گنج‌‌های طبیعی در شهر
محمد سرابی؛ روزنامه‌نگار
باغ‌های گیاهشناسی شهری مانند میدان‌های بزرگ و ساختمان‌های تاریخی، بخشی از میراث و هویت کلانشهر‌های جهان هستند و شهرداری‌ها در تعامل با مراکز علمی آنها را اداره می‌کنند. این مجموعه‌های بزرگ اگرچه شبیه بوستان‌ها به‌نظر می‌آیند، اما از ابتدا براساس شناسایی و پرورش علمی گیاهان گوناگون ساخته شده‌اند و از این نظر با فضا‌های سبز که برای گذران اوقات فراغت شهروندان ساخته شده‌اند، تفاوت دارند. در اینجا 2نمونه از باغ‌های گیاهشناسی شهری را می‌بینید.
برزیل
نخل‌های 30متری در مزرعه فلفل
شهر بزرگ «ریو دوژانیرو» به‌دلیل موقعیت خود در میان دریا و کوهستان، وضعیت اقلیمی خاصی دارد. باغ گیاهشناسی ریو دو ژانیرو با درختان نخل 30متری، در میان بافت اصلی این شهر قرار گرفته است، اما یک سوی آن به منطقه کوهستانی حفاظت شده «تیجوکا» می‌رسد که باعث شده با طبیعت در ارتباط باشد.در این باغ 6هزار گونه گیاهی نگهداری می‌شود که بعضی از آنها در خطر انقراض قرار دارند. همچنین بزرگ‌ترین کتابخانه گیاهشناسی برزیل با 32هزار جلد کتاب در این باغ قرار دارد.این باغ در سال 1808به‌عنوان یک مزرعه آزمایشی کاشت فلفل و دارچین که از آمریکای مرکزی وارد می‌شد، در شهر بندری ریو دوژانیرو تاسیس شد. قرار بود بذر و گیاهان وارداتی در این مزرعه تکثیر و آماده کاشت در مناطق دیگر کشور شوند، اما در مدت کوتاهی کاربری این محل از مزرعه به «بوستان شهری» تغییر کرد؛ چنان‌که در سال 1822درهای آن روی عموم مردم باز شد و از آن زمان تا‌کنون به‌صورت یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر ریو دو ژانیرو درآمده است. برخی از گیاهان به‌کار رفته در فضای سبز شهری مانند درختان نخل، ابتدا در این باغ تکثیر شده‌اند و سابقه کاشت نخستین نهال‌های آنها به سال‌های دور می‌رسد. ذخیره گیاهی موجود در این باغ اکنون منبعی برای نوسازی فضای سبز شهری است.
طبیعت زنده
نزدیک به 140گونه پرنده در این باغ زندگی می‌کنند. مشاهده برخی از این پرندگان در طبیعت دشوار است، اما در شهر ریو دو ژانیرو می‌توان با مراجعه به این پارک، پرندگان وحشی و جنگلی را دید که به بازدیدکنندگان عادت کرده‌اند. تعدادی ساختمان تاریخی هم در این مجموعه باغ قرار دارند که تاریخ شهر را برای گردشگران بازگو می‌کنند.اگرچه از درون باغ گیاهشناسی می‌توان بعضی از آسمان‌خراش‌های ساخته شده در تپه‌ها و دامنه کوه و همینطور مجسمه معروف شهر ریو دو ژانیرو را دید، اما ساخت بنا‌های بیش از 12طبقه در اطراف باغ گیاهشناسی ممنوع است.
آلمان
گیاهان گرمسیری در شهر جنگ‌زده
باغ گیاهشناسی برلین در سال 1897در مساحت 104هکتار از پایتخت آلمان ساخته و در سال 1904به‌صورت رسمی افتتاح شد. با توجه به آب و هوای سرد آلمان در همان ابتدا یک گلخانه بزرگ 6هزار مترمربعی در آن ساخته شد که در آن از گیاهان مناطق گرمسیر مانند ارکیده، گیاهان گوشتخوار و کاکتوس نگهداری می‌شود. بعدا گلخانه‌های دیگری هم به آن اضافه و موزه‌ای از گیاهان خشک شده هم در این مجموعه ساخته شد.این باغ در نقشه ابتدایی شهر برلین در خارج از شهر قرار داشت، اما گسترش شهر به سمت جنوب باعث شد که میان نقاط مسکونی قرار گیرد. با این حال شهرداری باغ را به شکل اولیه خود حفظ کرد و در نقشه‌کشی سال 1938یک منطقه ویژه شهری به آن اختصاص پیدا کرد. در طول جنگ جهانی دوم مشکلاتی برای حفظ باغ پیش آمد. کمبود زغال‌سنگ، حفظ دمای گلخانه‌های مخصوص گیاهان گرمسیری را سخت کرده بود و بمباران‌ها باعث شکسته شدن شیشه‌ها می‌شد. تا چند سال بعد از پایان جنگ هم در زمین‌های باز سیب‌زمینی می‌کاشتند تا کمبود موادغذایی در شهر جبران شود. با این حال به‌دلیل علاقه ساکنان برلین به این جاذبه شهری، 10سال بعد از آن باغ بازسازی شد.
پذیرای نیم‌میلیون گردشگر
باغ گیاهشناسی برلین بیشتر از 20هزار گونه گیاهی از سراسر جهان دارد و سالانه نیم‌میلیون گردشگر شهری از آن بازدید می‌کنند. قسمتی از گلخانه‌ها در تمام سال‌های گذشته گرم نگه‌داشته شده است؛ تا جایی که اکنون گیاهانی مانند بامبو در آن رشد می‌کنند. در سال 2003کمبود بودجه ممکن بود باعث تعطیلی این مجموعه شود. حمایت مردمی از ادامه کار باغ گیاهشناسی آنقدر زیاد بود که در مدت کوتاهی نامه‌ای با امضای 78هزار برلینی جمع شد و مدیر باغ آن را به شورای شهر ارائه کرد. شورا بودجه را در طول 5سال به‌تدریج کاهش داد، اما فعالیت باغ حفظ شد.
در همینه زمینه :
