سپری علیه نظر دیگران

آدمی را ترس‌های بزرگی است که در زندگی، مانند غل و زنجیر عمل می‌کند و نمی‌گذارد توانمندی‌هایش را چنانچه که باید، آزاد کند. حالا برخی از روانشناسان بخشی از این ترس‌ها را سیاهه کرده‌اند تا نشان بدهند که بزرگ‌ترین ترس‌های بشر کدام‌ها هستند. در غالب این سیاهه‌ها، ترس از نظر دیگران، جزو 3ترس اول بوده است؛ بله، ترس از نگاه، نظر، قضاوت، نیش، کنایه و طعنه دیگران.
حقیقت امر این است که ما بیشتر کارها را به‌خاطر ترس از نظر دیگران انجام می‌دهیم یا انجام نمی‌دهیم؛ مثلا رؤیایی و ایده‌ای داریم، اما چون می‌ترسیم پشت سرمان حرف بزنند و خوبیت ندارد، کنارش می‌گذاریم یا اینکه می‌دانیم برخی از رفتارهایی که انجام می‌دهیم، چقدر مسخره است، اما به‌خاطر دیگران ناچاریم انجامش بدهیم. از سوی دیگر، نظر، نگاه، دیدگاه و قضاوت دیگران، باعث می‌شود تا درست مثل کسی که حس می‌کند در اتاقی که با ده‌ها دوربین مداربسته مجهز شده، نشسته و هر کاری که می‌کند، تحت رصد است؛ در نهایت اینکه نمی‌تواند قدم از قدم بردارد و مدام در فکر قضاوت دیگران است. خب، چه باید کرد؟ چطور این ترس را کنار بگذاریم و مثل بچه آدم زندگی کنیم؟ دکتر مصطفی ملکیان، از چهره‌های دانشگاهی و روشنفکری مطرح ایران، نکته جالبی در این‌باره دارد که خیلی راهگشاست. او اشاره می‌کند که جامعه و دیگران قصد دارند با همین قضاوت و نظر دادن و نگاه، ما را مدام به سمت مرکز جذب کنند و اگر در برابر این قصه مقاومت کنیم، معمولا با ابزارهای خودشان سعی می‌کنند که ما را وادار به این کار کنند. ملکیان اشاره می‌کند که باید به یاد داشته باشیم که نظر دیگران، در یکی از این 2دسته قرار می‌گیرد:
1. واقع‌داوری/ 2. ارزش‌داوری
به‌گفته او، بالای 90یا 95درصد نظرات دیگران درباره ما، ارزش‌داوری هستند و تنها 6،5درصد یا مقدار کمی از آن واقع‌داوری است. اما اینها یعنی چه؟ در ارزش‌داوری، خبری از واقعیت و حقیقت نیست؛ دیگران صرفا می‌خواهند براساس ارزش‌های درونی خودشان ما را قضاوت کنند، اما در واقع‌داوری، ما با واقعیت، حقیقت و نظر تخصصی روبه‌رو هستیم. من به شما می‌گویم که چقدر زشت به‌نظر می‌رسید؛ این یک ارزش‌داوری است. زیبایی چیست؟ چه‌کسی گفته من زشت یا زیبا هستم یا باید باشم؟ آیا زشت از نظر کسی، می‌تواند زیبا از نظر دیگری باشد؟ اما از سوی دیگر، ممکن است من به‌عنوان یکی از دوستان شما که مثلا متخصص تغذیه یا پزشک است، به شما بگویم که فلانی، وزنت زیادشده و این برای سلامتی میان‌مدت و درازمدتی از این منظرها جالب نیست و باید این کارها را بکنی. این می‌شود واقع‌داوری؛ چیزی که نشانه‌هایی از واقعیت و حقیقت و خیرخواهی در آن به چشم می‌خورد. راه‌حل‌نهایی؟ در زندگی‌تان نسبت به ارزش‌داوری‌های دیگران کر و کور باشید و نسبت به واقع‌داوری‌ها به‌شدت حساس؛ به این ترتیب ترس از نظر دیگران کم‌کم در شما نابود خواهد شد.