یادداشت
دیپلماسی خدمت
مهدی خورسند؛ رئیس سابق اداره دیپلماسی اقتصادی معاونت بین‌الملل شهرداری تهران
مجموعه شهرداری تهران به‌عنوان یکی از ارکان کلیدی مدیریت شهری کشور، عهده‌دار ارائه خدمات شهروندی و ساماندهی امور شهری به جمعیتی بالغ بر یک‌هفتم تا یک‌هشتم کل کشور است. طبیعی است که به اقتضای جایگاه پایتخت و اهمیت راهبردی آن، نزدیکی و همگرایی شهرداری با نهادهای کلیدی دیگر ازجمله وزارت امور خارجه می‌تواند بسترساز تحقق دیپلماسی‌های متنوع اعم از اقتصادی، شهری و عمومی باشد و در گره‌گشایی از مسائل جاری و راهبردی شهر مؤثر واقع شود.
بی‌تردید تعامل مؤثر و هم‌افزای دستگاه‌هایی نظیر شهرداری و وزارت امور خارجه، می‌تواند مسیر دستیابی شهرداری تهران به فناوری‌های نوین، ظرفیت‌های بین‌المللی و انتقال تجربیات جهانی از کشورهای همسو و دوست را هموارتر سازد. همچنین این همگرایی می‌تواند زمینه‌ساز انتقال فناوری و صادرات دانش و تکنولوژی بومی جمهوری اسلامی ایران به سایر کشورها باشد.
در این میان، نقش مجلس شورای اسلامی به‌عنوان نهاد قانونگذار، بی‌بدیل و تسهیل‌گر است؛ چه در حوزه رفع موانع قانونی موجود و چه در همکاری با دولت و شهرداری تهران برای کاستن از محدودیت‌های اجرایی، بودجه‌ای و عملیاتی در تحقق اهداف بلندمدت مدیریت شهری.
شهرداری تهران از طریق معاونت بین‌الملل مرکز ارتباطات و امور بین‌الملل خود، در دوره مدیریت دکتر علیرضا زاکانی، تعامل مؤثر و چشمگیری با وزارت امور خارجه کشور داشته است. این همکاری سازنده منجر به تسهیل بسیاری از فرآیندها و رفع موانع پیش‌روی شهرداری شد و در بسیاری از موارد، موجبات تأمین نیازهای اساسی شهروندان را فراهم آورد.
از مصادیق بارز این تعامل سازنده، می‌توان به واردات ناوگان حمل‌ونقل شهری ازجمله اتوبوس‌ها و لکوموتیوها اشاره کرد؛ اقدامی که در شرایط تحریمی کشور، موفقیتی درخشان و مایه مباهات به‌شمار می‌آید. در همین راستا، تأسیس اداره «دیپلماسی اقتصادی و همکاری‌های بین‌المللی» در ساختار معاونت بین‌الملل شهرداری، رخدادی مهم و نقطه‌عطفی در بهره‌گیری راهبردی از ظرفیت‌های دیپلماسی شهری بود.
دیپلماسی اقتصادی، امروز به‌عنوان یکی از بازوان توانمند مدیریت شهری، نقشی کلیدی در ارتقای ظرفیت‌های فنی، مهندسی و مدیریتی ایفا می‌کند. شهرداری تهران در سال‌های اخیر، با وجود تحریم‌های بین‌المللی، به توفیقات چشمگیری در حوزه مدیریت شهری دست یافته که برای بسیاری از کشورهای منطقه و جهان اسلام، الهام‌بخش و شایان توجه بوده است.
برگزاری نخستین رویداد بین‌المللی شهرهای خواهرخوانده در سال۱۴۰۱ که با حضور نمایندگان بلندپایه شهری از کشورهای منطقه برگزار شد، نمونه‌ای موفق از این تلاش‌ها بود. بسیاری از مهمانان خارجی در این رویداد، نسبت به توانمندی‌های فنی، مهندسی و مدیریتی شهرداری تهران و پیمانکاران ایرانی، ابراز شگفتی کردند و خواهان همکاری و بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها شدند. این موضوع، درصورت پویایی و انسجام بیشتر می‌تواند مسیر صادرات خدمات فنی و مهندسی را بگشاید و به درآمدزایی ارزی برای دولت، شهرداری و بخش خصوصی یاری رساند.
این سخن از منظر نظری و ذهنی نیست، بلکه برآمده از تجربه‌ای عملی است. نگارنده به‌عنوان رئیس پیشین اداره دیپلماسی اقتصادی شهرداری تهران، گواهی می‌دهم که توانایی صدور دانش فنی و تجربیات مدیریتی وجود دارد، اما پاره‌ای موانع ازجمله قالب‌های ذهنی سنتی در بدنه شهرداری، مانع از شتاب‌گرفتن این روند شده است.
امید است با استمرار همگرایی میان دولت، مجلس و شهرداری و نیز با تداوم همکاری‌های ساختارمند با نهادهای بین‌المللی، راه برای شکوفایی بیشتر مدیریت شهری گشوده‌تر شود. یکی از دستاوردهای شاخص دوره مدیریت دکتر زاکانی، تقویت نهادگرایی بین‌المللی و گسترش تعامل با سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی بوده که از نظر دامنه و عمق، جایگاه ممتاز و منحصر‌به‌فردی یافته است.
در همینه زمینه :
