حلقه مفقوده در جنایت سراب

رضا غنی‌‌لو*

قتل خانوادگی شهرستان سراب شوکه‌کننده بود. هرچند این نخستین جنایت نبوده و آخرین نیز نخواهد بود. در این صورت چرا برای پیشگیری و کنترل اینگونه حوادث چاره‌ای اندیشیده نمی‌شود؟‌برای مثال در سوانح هوایی مانند سقوط هواپیما بلافاصله کمیته فنی با حضور کارشناسان خبره تشکیل، علت شناسایی و نسبت به رفع و اصلاح آن اقدام ‌می‌شود اما درخصوص قتل‌های خانوادگی و دسته‌جمعی مطالعات 2 ضعف دارد؛ اول اینکه با حواله کردن همه‌‌چیز به فقر اقتصادی و فرهنگی و نهایتا ناکارآمدی مسئولان معما را حل می‌کنند و دوم اینکه نسخه اجرایی را در صحنه عمل به‌دست کارگزاران نمی‌دهند و در نتیجه قصه به پایان نمی‌رسد.‌با یک جست‌و‌جوی ساده عنوان خانواده‌کشی متوجه خواهید شد که شیوع این پدیده در خارج از ایران نیز کم نیست و اساس بسیاری از آنها هر چند انتقام‌جویی در مسائل مالی بوده، ولی خانواده فقیر محسوب نمی‌شده است.‌سازمان جهانی بهداشت(W.H.O) 10مهارت را به‌عنوان مهارت‌های زندگی دسته‌بندی می‌کند که باید وارد حوزه آموزش و جامعه‌پذیری اجتماعی شوند. این مهارت‌ها عبارتند از: تفکر خلاق، مقابله با هیجان‌ها، حفظ روابط بین فردی، مقابله با استرس، خودآگاهی، توانایی برقراری ارتباط مؤثر، حل مسئله، تصمیم‌گیری، همدلی و در نهایت تفکر نقاد. اما شما که از مدرسه و دانشگاه فارغ‌التحصیل شده‌اید، چند مورد از این مهارت‌ها را به‌صورت تئوری و عملی تمرین و پاس کرده‌اید؟ واقعیت این است که نظام و نهادهای آموزشی ما حقوق و تکالیف شهروندی را کارویژه خود نمی‌داند و می‌شود، آنچه نباید بشود. لازمه هر برنامه‎ریزی موفق رصد و پایش برخط و آنلاین محیطی است. در بیشتر قتل‌های خانوادگی و خودکشی‌ها کشته‌شدگان و قاتلان گرفتار تنش‌های روحی و روانی بوده ‌و در بسیاری موارد تماس یا مراجعه آنها به فوریت‌های پلیسی، دادسراها و حتی اورژانس اجتماعی ثبت شده است. در صورت داده‌پردازی در یک سامانه هوشمند و با کمک هوش مصنوعی می‌توان چنین افرادی را از قبل نشان‌دار کرد و برای آنها اقدامات پیشگیرانه و مداخله در بحران انجام داد، همانطور که برای مثال در کشور انگلستان با به‌کارگیری نرم‌افزار هوشمند lizzy و گردآوری اطلاعات جامعه در معرض خشونت خانوادگی، موفق شده‌اند 50 درصد جنایات خانوادگی را کاهش دهند.
*عضو هیأت رئیسه انجمن علمی کارآگاهی ایران