گزارش
چرا مرگ مغزی بازگشت‌ناپذیر است؟
افزایش فرهنگ اهدای عضو وابسته به آگاهی مردم از مرگ مغزی است
مریم سرخوش | روزنامه‌نگار
نزدیک به 20روز از حادثه تلخی که برای صابر کاظمی، والیبالیست ملی‌پوش ایران رخ داده، می‌گذرد. در این مدت اخبار متناقضی درباره وضعیت او منتشر شده که فارغ از حواشی رسانه‌ای، یک آسیب جدی را به همراه داشته است؛ خدشه به باور عمومی نسبت به مفهوم «مرگ مغزی». به تأکید متخصصان، مرگ مغزی یعنی مرگ قطعی و غیرقابل برگشت، با این تفاوت که در زمان طلایی پس از رخ دادن آن می‌توان با اهدای عضو، جان چندین بیمار را نجات داد. پس از آن مصاحبه‌هایی منتشر شد که از روند بهبود و تثبیت شرایط او خبر می‌داد و اینکه مردم برای صابر دعا کنند؛ شرایطی که مردم را دچار تردید شدند و یک پرسش قدیمی را دوباره زنده کرد: آیا مرگ مغزی واقعا برگشت‌ناپذیر است؟
در نشست «بررسی شایعات و باورهای غلط درباره اهدای عضو» که در سازمان نظام پزشکی کشور برگزار شد، ابهامات مطرح‌شده درباره مرگ مغزی موردتوجه قرار گرفت و امید قبادی، مدرس بین‌المللی اهدای عضو در پاسخ به سؤال همشهری در این‌باره عنوان کرد: «عدم‌پذیرش مرگ مغزی در کشوری که هنوز این باور نهادینه نشده چیز عجیبی نیست و به همین دلیل سالانه اعضای قابل پیوند 2هزار فرد مرگ مغزی به‌دلیل عدم‌رضایت خانواده به خاک سپرده می‌شود.» در این برنامه درباره مرگ مغزی، خبررسانی‌های آسیب‌زا در این حوزه و فرایند تأیید مرگ مغزی و... نکات مهمی از سوی کتایون نجفی‌زاده، مدیرعامل انجمن اهدای عضو ایران و قبادی مطرح شد .
مفهوم مرگ مغزی
گره کوچک بالای قلب، امواج یونی برای زنده ماندن این عضو تولید می‌کند و برای این کار نیازمند اکسیژن است که از ریه می‌آید. فرمان نفس کشیدن برای تامین اکسیژن هم از مغز صادر می‌شود. این یعنی اگر مغز از کار بیفتد تامین اکسیژن قطع می‌شود، البته قلب ۶ تا ۸دقیقه بدون اکسیژن زنده می‌ماند و با اقدامات پزشکی و لوله‌گذاری می‌توان آن را بیشتر زنده نگه داشت، اما سلول‌های مغزی به‌دلیل قطعی ارسال خون مرده‌اند. این همان مفهوم مرگ مغزی است که ضربان قلب وجود دارد و حتی حرکات دست و پا هم می‌تواند وجود داشته باشد، اما فرد فوت کرده و به هیچ عنوان برنمی‌گردد.
آمار پایین اهدای عضو
سالانه ۵ تا ۸ هزار نفر در کشور با مرگ مغزی فوت می‌کنند که ۳هزار نفر قابلیت اهدای عضو دارند. اما تنها هزار خانواده با اهدای عضو موافقت می‌کنند. این در حالی است که ۸۵درصد خانواده‌هایی که اهدای عضو را رد می‌کنند، بعدا پشیمان می‌شوند و در چنین شرایطی، باید قدردان خانواده‌هایی بود که نسبت به اهدای عضو رضایت داده‌اند. فرهنگسازی نقش 50درصدی در اهدای عضو دارد و باید تلاش بیشتری در این‌باره انجام شود. نداشتن کارت اهدای عضو، یکی از دلایل عدم‌رضایت خانواده‌ها مطرح می‌شود و این در حالی است که در ایران ۱۰درصد و در آمریکا ۷۰درصد مردم این کارت را دارند؛ کارتی که مشابه وصیت هر فرد است و در افزایش رضایت خانواده‌ها نقش دارد تا عضو قابل اهدا به خاک سپرده نشود.
چرا در مرگ مغزی علائم فوت وجود ندارد؟
۹۹ درصد مرگ‌ها، قلبی و یک درصد مغزی است. کسی که دچار مرگ مغزی شده نفس ندارد و زیر دستگاه تنفسی قرار می‌گیرد. به همین دلیل ضربان قلب و حرکات قفسه سینه وجود دارد. حتی گاهی حرکت در دست یا پا هم دیده می‌شود که البته نشانه زنده بودن نیست و یک رفلکس بدنی است. برخی مرگ مغزی را کما می‌دانند اما ممکن است فرد بعد از چند سال از کما خارج شود، مرگ مغزی نوعی کمای غیرقابل برگشت عمیق است که سلول‌های مغز از بین رفته و برگشتی هم وجود ندارد.
چرا زمان مهم است؟
مغز پس از مرگ شروع به ترشح مواد سمی می‌کند که در نهایت منجر به از دست رفتن سایر سلول‌های اعضای بدن هم می‌شود. به همین دلیل زمان کمی برای اهدای عضو وجود دارد. همان ساعات ابتدایی 8عضو قابل اهدا هستند، اما این عدد در روز چهارم به 2 می‌رسد و تا زمانی که یک خانواده مفهوم مرگ مغزی را نداند، هیچ صحبتی از اهدای عضو با آنها مطرح نمی‌شود.
مسیر دریافت کارت اهدای عضو
با ارسال کد ملی به سرشماره۳۴۳۲ در کمتر از یک‌دقیقه کارت اهدای عضو صادر می‌شود. هنگام تعویض یا صدور گواهینامه رانندگی هم می‌توانید درخواست درج قلب اهدای عضو داشته باشید.
20تا 40سال سن رایج
ضربه به سر ناشی از تصادفات جاده‌ای شایع‌ترین دلیل بروز مرگ مغزی
