جان‌سخت توقف‌ناپذیر
اتوبوس های تندرو یا همان بی آر تی ها، در سر ما و گرما در دسترس شهروندان هستند و بخش عظیمی از بار جا‌به‌جایی مسافران شهر را به دوش می کشند
سیدسروش طباطبایی‌پور
وقتی در کلانشهرها گره ترافیکی به جان شهر می‌افتد، مثل روز روشن است که راه‌حل به دست خطوط حملونقل عمومی باز می‌شود و شاید یکی از بهترین و کم‌هزینه‌ترین آنها، خطوط اتوبوس‌های تندرو است؛ خطوطی که نامشان برازنده کاربردشان است؛ اتوبوس‌های دوکابینه‌ای که در مسیری اختصاصی و مستقیم، تند و تند می‌آیند و می‌روند تا در نهایت آرامش و سلامت، مسافرانشان را بدون ترافیک و به‌سرعت، به مقصد برسانند. حالا این روزها، سالگرد تولد 19سالگی این جوان رعنای شهر است؛ عضوی مفید که هنوز که هنوز است، طرفداران خودش را دارد و او هم نسبت به مسافرانش وفادار است. در اینجا گذری به تاریخ حملونقل عمومی و اتوبوس‌های تندرو خواهیم انداخت.
تولد اتوبوس‌های تندرو
نخستین اتوبوس‌های تندروی پایتخت، در سال 1386 مسیر محله تهرانپارس در شرق تهران را تا میدان آزادی در غرب پیمودند و به‌خاطر استقبال مسافران از این مسیر سریع، امن و بی‌ترافیک روز‌به‌روز گسترش هم یافتند؛ به‌حدی که اکنون 9خط اتوبوسرانی تندرو در تهران وجود دارد که مسیرهای اصلی شهر را به هم پیوند می‌زند. بد نیست بدانید جهان در موضوع استفاده از سامانه اتوبوس‌های تندرو، چندان جلوتر از ما نیست و از این شیوه برای اولین‌بار، دو دهه است که کشورهایی مثل برزیل و کلمبیا در شهرهایی مثل «سائوپائولو» و «بوگوتا» استفاده می‌کنند. امروزه در تهران، 164کیلومتر مسیر اتوبوس‌های تندرو وجود دارد که در 299 ایستگاه متوقف می‌شوند و مسافران را به نقاط کلیدی شهر می‌رسانند.
برگ برنده اتوبوس‌های تندرو
بی‌آر‌تی‌سواران معتقدند برگ برنده این خط عمومی، همانا مسیر اختصاصی این اتوبوس‌هاست. وقتی خودروهای شخصی و عمومی در خیابان‌ها درهم پیچیده‌اند تا راهی برای گریز پیدا کنند، این اتوبوس‌های تندرواند که در مسیری اختصاصی با غرور می‌تازند و حتی گاهی به دیگران نیز، خنده‌ای ریز می‌کنند. از دیگر مزایای خطوط اختصاصی این راه عبوری، تصادف‌خیز نبودن آن است. یعنی مسافران خیالشان راحت‌است که در این مسیر اختصاصی، حادثه‌ای رخ نخواهد داد. البته اگر در مسیر اتوبوس‌های تندرو، چالشی هم پیش بیاید، اتوبوس‌های تندرو این امکان را دارند تا به مسیر عادی دیگر خودروها بروند. تنها درصورتی فاجعه رخ می‌دهد که خودروهای شخصی و موتورسیکلت ها بدون توجه به قوانین، پا در کفش اتوبوس‌های تندرو کنند که در این‌صورت، احتمالا ترافیک غیرمتعارفی رخ خواهد داد، چون معمولا این خطوط تا مسافتی، از دو طرف بسته‌اند و امکان خروج از آنها وجود ندارد.
تاریخ وسایل نقلیه عمومی در تهران
شاید ترامواهای اسبی، نخستین وسیله سفر درون‌شهری عمومی در تهران بودند که جناب ناصرالدین‌شاه قاجار آن را پس از سفرهایش به فرنگ، برای تهرانی‌ها به سوغات آورد. ترامواها واگن‌هایی داشتند که بلژیکی‌ها آن را ساخته بودند و برای حرکت آن باید ریل‌های باریک آهنی در زمین کار گذاشته می‌شد. هر واگن سه کوپه مجزا داشت که وسطی برای بانوان بود و پوشیده و اسب‌های بخت‌برگشته پایتخت آنها را می‌کشیدند.
البته اتوبوسرانی تهران از سال ۱۳۰۴ خورشیدی فعالیت خود را آغاز کرد اما ماجرای اتوبوس‌های درون‌شهری و شرکت واحد اتوبوسرانی تهران، به حدود 69سال پیش بازمی‌گردد؛ وقتی که قانون تأسيس‌اش در مجلس شورای ملی تصویب شد. از آن روز تا‌کنون اتوبوس‌هایی با شکل‌های گوناگون تهرانی‌ها را جابه‌جا می‌کرد و شرکت اتوبوسرانی به مرور به یکی از بزرگ‌ترین شبکه‌های حملونقل عمومی تبدیل شد. یکی از جذاب‌ترین اتوبوس‌ها، اتوبوس‌های دوطبقه بود؛ اتوبوس‌هایی که بیش از نیم‌قرن پیش، تحویل شرکت واحد اتوبوسرانی پایتخت شد. همانطور که گفتیم تاریخ اتوبوس‌های تندرو هم به سال1385 بازمی‌گردد که تهران در آن سال با اولویت اتوبوس‌های دوکابین در خطوط تندرو مواجه شد.
از سکه تا کارت هوشمند
سیر تحول بلیت‌های اتوبوس هم خواندنی است. تهرانی‌ها ابتدا برای سوارشدن به اتوبوس باید سکه می‌دادند، آن هم سکه‌هایی که برای هر شرکت اتوبوسرانی متفاوت بود و یا باید کاغذهایی می‌خریدند که بیشتر با دست نوشته می‌شدند و ممهور به مهر دستی بود. این ماجرا در بین سال‌های 1304 تا 1335رخ داد و بلیت‌ها بیشتر جنبه کنترلی و نظم‌بخشی داشتند. پس از تاسیس شرکت واحد، مردم برای سوارشدن به اتوبوس باید بلیت‌های چاپی می‌خریدند، بلیت‌های رنگی، شماره‌دار و چاپی که گاهی با رنگ‌های گوناگون، مسیر را هم مشخص می‌کرد.
از سال 1381 تا 1387، بلیت‌های دفترچه‌ای به شهروندان معرفی شد که معمولا روی گرافیک آن دقت می‌شد و برای دوره زمانی مشخصی اعتبار داشتند. اما نقطه عطف، وقتی رخ داد که کارت‌های هوشمند به‌میان آمدند. به‌خصوص کارت‌های هوشمند برای مسافران عجول بی‌آر‌تی بسیار مناسب بودند که البته قابلیت شارژ هم داشت. بد نیست بدانید این روزها برای استفاده از اتوبوس‌های تندرو در سطح کلانشهر تهران، حتما باید کارت‌بلیت الکترونیکی داشته باشید، زیرا پرداخت نقدی امکان‌پذیر نیست. البته به‌گفته مدیرعامل شرکت واحد، اخیراً نیز امکان پرداخت آنلاین کرایه در تمام ایستگاه‌های خطوط تندرو، فراهم شده است.
در همینه زمینه :
