صد سال کافه‌نشینی
آشنایی با چند کافه که در بیش از یک قرن گذشته، پاتوق مخصوص تهرانی‌ها بوده‌اند
فاطمه عباسی
تهران شهر کافه‌هاست؛ کافه‌های کوچک یا بزرگ، دنج و تاریک یا شلوغ و پرنور، مدرن یا یک خانه قدیمی بازسازی‌شده.
هر مدل کافه‌ای را که بخواهید می‌توانید در خیابان‌های اصلی یا حتی کوچه پس‌کوچه‌های پایتخت پیدا کنید. تعداد کافه‌ها در تهران به‌ویژه در دهه‌های اخیر افزایش زیادی داشته و متقاضیان بی‌شماری هم دارد. اما وجود کافه‌ها فقط مختص یکی‌دو دهه اخیر نیست و از قدیم هم کافه‌ها پاتوق جوان‌ها، روشنفکران و هنرمندان زیادی بوده است؛ کافه‌هایی که برخی از آنها به خاطره‌ها پیوسته‌اند و برخی هنوز پابرجا هستند و هر روز جوان‌های امروزی یا پا به سن گذاشته‌هایی که این مکان‌ها برایشان خاطره‌انگیز است در آنها حضور پیدا می‌کنند.
کافه نادری
شاید کمتر کسی هست که نام کافه نادری به گوشش نخورده باشد. این کافه به‌رغم محیط ساده و بی‌آلایشش، از محبوب‌ترین پاتوق‌های خاطره‌انگیز و پرحس و حال پایتخت است. کافه نادری از قدیمی‌ترین و معروف‌ترین کافه‌های تهران است که در سال۱۳۰۶ توسط خاچیک مادیکیانس که مهاجری ارمنی بود، به سبک معماری باوهاوس آلمان طراحی و افتتاح شد. کافه نادری پاتوق افراد زیادی به‌خصوص شاعران، نویسندگان و روشنفکران بود و همین موضوع یکی از دلایل
خاطره‌انگیز شدن این کافه در قسمت شرقی پل حافظ و خیابان نادری است. ازجمله این افراد می‌توان به صادق هدایت، بزرگ علوی،
احمد شاملو، جلال آل‌احمد، نیما یوشیج، سیمین دانشور، احمد فردید، نصرت رحمانی و مهدی اخوان‌ثالث اشاره کرد.
کافه بلدیه یا کافه شهرداری
15شهریور ۱۳۱۱، جایی میان خیابان ولیعصر و انقلاب امروزی در محل فعلی تئاتر شهر تهران، آنجا که ما با نام چهارراه ولیعصر می‌شناسیم، مکانی ساخته شد برای تفریح و سرگرمی مردم آن سال‌ها؛ جایی که اعتبار دولتمردان باشد و شاید مرکز خوشی مردمان تازه‌نفس‌کشیده از جنگ و قحطی. کافه بلدیه یا کافه شهرداری از ابتدای دوران پهلوی برای 3دهه بخش مهمی از خاطرات جمعی مردم شده بود؛ جایی برای بازی، سیاحت، مکانی برای میتینگ سیاسیون و شنیدن موسیقی‌های متفاوت. این عمارت بزرگ توسط موسیو فرد ساخته شده بود و طبق اسناد قدیمی، کافه شهرداری جایی برای حضور و بروز موسیقی ایرانی بود.
کافه اوریانت
اوریانت کافه قنادی اصیلی با رنگ و بوی قدیمی است که در سال۱۳۲۱ در محله دروازه دولت توسط ارمنی‌ها فعالیت خود را آغاز کرد. با وجود گذشت 8دهه از شروع به کار این کافه، هنوز فضا و سبک قدیمی و خاطره‌انگیز خودش را حفظ کرده است. از نشانه‌های این کافه قدیمی چراغ نئون قرمزرنگ نمای آن است که نظر هر رهگذری را به خود جلب می‌کند.
کافه گل رضاییه
کافه گل رضاییه یکی از کافه‌های خاطره‌انگیز و قدیمی پایتخت است که ثبت میراث فرهنگی شده.
این کافه در سال۱۳۱۰، در خیابان 30تیر توسط گارگنا آوانسیان که یکی از ارامنه تهران بود، شروع به کار کرد و در سال۱۳۲۴ فردی به نام عزیزالله خوشامن آن را خرید.
اکنون این کافه زیبا توسط فرزند او اداره می‌شود. کافه گل رضاییه نیز مانند کافه‌های دیگر پاتوق روشنفکران به‌خصوص نویسندگان، هنرمندان و خبرنگاران بود.
کافه لقانطه
کافه لقانطه نخستین کافه در ایران است که در سال۱۲۸۵ در دوره مظفرالدین‌شاه، توسط غلامحسین‌خان‌مولایی که از دانشجویان ایرانی در پاریس بود، در خیابان باب‌همایون تهران و به سبک کافه‌های اروپا تأسیس شد. این کافه در زمان مشروطه برای روشنفکران به پاتوق تبدیل شد. درواقع در آن زمان فارسی‌زبانانی که در پاریس تحصیل می‌کردند در کافه‌ای جمع می‌شدند و درباره مسائل روز بحث و گفت‌وگو می‌کردند. آنها بعد از برگشت‌شان در تهران کافه‌ای به نام لقانطه تاسیس کردند که سال‌ها بعد شعبه دوم، سوم و چهارم آن افتتاح شد. شعبه دوم آن در سال1300 و در عمارت نظامیه(همان باغ‌موزه قصر امروز)، شعبه سومش در میدان بهارستان و شعبه چهارمش هم توسط خانمی ترک در لاله‌زار تهران افتتاح شد.
جعفر شهری در کتاب «طهران قدیم» درباره این کافه می‌نویسد: «بنا بر رسم زمان چای و قلیان در درجه اول متاع این کافه یا لقانطه یا قهوه‌خانه بود و دومین آنکه هنوز در اینجا خلاف سایر قهوه‌خانه‌های دیگر که در آنها فروش قهوه به‌کلی از میان رفته بود، به طالبان فروخته می‌شد و در تابستان‌ها انواع شربت‌آلات مانند شربت به‌لیمو، سکنجبین، شربت آلبالو، شربت ریواس و همچنین بستنی و فالوده عرضه می‌شد.»
سال1396 در باغ‌موزه قصر در خیابان پلیس کافه لقانطه افتتاح شد. این کافه در واقع، طبق گفته صاحبانش، ادامه‌دهنده راه و حال و هوای همان لقانطه معروف است که زمانی نخستین کافه نوین ایران بود و حال و هوای فرانسوی داشت.
در همینه زمینه :
میز گرد
داده‌نما