بازآفرینی شهر با نگاه به توسعه اجتماعی

پروانه بهرام نژاد-دبیر گروه شهری

 اجرای طرح‌های بازآفرینی و توسعه و نوسازی در بسیاری از بافت‌های فرسوده و ناکارآمد تهران در سال‌های اخیر در دستورکار مدیریت شهری قرار گرفته؛ اما واقعیت این است که فاصله میان مناطق مختلف تهران تنها به تفاوت‌های ساختاری و کالبدی منحصر نمی‌شود. رئیس کمیته اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران و جمعی از مدیران ارشد شهری در نشست تخصصی «بازآفرینی شهری پایدار و متوازن؛ الگوهای اقتصادی-اجتماعی برای همگرایی توسعه کالبدی، اقتصادی و اجتماعی در کلانشهرهای ایران» که به همت شورای اسلامی شهر تهران و دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران‌مرکز برگزار شد، از ضرورت کاهش شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی به موازات توسعه و بازآفرینی شهر گفتند.


* موضوع نشست چه بود؟
   مدیریت شهری: اجرای طرح‌های بازآفرینی و نوسازی در بافت‌های فرسوده
  چالش‌ها: فاصله‌های اجتماعی و اقتصادی فراتر از تفاوت‌های کالبدی

* چه کسانی حضور داشتند؟
  زهرا شمس‌احسان، رئیس کمیته اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران
   مهدی هدایت، مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران
  نوید خاصه‌باف، مدیرعامل سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی
   هادی حق‌بین، شهردار منطقه‌یک
   غلامرضا گودرزی، رئیس مرکز آمار ایران
   علی‌اصغر انواری‌رستمی، استاد دانشگاه تربیت‌مدرس
  احمد حیدری، رئیس شورای سیاستگذاری

* محورهای اصلی صحبت‌ها چه بود؟
  بازآفرینی فراتر از نوسازی فیزیکی است.
  مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی باید مورد توجه قرار گیرد.
   نیاز به توسعه شهری از پایین به بالا و مشارکت شهروندان
   ناترازی خدماتی در بافت‌های فرسوده مشهود است.
  تلاش برای احیای هویت تاریخی محلات
  توزیع نامناسب منابع شهری
  تبدیل تهدیدها به فرصت با مشارکت بخش خصوصی
  تفاوت‌های قابل‌توجه در خدمات شهری بین محله‌ها
  ظرفیت بالای منطقه‌یک برای توسعه و جذب سرمایه‌گذار
  اهمیت ارائه آمار صحیح در تصمیم‌گیری‌های شهری
  ناپایداری در ابعاد مختلف توسعه
   نیاز به درک درست مسائل برای ارائه راهکارهای مؤثر
    ارائه راه‌حل‌های عملی و اجرایی برای ناترازی‌های خدماتی، اجتماعی و اقتصادی
  بازتعریف قوانین متناسب با شرایط هر اقلیم


چالش‌های تهران فقط کالبدی نیست
 زهرا شمس‌احسان، رئیس کمیته اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران: بازآفرینی شهری فراتر از نوسازی فیزیکی است و چالش‌های امروز تهران فقط کالبدی نیستند. ما در شهر با مشکلات عمیق اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مواجهیم که در کنار توسعه کالبدی نادیده گرفته شده‌اند. ناترازی‌ها در حمل‌ونقل، آلودگی، فضای سبز و مهم‌تر از همه افول سرمایه اجتماعی در محله‌ها از مشکلات جدی تهران است. در منطقه۲۲ تهران شاهد نوسازی صرف کالبدی هستیم بدون اینکه توجهی به سرانه‌های خدماتی شود. بازآفرینی شهری باید به‌معنای احیای حیات شهری باشد. در تهران عدالت فضایی رعایت نشده و شاهد شکاف‌های جدی شمال و جنوب، شرق و غرب و مرکز و حاشیه هستیم. این فاصله‌ها تنها در کالبد نیست بلکه در توزیع خدمات و امکانات نیز دیده می‌شود و باعث کاهش حس تعلق محلی و مشارکت اجتماعی شده است. باید با بهره‌گیری از ظرفیت‌های محله‌محور و با استفاده از مشارکت شهروندان، توسعه شهری را از پایین به بالا انجام دهیم. همچنین در حوزه تأمین مالی باید به سمت توسعه مبتنی بر ارزش افزوده حرکت کنیم؛ به این معنا که منافع حاصل از فرایند بازآفرینی در خود منطقه سرمایه‌گذاری شود.

ناترازی خدماتی در بافت‌های فرسوده
مهدی هدایت، مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران: در حوزه بافت‌های فرسوده ناترازی‌های خدماتی به‌وضوح محسوس است. بسیاری از مناطق شهری در معرض ازدست‌دادن هویت تاریخی خود قرار دارند. در محله نفرآباد در شهرری که سال‌ها با ناترازی‌های جدی در سرانه‌های خدماتی مواجه بود و محل بزه و کلونی‌های غیرمجاز بود، تلاش کردیم با ارائه طرح بازآفرینی شهری این محدوده را با مشارکت ساکنان آن و با بازتعریف انواع خدمات شهری توسعه ببخشیم.

توزیع نامناسب منابع شهری
 نوید خاصه‌باف، مدیرعامل سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های مردمی: ناترازی اقتصادی در توزیع نامناسب منابع شهری وجود دارد. باید از تهدیدها به‌عنوان فرصت استفاده کنیم و این فرصت‌ها را با مشارکت بخش خصوصی و مردم به واقعیت تبدیل کنیم.

تفاوت خدمات شهری در محله‌های منطقه یک
هادی حق‌بین، شهردار منطقه‌یک: در زمینه خدمات شهری در محله‌های مختلف منطقه تفاوت‌های قابل‌توجهی وجود دارد. منطقه‌یک تهران به‌عنوان منطقه پیش‌رو در حال تصویب طرح‌های بازآفرینی است که به بازسازی محله‌های فرسوده و کم‌برخوردار کمک خواهد کرد. این منطقه ظرفیت بالایی برای توسعه شهری و حضور سرمایه‌گذاران دارد.

اعتماد به آمار در تصمیم‌سازی‌ها
غلامرضا گودرزی، رئیس مرکز آمار ایران:ارائه آمار و داده‌های صحیح در تصمیم‌گیری‌های شهری بسیار مهم است و برای مدیریت بهتر و تحول در بازآفرینی شهری باید به آمار درست اعتماد کنیم. اعتماد به بدنه کارشناسی و حمایت از جوانان کشور که از سرمایه‌های اصلی جامعه‌اند، کلید حل چالش‌های آینده است.

ناپایداری در ابعاد مختلف توسعه
علی‌اصغر انواری‌رستمی، استاد دانشگاه تربیت‌مدرس و دبیر علمی کنفرانس: شهرهای ما دچار ناپایداری در ابعاد مختلف توسعه‌اند و اگر درک درستی از مسائل نداشته باشیم، راهکارهای رفع ناترازی‌ها نیز اثربخش نخواهد بود.

راه‌حل‌ علمی و اجرایی ارائه دهیم
 احمد حیدری، رئیس شورای سیاستگذاری کنفرانس: ما باید برای حل ناترازی‌های موجود خدماتی، اجتماعی و اقتصادی، به‌ویژه در کلانشهرهایی مثل تهران، راه‌حل‌های عملی و ‌اجرایی ارائه دهیم. قوانین موجود نیازمند بازتعریف متناسب با شرایط هر اقلیم است.