تراشه از کارت ملی پرید

محمد سرابی | روزنامه‌نگار

وقتی نام یک کارت «ملی» است نباید برای ماده اولیه به خارج از کشور وابستگی داشته باشد، ولی کارت ملی ایران به‌عنوان اصلی‌ترین مدرک هویتی ایرانیان، درگیر تحریم‌ واردات پلاستیک و ناتوانی تولید تراشه است. در طول نزدیک به یک‌دهه چاپ کارت‌های ملی هوشمند، روند صدور کارت دائما از تعداد درخواست‌ها عقب مانده است و همیشه جمعی از ایرانیان در انتظار دریافت کارت ملی خود هستند. یک هفته قبل کارگروه ثبت‌احوال کمیسیون امور داخلی کشور و شورا‌های مجلس شورای اسلامی حذف تراشه از کارت‌های ملی و جایگزین شدن بارکد روی کارت‌ها را که قرار هم نیست دیگر از جنس پی‌وی‌سی مرغوب باشند، تصویب کرد که شاید با این کار سرعت چاپ کارت‌های جدید بیشتر شود. در اینجا نگاهی می‌کنیم به اتفاقاتی که از ابتدای صدور کارت ملی رخ‌ داده است.

1373

سازمان ثبت احوال اعلام کرد برای تمام افراد بالای 15سال کارت شناسایی با کد ملی صادر می‌شود. هنوز کارت ملی تعریف دقیقی نداشت و مدت زیادی از تعویض شناسنامه‌های قبل از انقلاب نمی‌گذشت. قوانین مربوط به صدور کارت ملی هم به تصویب نرسیده بود.

۱۳۸۷
اولین کارت‌ ملی چاپ شد. براساس پیشنهاد وزارت‌ کشور و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و همینطور سازمان‌های برنامه و بودجه و امور استخدامی کشور، هیأت وزیران آیین‌نامه اجرایی قانون الزام و اختصاص شماره ملی و کدپستی را تصویب کرد. ابتدا برگه‌های کاغذی موقت چاپ شدند که فقط برای اطلاع‌رسانی درباره شماره ملی بودند. بعدا این برگه‌ها با کارت‌های مقوایی نازک و عکس‌دار که روکش پلاستیکی طرح‌دار داشتند، جایگزین شدند.

1391
طرح تعویض کارت‌های ملی مقوایی پرسی با کارت ملی هوشمند شروع شد. بنا بر گفته محمد ناظمی‌اردکانی، رئیس وقت سازمان ثبت احوال کشور از سال 91و در مدت 5سال، همه ایرانیان صاحب کارت هوشمند ملی می‌شدند. قرار بود کارت هوشمند ملی علاوه بر اطلاعات هویتی افراد، اطلاعاتی نظیر امضای الکترونیکی افراد، پرونده نظام سلامت و پول خرد الکترونیکی را هم دربرگیرد. در عمل صدور کارت‌های هوشمند ملی به‌صورت فراگیر از سال ۱۳۹۳ آغاز و تاریخ اعتبار آن ۷ سال درنظر گرفته شد.

1396
اعتبار نخستین کارت‌های ملی مقوایی که تا سال 89همچنان چاپ می‌شدند به پایان رسید. کارت‌های هوشمند که از سال 90به بعد چاپ شده بود، همچنان اعتبار داشت. هزینه دریافت کارت هوشمند 31هزار تومان بود و ثبت احوال اعلام کرد که کارت‌ها بین 15روز تا یک‌ماه پس از درخواست صادر می‌شوند. تا این سال ۲۴میلیون کارت هوشمند چاپ شده بود، اما از همین‌جا، تحریم‌ها باعث کمبود مواداولیه و تجهیزات تولید کارت شد.

1398
برای همه  ۵۴میلیون و ۱۵۰هزار نفری که برای دریافت کارت‌ملی هوشمند ثبت‌نام کرده بودند کارت‌ملی صادر نشد و تنها  ۴۶میلیون کارت ملی هوشمند چاپ شد. چاپ حدود ۹میلیون کارت به‌دلیل نبود تراشه عقب افتاد. سیف‌الله ابوترابی، سخنگوی سازمان ثبت‌احوال در این‌باره گفت که اگر بدنه کارت ملی تامین شود تا پایان سال کارت‌های عقب مانده هم صادر می‌شود. او همچنین گفت در دنیا فقط 4کشور تراشه مخصوص کارت ملی را تولید می‌کنند و دلیل آن مقرون به صرفه نبودن تولید است. با همه این توضیحات هنوز هیچ حرفی از تغییر در روند چاپ کارت های ملی نبود.

1400
مواداولیه کارت هوشمند که پلی‌کربنات هست، همچنان وارداتی است و تراشه هم در کشور تولید نمی‌شود. سخنگوی ثبت احوال گفت: تولید انبوه کارت‌ها را از اواخر دی‌ماه سال ۱۴۰۰ شروع کردیم و با استفاده از توان داخلی تا سال 1401بیش از ۷میلیون کارت ملی هوشمند صادر شد؛ تا حالا بیش از ۶۲ میلیون نفر ثبت‌نام کرده‌اند و حدود ۵۱میلیون کارت صادر شده است. تاریخ اعتبار کارت‌های هوشمند ملی که تا پایان ۱۴۰۳ بود تا پایان سال ۱۴۰۵ تمدید ‌شده است.

1401
مرداد‌ماه احمد وحیدی، وزیر وقت کشور گفت: در آغاز دولت سیزدهم حدود ۱۰میلیون نفر کارت ملی خود را دریافت نکرده بودند که با تامین اعتبار ۵میلیون کارت ملی صادر شد و مابقی هم تا 2ماه آینده صادر می‌شود. در دی‌ماه حسین زین‌الصالحین، رئیس سازمان ثبت‌احوال استان تهران اعلام کرد بومی‌سازی کارت انجام و ظرفیتی ایجاد شده است که هم معوقه‌ها و هم درخواست‌های جدید چاپ شوند.

1404
در مردادماه 6میلیون نفر در صف دریافت کارت ملی بودند و مشکل کمبود پلاستیک و تراشه همچنان مانع تولید متناسب است. هاشم کارگر، رئیس سازمان ثبت احوال کشور گفت: با توجه به سرویس‌هایی که ایجاد کرده ایم در وزارت کشور به این نتیجه رسیده‌ایم که نبودن تراشه، آسیب و نگرانی زیادی ندارد. بدنه کارت ملی به جای اینکه از پلی کربنات باشد، از پی‌وی‌سی تهیه خواهد شد که نیاز به واردات از خارج از کشور نداشته باشد.