حق سرقفلی و حق کسب و پیشه یا تجارت یکی از نکات مهم برای کسبه است. اما این دو مورد چه نقاط مشترکی با یکدیگر دارند؟
۱. هر دو حق مالی محسوب می‌شوند و دارای ارزش اقتصادی و قابل تقویم به پول هستند.
۲. هر دو حق قابل انتقال قهری به ورثه هستند.
۳. هر دو حق طبیعتاً قابلیت نقل و انتقال دارند.
۴. هر دو حق به عنوان یک حق مالی و به عنوان یک مال از اموال بدهکار یا محکوم‌علیه، قابل توقیف، مزایده و انتقال اجرایی است.
۵. مستأجر دارنده این حقوق، پس از انقضای مدت اجاره حق دارد به تصرفات خود در عین مستأجره ادامه دهد.
اما این دو حق چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟
۱. تفاوت در منشأ حق
با توجه به مقررات قانون روابط موجر و مستأجر مصوب ۱۳۵۶، حق کسب یا پیشه یا تجارت به موجب قانون و به واسطه وجود رابطه استیجاری برای مستأجر محل‌های کسب یا تجارت یا پیشه به وجود می‌آید. بنابراین، منشأ و سبب ایجاد حق کسب یا پیشه یا تجارت، قانون است و سابقه رابطه استیجاری شرط اعطای این حق قانونی است، به نحوی‌که هرچه سابقه این رابطه طولانی‌تر باشد، ارزش ریالی این حق بیشتر است.
اما حق سرقفلی در معنای خاص خود و در مفهوم مورد نظر قانون روابط موجر و مستأجر، حقی است که از قرارداد اجاره یا قرارداد فروش و واگذاری سرقفلی یا هر عقد لازم دیگری برای مستأجر حاصل می‌شود. به عبارت دیگر، منشا و سبب تحقق این حق، عقد و قرارداد بین موجر و مستأجر است که قانون نیز به آن اعتبار و رسمیت بخشیده است. بنابراین، این حق منشأ قراردادی دارد.
در تمامی مواردی که مستأجر به موجب شرط ضمن عقد، حقی به عین مستأجره پیدا می‌کند، مستأجر حق سرقفلی یا امتیازی شبیه آن را به دست می‌آورد که بعداً می‌تواند آن را با دریافت عوض به مستأجر بعدی واگذار کند یا با اخذ مبلغی از مالک حق خود را اسقاط کند.
۲. نحوه ایجاد حق
حق سرقفلی ابتدائاً و بدون وجود رابطه استیجاری اعتبار و فرض می‌شود و توسط مالک به مستأجر واگذار می‌شود، در حالی‌که حق کسب یا پیشه یا تجارت در معنای خاص آن در زمان انعقاد قرارداد وجود ندارد و
به‌تدریج و به‌واسطه تداوم رابطه استیجاری برای مستأجر ایجاد می‌شود.
۳. دریافت‌کننده عوض
سرقفلی معمولاً به مالک یا به مستأجر قبلی که دارنده این حق است پرداخت می‌شود، اما حق کسب یا پیشه یا تجارت، مطابق ماده ۱۹ قانون روابط موجر و مستأجر ۱۳۵۶، به مستأجر متصرف پرداخت می‌شود.
اشتراکات سرقفلی با حق کسب و پیشه
در همینه زمینه :
