات داریم که از این تعداد تنها 7 میله آب دارد و اگر چاه شهرک صنعتی فعال شود و بهره‌برداری آب از طریق آن صورت بگیرد، هیچ آبی برای ما باقی نخواهد ماند.
فرماندار قبلی بیشتر حمایت می‌کرد
مددخانی می‌افزاید: ما این موضوع را بارها به فرمانداری گزارش داده‌ایم و هیچ اقدامی صورت نگرفته است و این در حالی است که فرماندار قبلی به محض اطلاع یافتن از حفر یک چاه شرب در فاصله 120 متری قنات هم سریعا دستور توقف عملیات را می‌داد.
یکی از کشاورزان حاضر در روستا در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: اگر نگاهی به سراسر روستا بیندازید، در قسمت شرقی و شمالی کاملا پیداست که قبلا زیر کشت جو و گندم بوده و اکنون به علت نبود آب این مناطق رو به خشکی رفته است. باغ‌های ما نزدیک به چندسال است خشک شده و فعالیت‌های ما بیهوده است. نزدیک به 200 هکتار از مزارع آبی این روستا خشک شده و همچنین نزدیک به 1500 هکتار از اراضی دیم به علت نبود بارندگی کافی و شرایط بد جوی غیرقابل استفاده است.
رودخانه خشک
«صفرعلی مددی» می‌گوید: قبلا یک رودخانه تحت عنوان «تزرکش» در کوه‌های شمالی روستا وجود داشت که جاری شدن آن به سمت روستا باعث می‌شد بتوانیم به‌راحتی باغ‌های انگور را آبیاری کنیم اما اکنون از آن رودخانه خبری نیست و قنات‌ها نیز توان یاری مزارع کشاورزی را ندارند و با این اوصاف باید فاتحه کشاورزی را خواند.
وی می‌افزاید: در روستای ما تقریبا همه کشاورز بودند و خود بنده به همراه برادرانم، دامداری داشتیم. بخش اعظم روستای ما به فعالیت کشاورزی مشغول بود و جو و گندم و عدس کاشته می‌شد، به‌طوری که سابقه نداشت ما برای خریدن هیچ حبوباتی به سمت شهر و مغازه برویم. البته این موضوع تنها مربوط به بخش کشاورزی نبود و میزان محصولات باغی ما همچون سیب، گلابی، گردو و بادام که هر درخت نزدیک به 500 کیلو بار می‌داد، سبب شده بود از نظر مرکبات خودکفا با‌شیم.
مشکل قنات‌ها کاهش بارندگی است
«فراس خواجوی» مدیر روابط عمومی شرکت آب منطقه‌ای استان قزوین در واکنش به اظهارات روستاییان می‌گوید: در زمان حفر چاه همه حریم‌ها در نظر گرفته می‌شود و امکان ندارد بدون در نظر گرفتن حریم قنات، چاهی حفر شود. حفر چاه مورد نظر نیز کارشناسی شده است. به طور حتم حفر چاه جدید هیچ تاثیری روی قنات ندارد و منبع آب قنات بارندگی است که به دلیل کاهش نزولات آسمانی و تغییرات اقلیمی، آب قنات‌های ما کمتر شده است و این مساله در برخی نقاط شدت بیشتری دارد.
جهاد کشاورزی: کارشناسان ما خشک بودن قنات را تایید کردند
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان قزوین می‌گوید: جهاد کشاورزی پیگیر لایروبی قنات روستای گزنه است و تخصیص این بودجه نیز از طرف ما صورت گرفت. به دنبال طرح موضوع از سوی روستای گزنه، کارشناسان ما از قنات‌های روستا بازدید کردند و گفتند که خشک شده است. البته کل منطقه قزوین با کم‌آبی مواجه است و کاهش بارندگی‌ها به شدت این موضوع دامن زده است. «عباس علیخانی» می‌افزاید: ما کارشناس چاه آب نیستیم و شرکت آب منطقه‌ای باید اظهار نظر کند، اما به اهالی روستا گفتیم که اگر با چاه حفر شده مشکل دارند، می‌توانند مجوز یک چاه دیگر را بگیرند که به‌عبارتی چاه جایگزین به حساب می‌آید.
حریم قنات 300 متر است که به نظر می‌رسد آب منطقه‌ای این فاصله را رعایت کرده باشد. وی در خصوص روند کار می‌گوید: کارشناسان ما اعتقاد دارند که مشکل قنات روستای گزنه با لایروبی حل نمی‌شود و با اصرار اهالی روستا قرار شد خودیاری بیاورند و اگر آبی از قنات درآمد، بقیه اقدامات را پیگیری خواهیم کرد. اعتباری که برای قنات روستای گزنه در نظر گرفتیم، 50 میلیون تومان است که البته باید ابتدا خودیاری وارد عمل شود و اگر از وجود آب مطمئن شدیم، این اعتبار را هزینه خواهیم کرد. اهالی روستا می‌توانند یا از طریق پول و یا از طریق کارگری، سهم خودیاری خود را ادا کنند.
علیخانی می‌گوید: جهاد کشاورزی همواره به دنبال احیای قنات است و چون این منبع آبی خدادادی است، از هر اقدامی که لازم باشد دریغ نخواهد کرد. با این حال همکاران ما عقیده دارند که پول خرج کردن برای قنات به‌صلاح نیست، اما چون روستاییان اصرار دارند، بنابراین بعد از خودیاری به لایروبی اقدام خواهیم کرد.