گیلان
خواب ابدی جنگل
شهرستان‌های تالش و رودبار مناطق بحرانی استان گیلان در قاچاق چوب هستند
فرشته رضایی
رشت - خبرنگار
صدای اره برقی در کمرکش کوهستان شنیده می‌شود. باز به دل جنگل آمده‌اند تا با مجوز یا بدون آن درخت‌ها را قطع کنند. این اولین بار نیست که تبر به جان درختان افتاده. منابع طبیعی گیلان و درختان تنومند هیرکانی‌اش سال‌هاست میزبان تبرها هستند. با این همه در سال‌های اخیر اداره کل منابع طبیعی گیلان از کمبود نیرو و تامین نشدن اعتبار برای حفاظت بیشتر از عرصه‌های جنگلی سخن می‌گوید.
محمد طویلی، اهل شفت، می‌گوید: «روزی نیست که ماشین‌‌های حامل بار چوب از دل جنگل‌ها عبور نکنند. نمی‌دانیم مجوز دارند یا ندارند، اما متاسفانه بخش زیادی از جنگل‌ها از درخت خالی شده و از دور که بنگریم، این تکه‌های برهنه مشخص است.
محمد از تداوم این روند نگران است. او به اتفاق خانواده‌اش سال‌ها در جوار جنگل زندگی می‌کرده است، اما به بهانه طرح تنفس جنگل وی و بسیاری را از مناطق جنگلی کوچانده‌اند و در روستایی به آنها زمین داده‌اند: «مشکلاتمان کم نیست. از محل زندگی‌مان بیرونمان کردند و در روستایی به ما زمین دادند که آن هم مال خودمان نیست و می‌گویند متعلق به دولت است. ناچاریم در جایی که انتخاب خودمان نیست، زندگی کنیم، اما هرروز می‌بینیم حجم زیادی از چوب را به بهانه‌های مختلف حمل می‌کنند.»
نماینده گیلان در شورای عالی استان‌‌ها که عضو شورای شهر شفت هم هست به همشهری می‌گوید: «چرا باید این همه از منابع طبیعی استان برداشت شود و صدای کسی هم درنیاید؟ برای مثال برداشت بی‌رویه شن و ماسه از رودخانه‌های امامزاده اسحاق و ابراهیم چه معنایی دارد؟ چرا هر روز باید شاهد قطع درختان جنگل‌های امامزاده ابراهیم و شفت باشیم؟ اگر یک روستایی برای تامین معاش خود یک درخت را ببرد اداره منابع طبیعی استان با او برخورد می‌کند، اما افرادی که معلوم نیست از کجا هستند روزانه 10 تا 50 وانت چوب از جنگل برداشت می‌کنند و کسی هم جلو آنها را نمی‌گیرد!» سیدحسین موسوی می‌افزاید: «مدیران شورا و استان حتی اجازه نمی‌دهند ما در جلسه‌هایشان شرکت کنیم چه رسد به این‌که نظر و پیشنهادی درباره حل مشکلات استان داشته باشیم. در طول یک سال و نیم اخیر ما تنها یک بار با استاندار و شورای شهر رشت جلسه داشته‌ایم.»
طرحی که منجر به تنفس نشد
یک استاد دانشگاه در رشته جنگل و منابع طبیعی هم با تاکید بر بیکاری قرقبانان جنگل‌ها با خروج مجریان جنگلداری می‌گوید: «در حال حاضر بزرگ‌ترین مشکل در جنگل‌های استان تصرف و قاچاق چوب است. صنایع وابسته به چوب این جنگل‌ها در حال فعالیت هستند و همچنان چوب مورد نیاز آنها از همین جنگل‌ها تامین می‌شود. قرار بود طرح تنفس، قاچاق چوب را متوقف کند، اما این کار به بودجه نیاز دارد و بودجه تخصیص یافته اصلا کفاف حقوق کارکنان را نمی‌دهد.» مهرداد نکویی می‌افزاید: «متاسفانه در طرح تنفس جنگل بیش از هزار نفر از نیروهای مجریان بهره‌برداری از جنگل‌ها بیکار شده‌اند و زمینه برای فعالیت قاچاق آنها بیشتر شد. این در حالی است که با شروع این طرح به تعداد ماموران حفاظت از جنگل‌ها افزوده نشد و از سوی دیگر قاچاق چوب عیان‌تر از سوی مافیای قاچاق چوب و نیز روستاییان حاشیه جنگل‌ها انجام می‌شود. البته فعالیت روستایی‌ها در این زمینه اغلب به دلیل بیکاری و فقر است.»
مناطق بحرانی قاچاق چوب
معاون امور جنگل‌های سازمان منابع طبیعی و جنگلداری گیلان هم درباره ایجاد زمینه قاچاق بیشتر چوب از جنگل‌های استان بعد از اجرای طرح تنفس به همشهری می‌گوید: طبیعی است بعد از تعطیلی طرح‌های جنگلداری، قاچاق چوب بحرانی‌تر بشود، اما خوشبختانه اجرای طرح به موقع و در اوایل کار از نظر روانی تاثیرگذار بود و همچنان 240 نفر از قرقبانان پیشین در قالب همیاران طبیعت با ما همکاری دارند.»
محمدرضا عبدالهی می‌افزاید: «برای جلوگیری از قاچاق چوب در مصرف روستایی هم برای روستاهایی که واقعا مصرف‌کننده چوب و هیزم هستند دستورالعمل خاصی داریم تا هر چند سال یک‌بار حجمی از جنگل در اختیارشان قرار بگیرد. به دلیل کمبود نیرو حتی همکاران ستادی سازمان در همه شهرستان‌ها به طور منظم و غیرمنظم در مناطق بحرانی گشت می‌زنند و چند پاسگاه هم ایجاد کرده‌ایم.»
اجرای طرح تنفس
از میان 565 هزار هکتار جنگل‌های استان حدود 128 هزار هکتار به غیر از جنگل‌های شفارود تحت پوشش قراردادهای بهره‌برداری بودند. شرکت شفارود هم 11 هزار هکتار برای تامین منابع چوبی در اختیار دارد که در طرح تنفس جنگل قرار ندارند.
همچنین از جنگل‌های مناطق جلگه‌ای از حوزه صومعه‌سرا تا آستارا و بخش‌هایی از شفت برای تامین چوب صنایع استفاده می‌شود. در مجموع طرح تنفس جنگل در 230 هزار هکتار از جنگل‌های استان که تحت پوشش قراردادهای بهره‌برداری بودند، اجرا شده است. در میان همه جنگل‌های استان شهرستان‌های تالش و رودبار از نظر قاچاق چوب در شرایط بحرانی هستند.
