مهره‌‌های زمین در نبرد علیه گرما

سمیرا مصطفی‌نژاد

«انسان در حال بریدن شاخه‌ای است که خود روی آن نشسته‌است»؛ این هشدار را گروهی از محققان آمریکایی در گزارش خود درباره آغاز دور ششم انقراض کلی گونه‌‌ها در زمین اعلام کرده‌اند؛ محققانی از دانشگاه‌های برتر آمریکا که هشدار داده‌اند زمین در آستانه ورود به دوران ششم انقراض کلی گونه‌هاست؛ دورانی که در آن قرار است نام انسان در کنار نام گونه‌هایی ثبت شود که در معرض نابودی کامل قرار دارند، ساده‌ترش کنیم: گونه انسان یکی از اولین‌‌گونه‌هایی خواهد بود که در این دوران منقرض خواهد شد.

یکی از عواملی که در این پژوهش به‌عنوان تشدید‌کننده روند دوران انقراض از آن نام برده شده است، تغییرات اقلیمی و گرم‌شدن زمین است که شاید هنوز نیمی از ساکنان سیاره زمین آن را باور نکرده‌ باشند، این را می‌توان از برایند کلی عملکرد انسان‌ها حدس زد. هنوز دولت‌ها برسر دستیابی به منابع بیشتر سوخت‌های فسیلی جهان را به آشوب می‌کشند و سازوکار طبیعت را برهم می‌زنند، منفعت‌طلبان برای پرکردن جیب‌های خود جنگل‌ها را نابود می‌کنند و انسان لحظه‌ای از مصرف‌گرایی خود غافل نمی‌شود، مجموع تمامی این موارد، در کنار سوء‌مدیریت بهره‌برداری و استفاده از منابع و نادانی در مصرف، تبدیل می‌شود به ردپای انسان به‌عنوان مقصر اصلی گرم‌شدن سیاره زمین.

میانگین دمای سطحی سیاره زمین از اواخر قرن نوزدهم تاکنون، تحت‌تأثیر افزایش میزان دی‌اکسید کربن در اتمسفر و دیگر آلودگی‌های انسانی، 9/0درجه سانتی‌گراد افزایش داشته‌است. بیشتر این افزایش دما طی 35سال گذشته رخ داده‌است، به شکلی که 5سال رکورددار گرم‌ترین سال‌های تاریخ جهان از 2010 به بعد ثبت شده‌اند. گرم‌شدن آب اقیانوس‌ها، کاهش حجم توده صفحات یخی (281میلیارد تن طی 23سال در گرینلند و 119میلیارد تن در همین دوره زمانی در قطب‌جنوب)، ‌کاهش حجم انباشت‌ و پوشش برفی در جهان، افزایش سطح آب دریاها (بیش از 20سانتی‌متر طی قرن اخیر)، افزایش رویداد‌های اقلیمی شدید مثل گردباد‌، سیل، آتش‌سوزی‌های طبیعی و در نهایت اسیدی شدن آب دریاها از نشانه‌های افزایش دمای زمین هستند.

از آنجا که مهم‌ترین فاکتور در افزایش دمای زمین، ‌انتشار دی‌اکسید‌کربن ناشی از فعالیت‌های انسانی است(موضوعی که در پیمان جهانی اقلیمی پاریس که 195کشور در آن تعهد داده‌اند نیز محوریت دارد)، بیشتر کشورهایی که تمرکز خود را بر نجات سیاره زمین قرار داده‌اند، تلاش دارند از انتشار این گاز در اتمسفر زمین جلوگیری کنند و علاوه بر این، میزان اتکای خود به سوخت‌های فسیلی را به صفر رسانده و بر منابع پایدار انرژی تکیه کنند.

دانمارک یکی از فعال‌ترین کشورهای جهان در زمینه کنترل انتشار گازهای گلخانه‌ای است و قصد دارد تا سال 2030 تا 50درصد و تا سال 2050 استفاده از سوخت‌های فسیلی را 100درصد متوقف سازد. همچنین دانمارکی‌ها استفاده از زغال در صنعت تولید برق را به کلی متوقف خواهند‌کرد. این کشور در سال‌جاری هرنوع حفاری برای استخراج نفت، گاز و گاز شیل در زمین و دریا را ممنوع اعلام کرد. دولت دانمارک همچنین وعده داده تا 2 سال دیگر 20درصد از منابع انرژی این کشور را منابع پاک تشکیل دهند.

چین اگرچه تا رسیدن به گرد پای کشوری مانند دانمارک راه زیادی در پیش دارد، اما سرمایه‌گذاری‌های اخیرش در زمینه انرژی‌های تجدید‌پذیر و پاک، جهشی بزرگ در تغییر سیاست چینی‌ها در راستای کنترل دمای زمین و کاهش آلودگی‌های کربنی به‌شمار می‌رود. چین درحال حاضر مالک بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی در جهان است، بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار در زمینه انرژی خورشیدی بومی است و سرمایه‌گذاری‌های خود را در زمینه توسعه منابع انرژی تجدید‌پذیر افزایش داده‌است. این کشور در سال2016 بیش از 34گیگاوات به ظرفیت انرژی خورشیدی خود افزود که این نیمی از ظرفیت افزوده‌شده انرژی خورشیدی در کل جهان است.

فرانسه نیز به‌عنوان نقطه کانونی پیمان بین‌المللی اقلیمی پاریس و یکی از کشورهای فعال در زمینه مقابله با گرم شدن زمین، از مدت‌ها پیش در زمینه سیاستگذاری برای مهار تغییرات اقلیمی پیشگام بوده‌است. این کشور قصد دارد تا سال 2050 میزان آلاینده‌های کربنی خود را 75درصد کاهش دهد و به لطف نیروگاه‌های اتمی که در این کشور مسئولیت تولید 80درصد از برق کشور را به‌عهده دارد، ‌درحال حاضر توانسته‌است بخش زیادی از انتشارات کربنی خود را کاهش دهد. امانوئل ماکرون همچنین از محققان بین‌المللی تغییرات اقلیمی دعوت کرده تا در فرانسه کار و زندگی کنند و تمامی هزینه‌های آنها نیز به‌عهده دولت خواهد بود.

هندوستان اقتصادی رو به رشد است از این‌رو ‌بیشترین میزان تقاضا برای انرژی را دارد و این یعنی افزایش آلودگی. اما هندوستان با ایجاد سیاست‌های جدید درباره انرژی، اکنون سومین بازار بزرگ انرژی خورشیدی جهان به شمار می‌رود و همین موضوع انرژی خورشیدی را در هندوستان به انرژی ارزان‌تر از برق تولید شده از زغال تبدیل کرده‌است.
سوئد، یکی دیگر از فعالان در زمینه کنترل دمای زمین،

 به تازگی و در راستای تعهد به پیمان اقلیمی پاریس، قانونی را تصویب کرده‌است که براساس آن باید تا سال2045 انتشار تمامی انواع گازهای گلخانه‌ای در کشور متوقف شود. درحال حاضر بیش از نیمی از انرژی مورد نیاز این کشور از منابع تجدید‌پذیر تأمین می‌شود و سیستم بازیافت بسیار موفق این کشور تا حد قابل توجهی از آلودگی‌های منجر به تغییرات اقلیمی کاسته‌است. سوئد همچنین یکی از خلاق‌ترین کشورهای جهان در زمینه توسعه فناوری‌های دوستدار محیط‌زیست به‌شمار می‌رود.