3گنجینه غنی خاص و بی‌رقیب در محله
سال ۱۳۵۶ دو موزه از مهم‌ترین موزه‌های پایتخت در محله امیرآباد افتتاح شد؛ موزه‌هایی که آثار فرهنگی و هنری گرانبهایی را در خود جای‌داده‌اند.
پازیریک؛فرشی که زندانیان زندان قصر بافتند
عبدالعزیز فرمانفرمایان، معمار معروف تهرانی بعد از ساخت ساختمان بخش رآکتور اتمی دانشگاه تهران و همچنین آزمایشگاه برق دانشکده فنی و خوابگاه و ناهارخوری دانشجویان در امیرآباد ساختمانی را به شکل دار قالی و سیاه‌چادر طراحی کرد که در بهمن۱۳۵۶ به‌عنوان نخستین موزه فرش تهران افتتاح شد. محمدجواد اینانلو، مدیر موزه فرش امیرآباد می‌گوید:« این موزه با گنجینه غنی و خاص بی‌رقیب است و در گنجینه آن بیش از 2هزار تخته فرش از دوره صفویه و سایر دوران تاریخی نگهداری می‌شود. از دیدنی‌ترین فرش‌های موزه می‌توان از فرش پازیریک نام برد که در واقع نسخه بازنمایی‌شده همان پازیریک معروف موزه آرمیتاژ است با این تفاوت که اوایل دهه40 توسط زندانیان زندان قصر بافته شده و حالا در موزه فرش نگهداری می‌شود.
دورهمی نوابغ هنری جهان
وارد موزه هنرهای معاصر امیرآباد که می‌شوید گویا وارد تونل زمان تاریخ هنر ایران و جهان شده‌اید. سال۱۳۵۶ موزه هنرهای معاصر با معماری کامران دیبا معمار و نقاش تهرانی جوری طراحی شد که نمایانگر هنر و معماری ایران باشد. طراحی ورودی آن که به‌صورت بادگیرهای یزد بود از همان ابتدا مورد توجه قرار گرفت. نصرالله حدادی، تهران‌پژوه می‌گوید: «شکل‌گیری موزه‌های متنوع و جذاب در محله امیرآباد ارتباط مستقیمی با دانشگاه داشت. به‌دلیل وجود این مجموعه بزرگ دانشجویی انتظار می‌رفت تا در این محدوده مراکز فرهنگی و هنری رونق بیشتری بگیرد؛ همچنان‌که ساخت موزه هنرهای معاصر در حاشیه پارک لاله مورد توجه قشر فرهنگی و عموم مردم قرار گرفت و استقبال بی‌نظیری از آن شد.»
بعضی از آثار هنری موزه هنرهای معاصر منحصر به فرد است در هیچ‌جای دنیا وجود ندارد. از جذاب‌ترین آثار این موزه که همان سال۱۳۵۶ همراه با افتتاح آن طراحی و اجرا شد حوض روغن به نام «ماده و فکر» بود که به‌دست نوریوکی هاراگوچی هنرمند ژاپنی ساخته شد؛ مکعب فولادی بزرگ با 5هزار لیتر روغن‌سوخته که ذهن هر مخاطبی را درگیر می‌کند.
موزه‌ای در کالسکه‌خانه امیرکبیر
سال۱۳۸۰ در زمین‌هایی که روزگاری اسب‌های قاجاری نگهداری می‌شدند و به اصطبل شاهی معروف بود نخستین موزه علوم پزشکی کشور ساخته شد.
نصرالله حدادی می‌گوید: «این موزه به پیشنهاد دکتر مازیار اشرفیان بناب و با پشتیبانی سازمان میراث فرهنگی کشور در بنایی قدیمی در منطقه امیرآباد تهران، با مساحتی بیش از 9هزارمترمربع ساخته شد. آثار و اشیای به نمایش درآمده در این موزه، یافته‌های ملموس دوره‌های پیش‌ازتاریخ، ابزار و ادوات پزشکی در دوره معاصر را در برمی‌گیرد.»
گعده 40جمجمه 5هزار ساله
مومیایی 900ساله ایرانی، سال‌هاست در محلی که روزگاری اصطبل شاهی ناصرالدین‌شاه بود نگهداری می‌شود. اواخر دهه 70بود که این مومیایی بعد از گرفتن از سارقان عتیقه به‌دست میراث فرهنگی افتاد و طولی نکشید که جسدزن با قدمت بیش از 900سال، به موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران سپرده شد. بیست و اندی سال است که این بانو در محفظه‌ای شیشه‌ای نگهداری می‌شود. علیرضا زمانی، تهران‌پژوه در این‌باره می‌گوید: «بیش از۱۷۰ سال قبل «اصطبل شاهی» در زمین‌های منسوب به «امیرکبیر» صدراعظم «ناصرالدین‌شاه» ساخته شد؛ زمینی که سال 1380به «موزه ملی تاریخ علوم پزشکی ایران» تبدیل شد تا بیانگر پیشینه تاریخی تهران و همچنین کشور باشد. یکی از بخش‌های مهم این موزه، بخش دیرین انسان‌شناسی است که اکنون جسد900ساله زن کشف شده در این بخش نگهداری می‌شود. این جسد به پیرزن 65ساله تعلق دارد که از اطراف شهر یزد پیدا و به‌دلیل شرایط خاص محیطی از نابودی حفظ شده است. نمونه‌هایی از اجساد در ایران یافت شده که به‌صورت طبیعی مومیایی شده‌اند که عامل آن را می‌توان شرایط خاص محیطی دانست و ازجمله این شرایط می‌توان درصد بالای نمک موجود در خاک، رطوبت‌کم محیط و نبود میکروارگانیسم‌ها نام برد. علاوه بر این مومیایی، ۴۰ جمجمه ۵ هزار ساله در محفظه‌های شیشه‌ای این بخش نگهداری می‌شود که در کنار هر یک، اطلاعاتی برای آگاهی بیشتر، وجود دارد. جالب‌ترین آن به دختر 13ساله‌ای تعلق دارد که به‌عنوان «جمجمه نامدار» موزه شناخته می‌شود؛ جمجمه‌ای سوراخ‌شده متعلق به دختری ۱۳ساله از دوره شهر سوخته است که از حدود ۵هزار سال پیش باقی مانده و هزار حرف ناگفته از تاریخ پزشکی این سرزمین در سر خود دارد! اینگونه به‌نظر می‌رسد که بیمار، به‌خاطر جمع‌شدن مایع درون جمجمه، بستری شده و پزشکان ایرانی برای درمان این بیماری که به آن «هیدرو سفالی» می‌گویند، بریده‌ای مثلثی‌شکل در جمجمه بیمار ایجاد و با مهارتی شگرف، مایع درون جمجمه را خارج می‌کنند. تنها همین دستاورد به‌جای‌مانده از آن روزگار و نمایش‌اش در این موزه، نشان می‌دهد که نخستین جراحی جمجمه در تاریخ پزشکی جهان را پزشکان ایرانی انجام داده‌اند.»
در همینه زمینه :
