مثلث اسرارآمیز

ساسان شادمان- روزنامه‌نگار

چند سال پیش تصویر ماهواره‌ای خیره‌کننده از طریق گوگل مپس ثبت شد که سازه‌ای عجیب، مثلثی‌شکل و کاملا سیاه‌رنگ را در میانه اقیانوس آرام نشان می‌داد. در آن زمان، این شیء مرموز که بسیاری آن را به‌عنوان «سیاهچاله‌ای» روی زمین توصیف کردند، موجی از شایعات و نظریه‌های جنجالی را در فضای آنلاین به‌راه انداخت. با این حال، خیلی زود مشخص شد که این تصویر تنها یک جزیره غیرمسکونی است که کاملا با درختان انبوه پوشیده شده است، اما ماجرای این جزیره داستان پیچیده و جالبی دارد.

یک درخت خاص
درخت پیسونیا (Pisonia) گونه‌ای از درختان گرمسیری است که بیشتر در جزایر اقیانوسی و مناطق مرطوب رشد می‌کند. این درختان معمولاً از خانواده گل کاغذی (Nyctaginaceae) هستند و یکی از معروف‌ترین گونه‌های آن پیسونیا گراندیس (Pisonia grandis) است.
درختان برای پخش دانه‌های خود از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند. آنها ممکن است از باد برای حمل دانه‌ها استفاده یا حیوانات را تشویق کنند دانه‌ها را بخورند تا در جای دیگری از بدنشان خارج شود. اما در جزیره‌ای بسیار کوچک مانند وستوک واقعا جایی برای پخش دانه‌ها وجود ندارد، بنابراین درختان به یک راه‌حل بلندمدت نیاز دارند. در این مورد خاص، آنها دانه‌هایی تولید کرده‌اند که به پرندگان دریایی‌ای که در این جزیره دورافتاده لانه می‌سازند؛ مانند: بوبی ‌پا‌قرمز، مرغ‌دریایی فرگیت و نودی سیاه  می‌چسبند و مدت‌ها بعد از آنها جدا می‌شوند، به این امید که روی جزیره‌ای دیگر بیفتند.
درخت پیسونیا نام خود را از ویلیام پیسون، گیاه‌شناس هلندی قرن ۱۸ گرفته است.

استفاده و اهمیت
    به‌عنوان گیاه تثبیت‌کننده خاک در جزایر مرجانی استفاده می‌شود.
   نقش مهمی در اکوسیستم دارد، به‌خصوص در اکوسیستم‌های دریایی جزیره‌ای.
   مکان آشیانه‌سازی برای بسیاری از پرندگان دریایی است.

جزیره استخوان‌ها
شاخ‌وبرگ انبوه درختان پیسونیا، طبق یک بررسی در سال۱۹۷۱، گونه‌های گوناگونی از پرندگان دریایی را به‌خود جذب می‌کند؛ ازجمله «بوبی‌ها»، «نادی‌ها» و «فریگیت‌بردها». این پرندگان هنگام نشستن روی شاخه‌ها، به بذرهای چسبناک این درختان می‌چسبند و همین باعث می‌شود که ناخواسته بذرها را به جزایر دیگر منتقل کنند. با این حال، در برخی نقاط جهان، گزارش‌شده که پرندگان به حدی در این بذرهای چسبناک گرفتار شده‌اند که دیگر قادر به پرواز نبوده‌اند و در نهایت مرده‌اند. در نتیجه این پدیده، گاهی زیر درختان پیسونیا، توده‌هایی از استخوان‌های پرندگان دیده می‌شود.

رابطه عجیب با پرندگان
یکی از نکات بسیار جالب درباره پیسونیا، رابطه‌اش با پرندگان دریایی است.
دانه‌های چسبناک: دانه‌های پیسونیا دارای ماده‌ای چسبناک است که به پر و پای پرندگان می‌چسبد.
هدف گیاه: این ویژگی در واقع راهی برای گسترش دانه‌ها از طریق پرندگان مهاجر است.
اثر منفی: گاهی دانه‌ها آن‌قدر زیاد و چسبنده‌اند که پرنده نمی‌تواند پرواز کند، سقوط می‌کند و می‌میرد. به همین دلیل در برخی مناطق، زمین اطراف این درختان با لاشه پرندگان پر شده است.

خالی از سکنه
پیش از کشف جزیره واستوک توسط کاوشگران روس در سال۱۸۲۰، هیچ نشانه‌ای از سکونت انسانی در آن یافت نشده بود؛ طبق مقاله‌ای در ماهنامه «جزایر اقیانوس آرام» از آن زمان تاکنون نیز هرگز ساکنان دائمی نداشته که این موضوع احتمالا به‌دلیل نبود منبع قابل‌اعتماد آب شیرین در جزیره بوده است.

ویژگی‌های درخت پیسونیا
برگ‌ها: بزرگ، سبز تیره و بسیار انبوه.
رشد: معمولا در نواحی مرجانی و خاک‌های فقیر رشد می‌کند.
ارتفاع: می‌تواند تا 20متر رشد کند.
تنه: تنه ضخیم و چوبی دارد، ولی چوب آن نرم است.
پراکندگی جغرافیایی: در جزایر اقیانوس آرام، هند، جنوب‌شرقی آسیا و بخش‌هایی از آفریقا یافت می‌شود.

موقعیت
تصویر اولیه ثبت‌شده از سایت «گوگل مپس» در شبکه اجتماعی ردیت منتشر شد و با اینکه در توضیحات به‌صراحت به «جزیره» اشاره شده بود، اما بخش نظرات پر شد از گمانه‌زنی‌هایی عجیب که بعدها توسط رسانه‌های عامه‌پسند هم منتشر شدند. برخی از این نظریه‌ها شامل وجود گودالی عمیق زیر سیاره و حتی پایگاهی فوق‌سری نظامی بود که به عمد تار شده است. با این حال، همانطور که شبکه خبری بی‌بی‌سی در آن زمان گزارش داد، خیلی زود مشخص شد که این لکه تیره درواقع جزیره «واستوک» است؛ یکی از ۳۳خشکی‌ای که جمهوری کریباتی در جنوب اقیانوس آرام را تشکیل می‌دهند. این جزیره که یک آتول (آبسنگ حلقوی یا خوست) مرجانی است، تنها ۰.۲۵ کیلومترمربع وسعت دارد و در فاصله‌ای حدود 6هزار کیلومتری شرق استرالیا قرار گرفته است.

پیسونیا
رنگ تقریبا سیاه این جزیره در تصویر گوگل‌مپس، ناشی از تراکم شدید درختان پیسونیاست که تقریبا تمام فضای داخلی جزیره را پوشانده‌اند. این درختان به‌طور طبیعی سبز تیره هستند، اما به‌دلیل انبوهی فوق‌العاده، در تصاویر ماهواره‌ای از مدار پایین زمین، بسیار تیره‌تر (تقریبا سیاه) دیده می‌شوند. طبق گزارش وب‌سایت علمیJSTOR Daily ، درختان پیسونیا به‌گونه‌ای رشد می‌کنند که آن‌قدر به هم نزدیک هستند که عملا اجازه نمی‌دهند هیچ‌گونه گیاهی یا درختی دیگر در میان آنها ریشه بدواند؛ زیرا با شاخ‌وبرگ انبوه خود، تقریبا تمام نور را سد می‌کنند. این ویژگی، آنها را به نوعی قلمروی بسته طبیعی تبدیل می‌کند؛ فضایی سایه‌گرفته، ساکت و مرموز که در آن فقط یک نوع حیات اجازه بقا دارد.

پیسونیا  در نقاط دیگر جهان
 جزایر دیگری هم هستند که دارای پوشش گسترده درختان پیسونیاست. درخت پیسونیا به‌ویژه گونه‌ پیسونیا گراندیس در بسیاری از جزایر مرجانی گرمسیری در اقیانوس‌های آرام و هند به وفور یافت می‌شود. این درخت به‌ویژه در جزایر غیرمسکونی، مرطوب و پوشیده از پرندگان دریایی رشد بسیار خوبی دارد. برخی از مهم‌ترین این جزایر عبارتند از: مالدیو، کوک، مارشال، تووالو، سیشل، چَگوس، کریباتی (شامل جزیره‌ وستوک)، تونگا و کریسمس در اقیانوس هند. در برخی از این جزایر، جنگل‌های انبوهی از پیسونیا هست که نقش کلیدی در اکوسیستم دارند، مخصوصا به‌عنوان محل لانه‌سازی پرندگان دریایی.
چرا این جزایر محل مناسبی هستند؟
   خاک‌های مرجانی و سبک
  نبود رقابت گیاهی شدید
  حضور زیاد پرندگان دریایی برای کمک به پراکندگی دانه‌ها
  شرایط اقلیمی گرم و مرطوب