یک باغ پرماجرا در قلب تهران
نام قبلی: باغ نگارستان
نام فعلی: باغ‌موزه نگارستان
موقعیت: بهارستان خیابان دانشسرا
باغ نگارستان در زمان فتحعلی‌شاه و به دستور او ساخته شد. در آن زمان این باغ‌عمارت ییلاقی خارج از تهران قرار داشت. 3عمارت باشکوه با چندین حوض در یک فضای وسیع که اکنون بخش کوچکی از آن باقی مانده است، با معماری قاجاری برای شاه آماده شد. نام عمارت‌ها نگارستان، قلمدان و دلگشا بود.
نصرالله حدادی ، تهران‌پژوه درباره اتفاقات این باغ چنین می‌گوید: «در این باغ، عمارت نگارستان اصلی‌ترین و مهم‌ترین عمارت باغ بود که از آن به‌عنوان دیوان‌خانه نیز استفاده می‌شد. یک تالار معروف وجود داشت به نام «تالار سلام» که برای ادای احترام مهمانان به شاه ساخته شده بود. هر کسی قرار بود به دیدار شاه برود در این تالار منتظر می‌ماند و بعد از اجازه شاه، به حضور پذیرفته می‌شد. بعدها نام عمارت نگارستان به باغ‌موزه تغییر یافت و این امر به‌دلیل وجود مجموعه نقاشی‌های بسیار فاخر استادان نقاشی مثل استاد میرزاجانی و میرزابابا نقاش‌باشی و دیگران است.»
حدادی در ادامه می‌گوید: «عمارت دیگر که دلگشا بود در وسط باغ و به شکل
هشت‌ضلعی ساخته شده بود که به آن حوض‌خانه می‌گفتند و در سال 1309به موزه هنرهای ملی ایران تبدیل شد و در حال حاضر به ساختمان وزارت ارشاد ملحق شده است. اما عمارت قلمدان به‌طور کامل نابود شده و چیزی از آن باقی نمانده است، ولی آنطور که گفته می‌شود در قسمت شمالی باغ پر از نقاشی‌های حیرت‌انگیز و زیبا بوده است.»
از اتفاقات مهم این باغ زیبا یکی بر تخت نشستن محمدشاه قاجار و تاجگذاری او بود که برای نخستین بار بر تخت طاووس نشست. بعد از آن ماجرای تلخ قتل میرزاابوالقاسم قائم‌مقام فراهانی صدر اعظم بود که به‌دلیل مخالفت با سیاست‌های شاه در برابر انگلیس، محبوبیت خود را نزد شاه از دست داد و شاه دستور داد او را در یکی از همین حوض‌خانه‌ها به قتل برسانند. اما ناصرالدین شاه کلا به این باغ بی‌توجه بود و با تغییر حصار صفوی به حصار ناصری، این باغ در محدوده شهری قرار گرفت. در دوره مظفرالدین‌شاه نخستین مدرسه کشاورزی و صنایع هنرهای زیبا با سرپرستی کمال‌الملک در باغ نگارستان افتتاح شد.
شهبازی با بیان اینکه یک ساختمان دیگر در این دوره به باغ نگارستان اضافه شد که توسط یک معمار روسی، اما مطابق با معماری ایرانی ساخته شد می‌گوید: «در دوره پهلوی اول، توسط میرزایحیی قراگوزلو به تحصیل علوم اختصاص و به دارالعلمین شهرت یافت. در دهه 20شمسی قسمت شمال‌شرقی باغ یک عمارت دیگر اضافه شد به‌عنوان کتابخانه و با نام دانشسرای عالی از آن استفاده شد. جالب است بدانید پروین اعتصامی شاعره معروف ایرانی مدتی در این کتابخانه به‌عنوان معاون مشغول به‌کار بود. در دوران پهلوی دوم این مجموعه باغ به دانشگاه تهران واگذار شد و در دهه 30و 40مؤسسه‌های فرهنگی مختلفی مانند دهخدا و زبان‌های خارجی، جغرافیا و کلاس‌های دانشکده ادبیات و... در باغ نگارستان فعالیت می‌کردند، اما مدتی بلاتکلیف ماند.»
این مجموعه پس از بازسازی در سال1392به‌عنوان مجموعه باغ‌موزه نگارستان زیر نظارت معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران قرار گرفت.
