گزارش
باغستان قزوین جهانی شد
باغستان سنتی قزوین نشان ثبت جهانی در فهرست «میراث کشاورزی ارزشمند برای جهان» را دریافت کرد
محمود مولایی | روزنامه‌نگار
باغستان سنتی قزوین 2سال پیش در فهرست«میراث کشاورزی ارزشمند برای جهان» با نام اختصاری جیاس به ثبت رسید. نشان این ثبت جهانی روز گذشته در آیینی در رم ایتالیا اعطا شد و نماینده باغداران قزوین به همراه اعضایی از انجمن مردم‌نهاد توسعه حیات شهر، لوح سبز ثبت جهانی باغستان سنتی قزوین را از سوی سازمان جهانی غذا و کشاورزی ملل متحد (فائو) دریافت کردند. در حاشیه این مراسم، نمایشگاهی از محصولات باغی، نمادهای فرهنگی و المان‌های بومی باغستان برپا شد که هدف آن معرفی ظرفیت‌های زیستی، فرهنگی و اقتصادی این میراث ارزشمند به جهانیان بود.
ثبت جهانی، تأییدی بر ارزش میراثی
رئیس هیأت‌مدیره انجمن توسعه حیات شهر در سخنرانی خود در این مراسم گفت: «ثبت باغستان در فهرست جیاس تأییدی است بر ارزش جهانی این نظام کشاورزی و ضرورت حمایت‌های بین‌المللی برای حفظ و احیای آن.» شکوه کرمانشاهانی تأکید کرد که باغستان سنتی قزوین نه‌تنها میراثی فرهنگی، بلکه موجودیتی زنده است که ادامه حیات آن وابسته به حفظ چرخه زیستی و کاربری پایدار آن است. او همچنین به فرصت‌های پس از ثبت جهانی اشاره کرد و افزود: «برندسازی محصولات باغستان و توسعه گردشگری کشاورزی ازجمله ظرفیت‌هایی است که می‌تواند به ارتقای اقتصادی باغداران و معرفی بهتر این میراث در سطح جهانی کمک کند.»
ماجرای شکل‌گیری باغستان سنتی
یک فعال میراث فرهنگی به همشهری گفت: «قزوین حدود ۱۷۸۰سال قدمت دارد و بنای آن به شاهپور اول در دوره ساسانی بازمی‌گردد. برخلاف بسیاری از شهرها که در کنار منابع آبی شکل گرفته‌اند، انگیزه اصلی تاسیس قزوین ضرورت‌های نظامی بود، به‌ویژه برای حفاظت از دشت‌های پهناور در برابر حمله‌ها.» محمدحسین سلیمانی عنوان کرد: «با توجه به محدودیت منابع آبی قزوین شامل 5رودخانه فصلی و با توجه به بارش نسبتا اندک، ساکنان از همان ابتدا با قنات و آب‌انبار نیاز آبی خود را تامین می‌کردند.» او تأکید کرد: «در کنار این تدابیر، یک‌پهنه سبز گسترده پیرامون شهر شکل گرفت که به باغستان سنتی قزوین معروف شد.»
مانعی برای نفوذ ریزگردها و آلاینده‌ها
به‌گفته سلیمانی، وجود باغستان از چند جهت برای قزوین راهبردی است، ازجمله حفاظت در برابر سیلاب، عملکرد زیست‌محیطی به‌عنوان ریه تنفسی و تامین معیشت بخش قابل توجهی از مردم.او افزود: «متأسفانه از دوره پهلوی اول، با توسعه شهری و احداث خیابان‌های جدید، بخش‌های مهمی از باغستان تخریب شد. درحال‌حاضر فقط 2بخش در غرب و جنوب شهر باقی مانده و بخش شرقی تقریبا از میان رفته است.» سلیمانی تأکید کرد: «اگر این پهنه سبز در برابر آسیب‌های ناشی از مدیریت‌های شهری محافظت نشود، شهر با تهدیدات جدی مانند افزایش ریزگردها و بیابان‌زایی به‌ویژه در منطقه بوئین‌زهرا مواجه خواهد شد.»
چرا ثبت در جیاس مهم است؟
ثبت جهانی نظام‌های میراث کشاورزی ایران در «جیاس» فائو به حمایت و توسعه این نظام‌ها برای ایجاد منافع و بهره‌مندی جوامع محلی کمک می‌کند. براساس مطالعات انجام‌شده، محصولاتی که نشان یا لوگوی جیاس را داشته باشند در بازارهای جهانی تا 5برابر قیمت به فروش می‌رسند.
