نجات مغز با هوش مصنوعی

گروه دانستنیها

جمعه گذشته در برنامه دانستنیها میزبان دکتر گلاره بنی‌هاشمی، متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب بودیم و درباره ساختار مغز انسان، حافظه، خواب‌ دیدن، هوش مصنوعی در درمان و همچنین بیماری‌های مغزی گفت‌وگو کردیم. اینجا چکیده‌ای از این گفت‌وگو را مشاهده می‌کنید. برای تماشای برنامه دانستنیها هم می‌توانید کد کنار عکس را اسکن کنید. 

ساختار مغز
 مغز به‌عنوان اتاق فرمان بدن عمل می‌کند و شامل 3 بخش اصلی است: پارانشیم (بافت مغزی)، عروق خونی و مایع مغزی نخاعی.
 قشر مغز (ماده خاکستری) مرکز اصلی تصمیم‌گیری است و ماده سفید نقش برقراری ارتباط بین بخش‌های مختلف مغز و بدن را دارد.
 مغز شامل مخ (مسئول تفکر) و مخچه (مسئول تعادل) است.

حافظه چگونه کار می‌کند؟
 حافظه همانند هارددیسک مغز عمل می‌کند و انواع مختلف دارد: حافظه کوتاه‌مدت، اپیزودیک، سمانتیک و پروسیجرال.
 هیپوکامپ نقش اصلی در ذخیره‌سازی اطلاعات دارد و فرآیند حافظه شامل توجه، رمزگذاری، ذخیره و بازیابی است.
 فراموشی  بخشی ضروری از کارکرد مغز است. نگهداری تمام اطلاعات روزانه ممکن نیست.
 عواملی مثل استرس، افسردگی، مشغولیت ذهنی وکم‌خوابی موجب اختلال در حافظه می‌شوند.
 تقویت حافظه با تمرین، مطالعه، یادگیری، خواب کافی و سبک زندگی سالم امکان‌پذیر است. به‌طور علمی اثبات نشده که دارو یا غذای خاصی حافظه را به‌صورت مستقیم تقویت کند.

خواب، رویا و کابوس
 خواب 2 مرحله مهم که در چرخه‌های ۹۰دقیقه‌ای تکرار می‌شوند، دارد:  نان‌رم و رم.  در نان‌رم خواب‌ها ساده، کوتاه و بی‌رنگ‌اند؛ در رم خواب‌ها رنگی، غیرواقعی و قابل یادآوری هستند.
 خواب پردازش روزانه را تکمیل می‌کند: خاطرات مفید ذخیره و بی‌اهمیت‌ها حذف می‌شوند.
 هیجان و احساسات نقش مهمی در شکل‌گیری خواب دارند. بیشتر خواب‌ها ماهیتی ترسناک یا ناخوشایند دارند، چون آمیگدال (بادامک مغز) درگیر است.
 کابوس‌ها به 2 دسته تقسیم می‌شوند: نایت ترور (وحشت شبانه) که بیشتر در کودکان است و کابوس (نایتمر) که در بزرگسالان و مرتبط با استرس‌های روزمره رخ می‌دهد.

سکته مغزی درمان دارد
 سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که خون به بافت مغز نرسد.
 درمان سکته مغزی در ۴٫۵ساعت اول با داروهای حل‌کننده لخته امکان‌پذیر است و می‌تواند عملکرد حرکتی را بازگرداند.
 عوامل خطر سکته شامل فشارخون و قند کنترل‌نشده، سیگار، تغذیه ناسالم، چربی بالا، بی‌تحرکی و بیماری آپنه خواب هستند.
 پیشگیری از سکته با کنترل فشارخون، دیابت، تغذیه مناسب و فعالیت روزانه امکان‌پذیر است.

نقش هوش مصنوعی در درمان مغز
  هوش مصنوعی در پزشکی کاربرد فزاینده دارد: تشخیص سریع سکته در آمبولانس، انجام سی‌تی‌اسکن و تصمیم‌گیری فوری برای درمان.
 در بیمارستان‌ها نیز هوش مصنوعی به مدیریت تخت‌ها، ثبت و اشتراک‌گذاری اطلاعات بیماران و جلوگیری از تکرار آزمایش‌ها کمک می‌کند.
 اپلیکیشن‌های پزشکی مبتنی بر هوش مصنوعی با استفاده از داده‌های دقیق قادر به پشتیبانی تصمیم‌های پزشکی هستند، ولی نیاز به توسعه سخت‌افزاری و داده گسترده دارند.
 ایران در زمینه استفاده از هوش مصنوعی در بیمارستان‌ها و اورژانس‌ها در حال پیشرفت است.
 سلامت مغز وابسته به سبک زندگی سالم، خواب کافی، فعالیت ذهنی و بدنی و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای است.