جامعه امروز
خطر مخدر دم‌دستی
یک مخدر جدید از بین نوجوان‌ها قربانی می‌گیرد
محمد سرابی | روزنامه‌نگار
مدتی است که در دنیای دهه هشتادی‌ها و دهه نودی‌ها یک نوع مخدر جدید پیدا شده است. امواج یک نوشیدنی دست‌ساز به نام «شربت لین» که اعتیادآور است و در فضای مجازی سروصدای آن بسیار بلند است. این شربت مانند همه مواد مخدر و محرک‌های دیگر عوارض خطرناکی دارد. بدتر اینکه مصرف شربت لین که شربت بنفش یا دِرتی‌اِسپرایت هم نام دارد، شروعی برای اعتیاد نوجوانان به مواد افیونی است.
بنفش آمریکایی
شربت لین (Lean) به نام شربت بنفش هم شناخته می‌شود زیرا نمونه‌های آمریکایی آن رنگ بنفش درخشان دارند. این آشامیدنی خیلی آرام رواج پیدا کرد. از سال‌های 1960بعضی از خواننده‌های آمریکایی در هیوستون تگزاس شربت سرفه را به‌عنوان یک مخدر می‌نوشیدند. از سال‌های 2000شربت بنفش بین گروه بزرگ‌تری رایج شد و به ترانه‌های رپ هم راه پیدا کرد. از سال 1403بعضی ازخواننده‌های رپ فارسی در ترانه‌های خود از آن نام بردند و فضای مجازی به سرعت پر از دستور‌العمل‌های ساخت لین شد. البته دارو‌های ضدحساسیت ایرانی بنفش نیستند و در نتیجه شربت لین ایرانی قهوه‌ای و زرد و... است.
نوشابه و پاستیل
نوجوانی که سرماخورده نیست معمولا نباید چند شیشه شربت سرفه را بین وسایل مدرسه حمل کند مگر اینکه استفاده غیردارویی داشته و قرار باشد با افزودنی‌های ساده دیگر به آن کارکردی متفاوت بدهد شربت بعد از نوشیدن در مدت 10دقیقه تا نیم ساعت اثرات خود را نشان می‌دهد. «سرخوشی» مهم‌ترین اثر لین است و تا 6- 5ساعت هم ادامه پیدا می‌کند. کدئین موجود در ترکیب شربت روی اعصاب تأثیر آرامبخش می‌گذارد اما اینها مربوط به دفعات اول مصرف است. مصرف‌کننده لین باید دائم میزان مصرف را بیشتر کند تا به احساس سرخوشی برسد و در مدت چند‌ماه نشانه‌های اعتیاد به مواد افیونی را نشان می‌دهد. آسیب به کبد از همان ماه‌های اول مصرف شروع می‌شود و بعد از مدتی اندام‌‌های بدن درگیر علائم اعتیاد خواهند شد. مشکلات کبدی، تشنج، نشانه‌های ظاهری مانند لاغر شدن و خشکیده شدن پوست و... بعضی از این علائم هستند.
هشدار یا ترویج
در فضای مجازی می‌شود ویدئو‌های زیادی درباره لین وجود دارد و تعداد آنها در حال افزایش است. کسانی که این ویدئو‌ها را می‌سازند معمولا ادعا می‌کنند که قصد دارند به نوجوان‌ها و والدین هشدار بدهند اما در ویدئو جزئیات ساخت شربت را با آب و تاب فراوان تعریف می‌کنند تا از این راه «لایک» بیشتری به‌دست بیاورند. با مرور نظرات نوشته شده زیر این ویدئو‌ها می‌شود حدس زد که ویدئو اثر بازدارنده زیادی نداشته و تعداد زیادی از مخاطبان، تشویق به آزمایش این ماده مخدر شده‌اند. برخی هم به آن مواد دیگری مانند الکل می‌افزایند که مسمومیت را بیشتر می‌کند.
دارو‌ها را ترکیب نکنید
ماده مؤثر اصلی شربت لین همان کدئین موجود در شربت‌هاست اما نمی‌شود شربت‌های کدئین دار را از نظام دارویی حذف کرد. یک دکتر داروساز به همشهری می‌‌گوید: « کدئین داروی درمان سرفه در جهان است. شربت کدئین خالص در ایران موجود نیست و درعوض از ترکیبات آن استفاده می‌شود تا با تأثیر در هیپوتالاموس مغز، مانع سرفه‌های پشت سر هم شود.»
کیان دواساز، روش اثر ماده کدئین در شربت لین را اینطور شرح می‌دهد: «ترکیب این شربت از یک طرف کدئین دارد و از طرف دیگر شامل نوعی ضدحساسیت قدیمی است. این داروی ضدحساسیت تأثیر‌های پراکنده‌ای دارد و مثلا مانع تهوع هم می‌شود و بر نقاط مختلف شبکه اعصاب اثر دارد. مصرف همزمان این دو دارو احساسی شبیه مصرف مواد‌مخدر ایجاد می‌کند.» او با تأکید بر اینکه هیچ دارویی را نباید خودسرانه و به مقدار زیاد مصرف کرد، مثالی می‌‌زند و می‌‌گوید: «یکی از بیماران که خانم جوانی بود و مشکل روانی داشت، روزانه تعداد زیادی استامینوفن کدئین می‌خورد. ما نشانه‌های اعتیاد به کدئین را جست‌و‌جو می‌کردیم که متوجه شدیم علاوه بر آن، دچار کم‌‌خونی هم شده است. شربت لین احتمالا باعث اختلال‌هایی در دستگاه تنفس خواهد شد ولی ممکن است با چند بار مصرف آثار خطرناک دیگری را هم نشان دهد.»