روایت‌سازی آمریکا از جنگ اوکراین

حنیف غفاری؛ دکتری روابط بین‌الملل 

اخیرا کیت کلوگ، فرستاده ویژه آمریکا در امور اوکراین در کنفرانسی در کی‌یف مدعی شد: «ما به‌طور استثنایی به پایان نزدیک شده‌ایم.» این در حالی است که جنگ به نقطه‌ای رسیده که امکان پیشروی نظامی بیشتر برای هیچ‌کدام از طرفین وجود ندارد.
روایتگری میدانی دیپلمات‌های آمریکایی از جنگ اوکراین نشان می‌دهد که کاخ سفید دستکاری روایت‌ها در این نبرد را تبدیل به یک دستورالعمل اعلام‌نشده اما ملموس در عرصه دیپلماسی عمومی ساخته است. به‌عبارت بهتر، واشنگتن درصدد آن است که آخرین معادلات نبرد متقابل میان روسیه -اوکراین را در بطن یک «گره کور میدانی» هدایت کند و متعاقبا مدعی شود که برای بازشدن این گره کور طرفین (کی‌یف و مسکو) باید به آنچه واشنگتن می‌پسندد تن دهند. در این خصوص 2 نکته اساسی وجود دارد که لازم است مورد توجه قرار گیرد.
نخست اینکه طبق نظرسنجی مؤسسه «فیلد روسیه» حدود ۵۸درصد از روس‌ها موافق برقراری آتش‌بس بدون پیش‌شرط هستند. در اوکراین هم براساس نظرسنجی «ریتینگ گروپ» ۵۹درصد از مردم حاضرند برای رسیدن به آتش‌بس از بخشی از خاک خود صرف‌نظر کنند. بسیاری باور ندارند که صلحی پایدار در راه باشد، اما انتظار دارند که جنگ دست‌کم برای مدتی یعنی بین 6‌ماه تا6 سال متوقف شود؛ به‌عبارت بهتر، روایتگری آمریکا مبنی بر در دسترس بودن صلحی پایدار در جنگ اوکراین در برهه کنونی جایی در ذهنیت شهروندان 2کشور در حال جنگ ندارد. ترامپ در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری نوامبر 2024 مدعی شد در عرض 24ساعت تا 10روز به جنگ اوکراین پایان خواهد داد، اما پس از حضور جمهوری‌خواهان در رأس هرم قدرت اجرایی کاخ سفید، معادلات میدانی جنگ اوکراین پیچیده‌تر شد. کار به جایی رسیده که اکنون تحلیلگران و استراتژیست‌های حوزه سیاست خارجی آمریکا -اروپا نسبت به تبدیل جنگ اوکراین -روسیه به جنگ ناتو-روسیه هشدار می‌دهند؛ بنابراین نه‌تنها در اینجا خبری از صلح پایدار ادعایی ترامپ نیست، بلکه افکار عمومی در اوکراین و روسیه نیز دیگر چنین انتظاری ندارند.
نکته دوم مربوط به اصالت و موضوعیت نقش آمریکا در جنگ اوکراین است. نه‌تنها در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن و حضور دمکرات‌ها در مسند قدرت، بلکه در دوران کنونی (دوران ترامپ) نیز مولفه‌های اصلی سیاست خارجی واشنگتن در قبال پرونده جنگ اوکراین حول استمرار جنگ و خلق بحران‌های پایدار در محیط پیرامونی روس‌ها متمرکز است. منظور ترامپ و آمریکایی‌ها از آتش‌بس در جنگ اوکراین، هرگز صلح پایدار میان کی‌یف و مسکو و فراتر از آن، ناتو و مسکو نبوده، نیست و نخواهد بود. حتی اگر آتش‌بسی موقت و ظاهری میان روسیه و اوکراین منعقد شود، درگیری آتلانتیکی‌ها و روس‌ها از وضعیت جنگ به وضعیت بازدارندگی منتقل می‌شود؛ بنابراین دستکاری واقعیات بیرونی و تبعات فرامتنی (غیرمیدانی و غیرنظامی) جنگ و القای نقش میانجیگری مؤثر آمریکا در این معادله، نمی‌تواند اصل ماجرا و واقعیات جاری در میدان را تغییر دهد. کافی است به تجربه شکست‌خورده نشست اخیر میان پوتین و ترامپ در آلاسکا نیم‌نگاهی بیندازیم؛جایی که رئیس‌جمهور آمریکا مدعی بود نقطه پایان جنگ اوکراین در آن رقم خواهد خورد.