نوبت کاهش سود وام نهضت ملی

احمد میرخدائی- روزنامه‌نگار

سال1401 به دنبال افزایش نرخ سود بانکی مقرر شد نرخ سود نهضت ملی مسکن بدون تغییر نسبت به قبل 18درصد باقی بماند اما حالا با گذشت حدود2/5 سال، همچنان بحث اعمال نرخ سود 18درصد به‌جای 23درصد در شورای‌عالی مسکن در حال پیگیری است. به گزارش همشهری، طبق ماده 4قانون جهش تولید مسکن، «بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی مکلف هستند حداقل 20درصد از تسهیلات پرداختی نظام بانکی در هرسال را با نرخ سود مصوب شورای پول و اعتبار به بخش مسکن اختصاص دهند.» در زمان تصویب و اجرای این قانون، نرخ سود مصوب برای تسهیلات بانکی 18درصد بود اما دهم بهمن‌ماه 1401با مصوبه شورای پول و اعتبار، نرخ سود سپرده بلندمدت بانکی به 22.5درصد افزایش یافت و نرخ سود تسهیلات بانکی نیز 23درصد اعلام شد. از همان زمان چالش تعیین نرخ تسهیلات نهضت ملی مسکن ظهور کرد و گویا همچنان ادامه دارد.

 دورنمای نرخ سود نهضت ملی
اواخر بهمن‌ماه 1401سعیدرضا کوهی، رئیس اداره کل اعتبارات بانک مسکن از افزایش نرخ سود تسهیلات نهضت ملی مسکن از 18درصد به 23درصد خبر داد؛ اتفاقی که پیرو تغییر نرخ سود مصوب شورای‌عالی مسکن بود و آن زمان، اقساط ماهانه وام 450میلیون تومانی را به بیش از 8.7میلیون تومان می‌رساند درحالی‌که با نرخ سود 18درصدی، اقساط ماهانه این تسهیلات 6.9میلیون تومان برآورد شده بود. با توجه به اینکه هدف اجرای نهضت ملی مسکن، خانه‌دارکردن اقشار کم‌درآمد و متوسط رو به پایین بود و شهید رئیسی نیز بر لزوم تسهیل و تسریع در نهضت ملی مسکن تأکید داشت، تلاش‌هایی برای کاهش نرخ سود در دولت شکل گرفت. در همان ایام، مهرداد بذرپاش، وزیر وقت مسکن و شهرسازی از کاهش این نرخ سود  خبر داد اما عملیاتی نشد. در ادامه، وام نهضت ملی مسکن در اردیبهشت‌ماه 1402با افزایش 100میلیون تومانی به 550میلیون تومان رسید  و چندماه قبل به 650 میلیون تومان افزایش یافت و همچنان رایزنی‌ها برای کاهش نرخ سود این تسهیلات از 23درصد به 18درصد در جریان بود.

بازنشانی تنظیمات نرخ سود
در شرایطی که بیش از 2سال از تلاش برای کاهش نرخ سود تسهیلات نهضت ملی مسکن می‌گذرد، به‌تازگی در جلسه بیست‌و یکم شورای‌عالی مسکن مقرر شده تا کاهش نرخ سود تسهیلات بانکی از ۲۳ تا ۱۸ درصد برای واحدهای مسکن حمایتی عملیاتی شود و دستگاه‌های وزارت راه و شهرسازی، بانک مرکزی، سازمان برنامه‌وبودجه و صندوق توسعه ملی درخصوص این موضوع اقدام کنند. نکته قابل‌تأمل اینکه بانک‌ها نه با نرخ 18درصد و نه با نرخ افزایش یافته 23درصد، آنگونه که قانون به آنها تکلیف کرده است پای‌کار پرداخت تسهیلات به نهضت ملی مسکن نبوده‌اند و مشخص نیست با کاهش دوباره نرخ سود، میزان همکاری آنها به چه صورتی باشد. بعد از 3سال کم‌کاری نظام بانکی حالا در شورای‌عالی مسکن مقرر شده بانک‌ها در مسیر مولدسازی دارایی‌ها، زمین و املاک خود را بفروشند تا قادر به تأمین مالی طرح نهضت ملی مسکن باشند.

وقت‌کشی به زیان متقاضیان
نکته ساده در نهضت ملی مسکن این است که واحدهای این طرح، براساس قیمت تمام‌شده و با نرخ روز احداث می‌شوند و هرگونه فرصت‌سوزی و اتلاف وقت در روند اجرای پروژه، مستقیماً به زیان متقاضی تمام خواهد شد. در این مسیر، وام نهضت ملی مسکن به‌دلیل طولانی‌شدن فرایند احداث ساختمان و افزایش هزینه‌ها، از 450میلیون تومان در ابتدای طرح به 650میلیون تومان افزایش یافته است که البته همچنان جوابگوی هزینه‌ها نیست و به‌ناچار سهم آورده متقاضیان باید به‌شدت افزایش یابد. این موضوع، مستقیما در توان مشارکت متقاضیان اثرگذار است.