محله وحیدیه با 150سال قدمت

سیدسروش طباطبایی‌پور

نام محله وحیدیه با نام دماوند گره خورده؛ چون تهرانی‌ها وقتی می‌خواستند خودشان را به دماوند برسانند، باید از محله وحیدیه عبور می‌کردند؛ محله‌ای که یک‌قرن‌ونیم پیش، از روستاهای کوچکی چون قصطانک، جوقین، شفیع‌آباد و اسماعیل‌آباد تشکیل شده بود و پرآب بود و آباد؛ آن‌قدر که کار مردمان ساکنش کشت‌وزرع بود و محصولات کشاورزی‌شان را برای فروش به دماوند و تهران می‌بردند. البته وقتی تهران گسترش یافت، این محله هم که روزگاری یکی از شرقی‌ترین ورودی-خروجی‌های پایتخت بود، به تهران پیوست. 

تاریخش
از کوچه‌های باریک و خانه‌های کوچک قدیمی این محله، اینگونه برمی‌آید که چشم درباریان قاجار، این محله خارج از محدوده تهران را به‌خود نگرفته است؛ چون اگر مثل خیلی از محله‌ها به آن توجه می‌کردند، حتما عمارت‌های قجری بزرگ و درندشت را از خود به یادگار می‌گذاشتند. می‌گویند وحید‌السلطان مالک روستاهایی بوده که محدوده وحیدیه را تشکیل می‌داده؛ اما اطلاعات دقیقی از او در دسترس نیست. همین‌قدر از او می‌گویند که آن‌قدر در آبادانی این محله کوشید که اهالی نامش را روی محله‌شان گذاشتند.

گسترش فرهنگ در محله
از دهه30 خورشیدی جمعیت مردمان این منطقه افزایش یافت؛ اما امکانات شهری در این محله به چشم نمی‌آمد. در دهه40 جاده‌ای خاکی محله وحیدیه را به تهران متصل کرد و وحیدیه به محله‌هایی مثل نظام‌آباد و تهران‌نو متصل شد و تازه کمی سروشکل شهری گرفت. در همین سال‌ها بود که 2دبستان پسرانه و و دخترانه به نام‌ها‌ی دیهیم و شوریده شیرازی در این محله تاسیس شد که بار فرهنگی محله را بالا برد. در همان دهه40 و در جوار مدرسه دیهیم، کتابخانه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان سر برآورد که در رشد فرهنگی کودکان محله وحیدیه بسیار اثرگذار بود.

نماد کمک به هم‌نوع
یکی از بخش‌های مهم هر محله کوچه‌های آن است و محله وحیدیه هم پر است از کوچه‌های آشتی‌کنان و باریک و دوست‌داشتنی. اما یکی از کوچه‌های این محله، کوچه‌ای است که به نماد محبت میان هم‌نوعان تبدیل شده. می‌گویند وقتی در سال1341 در بوئین‌زهرا زلزله آمد، ملکه هلند پس از بازدید از زلزله‌زدگان برای التیام غم هم‌نوعان خود، زمینی وسیع در محله وحیدیه خرید و در آن خانه‌هایی متحد‌الشکل با نمای آجری قرمز ساخت و به بازماندگان ارمنی این حادثه تلخ بخشید. نام این کوچه در محله وحیدیه، به‌افتخار این حرکت انسان‌دوستانه، همچنان کوچه هلند است. از دیگر بناهایی که در این محله به هم‌وطنان ارمنی مربوط است، کلیسای قدیمی تارگمانچاتس است؛ جایی که شورای خلیفه‌گری ارامنه 6هزار مترمربع از زمین‌های محله زرکش در وحیدیه را خرید و در سال1346 شمسی این کلیسا را بنا کرد. نمای خارجی کلیسا با آجر قرمز پوشیده شده و دیوارهای داخلی آن با گچ تزیین شده است.

اکنونش
محله وحیدیه همچنان از محله‌های قدیمی با بافت فرسوده است که نیاز فراوانی به بازسازی دارد. این محل اکنون میان خیابان‌های سبلان، بزرگراه امام علی(ع)، شهیدثانی و خیابان دماوند محصور است و تعداد قابل توجهی تعمیرگاه و صافکاری در آن وجود دارد. ایستگاه مترو، بوستان‌هایی مثل نسترن و بهارستان، مجتمع‌های تجاری و مراکز خرید و مساجدی مثل مسجد جامع فاطمیه از دیگر اماکن عمومی این محله است.