طلوع مقاومت شام

رضا عمویی-روزنامه‌نگار

سوریه بار دیگر شاهد موجی از اعتراضات و درگیری‌های گسترده است. شکست‌های متوالی نیروهای الجولانی، ورود نیروهای ترکیه و اسرائیل به میدان نبرد و تقویت نیروهای مقاومت، وضعیت این کشور را بیش از پیش به سمت تغییرات سرنوشت‌ساز سوق داده است. تحولات اخیر نشان می‌دهد که روزهای آینده می‌تواند شاهد تغییرات مهمی در ساختار قدرت در سوریه باشد. تحولات سوریه در حالی شدت گرفته است که پیش از این «آیت‌الله خامنه‌ای»، رهبر معظم انقلاب اسلامی پس از سقوط دولت پیشین سوریه با اشاره به بی‌ثباتی‌ها در سوریه اعلام کرده بودند که آمریکا دنبال محکم کردن جای پای خود (در سوریه) است، اما زمان نشان خواهد داد که به اهداف خود نمی‌رسد و بدون شک مناطق تصرف‌شده سوریه به‌دست جوانان غیور سوری آزاد خواهند شد.

  آغاز درگیری‌ها در جنوب سوریه
از پنجشنبه شب، استان سویدا در جنوب سوریه به صحنه درگیری‌های شدید میان نیروهای وابسته به جولانی و نیروهای وزارت دفاع سوریه تبدیل شد. منابع نظامی اعلام کرده‌اند که در این درگیری‌ها، تعدادی از نیروهای دولتی کشته و زخمی شده‌اند. همچنین، منابع سوری مدعی شده‌اند که نیروهای هیأت تحریرالشام توانسته‌اند چندین فرد مسلح را بکشند و یا تعدادی را بازداشت کنند.
در پاسخ به این تحولات، نیروهای امنیتی سوریه اقدام به استفاده از سلاح‌های سنگین، ازجمله تانک‌ها، علیه گروه‌های مسلح کردند. همزمان، اعتراضات گسترده‌ای در شهر سویدا علیه تروریست‌های تحریرالشام و حکومت الجولانی شکل گرفت. معترضان پس از برگزاری تجمع در سویدا، به بندر طرطوس نیز رسیدند و با حرکت به سمت ساختمان استانداری طرطوس، این ساختمان را به محاصره درآوردند.

  گسترش اعتراضات و درگیری‌ها در غرب سوریه
موج اعتراضات مردمی به لاذقیه، واقع در غرب سوریه، نیز کشیده شد. مردم این شهر در پاسخ به فراخوان مجلس اسلامی علویان سوریه، به خیابان‌ها آمده و حملات نیروهای جولانی در این منطقه را محکوم کردند. در همین حال، گروه‌های مسلح ناشناس در منطقه بیت عانا، در حومه لاذقیه، نیروهای وزارت دفاع سوریه را هدف حمله قرار دادند که در نتیجه، تعدادی از نیروهای دولتی کشته و زخمی شدند.

  درگیری‌های شدید در طرطوس و لاذقیه؛ ۴۲ کشته
درگیری‌های شدید میان نیروهای مخالف حکومت جولانی و عناصر تحریرالشام در بنادر طرطوس و لاذقیه ادامه دارد. گزارش‌ها حاکی از کشته شدن ۴۲ تن از نیروهای الجولانی در این درگیری‌هاست. با افزایش تنش‌ها، حکومت جدید در سوریه تصمیم گرفت که در استان حمص ممنوعیت آمدوشد شبانه اعلام کند تا از گسترش اعتراضات جلوگیری شود.

  تشکیل شورای نظامی آزادسازی سوریه
همزمان با افزایش اعتراضات و تشدید درگیری‌ها، شورای نظامی آزادسازی سوریه به ریاست سرتیپ «غیاث سلیمان دلا» اعلام موجودیت کرد. این شورا در نخستین بیانیه خود اعلام کرد که اهدافش عبارتند از:
  آزادسازی سراسر سوریه از اشغال گروه‌های تروریستی و خارجی
  سرنگونی حکومت کنونی و انحلال نهادهای سرکوبگر آن
  دفاع از جان و مال شهروندان
  بازسازی نهادهای دولتی براساس اصول ملی و دمکراتیک
  فراهم کردن شرایط برای بازگشت آوارگان
  ایجاد سوریه‌ای یکپارچه و مستقل براساس رعایت حقوق بشر و عدالت
این شورا از جامعه جهانی خواسته است تا از ملت سوریه در برابر حکومت الجولانی حمایت کند.

  اعلام حکومت نظامی در طرطوس
با بالا گرفتن درگیری‌ها در طرطوس، اداره امنیت شهر تصمیم گرفت که ممنوعیت آمدوشد عمومی را از ساعت ۲۲ شب تا ۱۰ صبح روز بعد اعلام کند. این تصمیم برای کنترل وضعیت و جلوگیری از گسترش درگیری‌ها اتخاذ شده است.

  سقوط فرودگاه سطامو و پیشروی مقاومت سوریه
فرودگاه نظامی سطامو که توسط نیروهای الجولانی برای سرکوب مخالفان در مناطق ساحلی سوریه استفاده می‌شد، به تصرف نیروهای مخالف دولت موقت سوریه درآمد. همزمان، تیپ کوهستان مقاومت مردمی سوریه اعلام کرده که تمامی مناطق مرزی سوریه با لبنان را تحت کنترل خود درآورده است. نیروهای این تیپ همچنین موفق شدند منطقه الشیخ بدر در استان طرطوس را به تصرف خود درآورند. این تحولات در حالی است که هفته گذشته شماری از گروه‌های مقاومت حاضر در سوریه، گروه موسوم به «جبهه مقاومت اسلامی سوریه» را تشکیل داده و تأکید کرده بودند که هدف آنان، مقابله با طرح‌های تجزیه‌طلبانه آمریکا، رژیم صهیونیستی و ترکیه است؛ طرح‌هایی که با هماهنگی کامل شورشیان مسلح حاکم بر دمشق اجرایی می‌شود.

   ورود نظامیان ترکیه و صهیونیست‌ها به معرکه سوریه
برخی رسانه‌ها گزارش داده‌اند که نیروهای ارتش ترکیه از گذرگاه مرزی باب الهوی وارد سوریه شده‌اند تا از حکومت موقت الجولانی در برابر مخالفان حمایت کنند. همزمان، نظامیان رژیم صهیونیستی نیز به استان قنیطره در جنوب غرب سوریه وارد شده‌اند و با ایجاد پاسگاه‌های بازرسی، مسیر ارتباطی برخی روستاها را قطع کرده‌اند.

  سقوط پاسگاه جبله؛ عقب‌نشینی نیروهای جولانی
نیروهای سپر ساحلی مقاومت کنترل پاسگاه شهرستان جبله را در دست گرفته‌اند. در این عملیات، چندین تن از جنگجویان تحریرالشام به اسارت درآمده‌اند. همچنین، عناصر الجولانی پس از درگیری‌های سنگین از منطقه بیت‌یاشوط در حومه لاذقیه عقب‌نشینی کرده‌اند.

  درخواست کمک جولانی از اردوغان
پس از شکست‌های پیاپی، الجولانی با ارسال پیامی به رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، خواستار اعزام نیروی کمکی به مناطق درگیری شده است. وی همچنین از اردوغان درخواست کرده است که حملات هوایی به مناطق علویان را آغاز کند.

  تصرف بلندی‌های راهبردی توسط مقاومت سوریه
برخی منابع خبری مدعی شده‌اند که نیروهای مقاومت سوریه موفق به تصرف بلندی‌های استراتژیک «النبی‌یونس» در شرق لاذقیه شده‌اند. این منطقه مرتفع‌ترین نقطه در رشته‌کوه‌های ساحلی سوریه محسوب می‌شود و کنترل آن می‌تواند دست برتر نظامی را به نیروهای مقاومت بدهد.

  افزایش تلفات درگیری‌ها؛ ۷۰ کشته و ده‌ها اسیر
دیده‌بان حقوق بشر سوریه اعلام کرده است که در درگیری‌های لاذقیه، دست‌کم ۷۰ نفر کشته و ده‌ها نفر نیز زخمی شده‌اند و یا به اسارت درآمده‌اند. همزمان، سرتیپ غیاث سلیمان دلا، فرمانده شورای نظامی آزادسازی سوریه، اعلام کرده که حاضر است در ازای خروج کامل عناصر هیأت تحریرالشام از مناطق ساحلی سوریه و آزادی بازداشت‌شدگان، اسیران تحریرالشام را آزاد کند.

  تمدید حکومت نظامی در طرطوس
با ادامه درگیری‌ها، منابع سوری اعلام کرده‌اند که ممنوعیت آمدوشد در شهر طرطوس تا ساعت ۱۲ ظهر تمدید شده است. در همین حال، روزنامه لو‌فیگارو در گزارشی اعلام کرده که این درگیری‌ها خشونت‌بارترین نبردها از زمان سقوط اسد بوده است.

  کشتار غیرنظامیان
در سایه سکوت بین‌المللی نسبت به تحولات سوریه، نیروهای جولانی اقدام به کشتار غیرنظامیان کرده‌اند. گزارش‌ها حاکی از آن است که عناصر وابسته به جولانی، روز گذشته خونین‌ترین روز را در لاذقیه رقم زدند. براساس گزارش خبرنگار المیادین، دست‌کم بیش از ۳۰ غیرنظامی از اهالی المختاریه در حومه لاذقیه توسط تروریست‌ها به شهادت رسیدند. خبرنگار المیادین تأکید کرد که سناریوی مشابهی نیز از کشتار غیرنظامیان توسط نیروهای جولانی در شهرک الحفّه و روستای القبو نیز رخ داده است. منابع امنیتی اعلام کردند که عناصر وابسته به گروه تروریستی «جبهه النصره» به سرکردگی ابومحمد الجولانی در پشت پرده این جنایات هولناک قرار دارند. این در حالی است که تاکنون هیچ واکنشی از سوی نهادهای حقوق بشری دیده نشده است.

  واکنش‌ کشورها به تحولات سوریه
با شدت گرفتن وضعیت به ضرر نیروهای جولانی در سوریه، هم ترکیه و هم عربستان به این تحولات واکنش نشان دادند:
ترکیه:  وزارت امور خارجه ترکیه با انتشار بیانیه‌‌ای ایجاد تنش در شهر لاذقیه و هدف قرار دادن نیروهای امنیتی(وابسته به جولانی)» را محکوم کرد.
عربستان: وزارت امور خارجه عربستان هم با انتشار بیانیه‌ای به تحولات تازه سوریه واکنش نشان داد. ریاض با محکوم کردن معترضان در بیانیه خود بر حمایت از نیروهای ابومحمد الجولانی، رئیس دولت موقت سوریه تأکید کرد.

  وعده پسر بشار اسد به جولانی
«حافظ الاسد»، پسر ‎بشار اسد، برخلاف پدرش که پس از کسب پناهندگی از روس‌ها عملاً کنش رسانه‌ای ندارد، حضور نسبتا پررنگی در فضای مجازی دارد. او در رابطه با تحولات اخیر سوریه وعده غافلگیری بزرگی را به جولانی داده و گفته است که جولانی غافلگیر خواهد شد.

نبرد برای تمامیت ارضی؛ سوریه علیه سناریوی تجزیه
محمدصادق کوشکی؛ کارشناس سیاسی و استاد دانشگاه
  برای درک صحیح تحولات سوریه، نخست باید شناخت دقیقی از گروهی که هم‌اکنون بر بخشی از این کشور سیطره دارد، حاصل شود. تصور رایجی که جولانی را حکومتی مشروع و آینده‌دار برای سوریه می‌پندارد، از بنیان نادرست است. این گروه نه در پی تشکیل حکومتی پایدار است و نه اساسا توان اداره کشور را دارد. وظیفه‌ای که بر عهده او نهاده شده، تجزیه سوریه است. در حقیقت، جولانی نه اراده‌ای برای برقراری ثبات در این سرزمین و نه ابزار تحقق آن را در اختیار دارد.
  در ماه‌های اخیر، درحالی‌که جولانی کنترل دمشق را به‌دست گرفته، موج تجزیه‌طلبی شمال و جنوب سوریه را در برگرفته است. در جنوب، به‌ویژه در منطقه سویدا، شاهد تحرکاتی هستیم که با حمایت رژیم صهیونیستی تقویت می‌شوند و در شمال، این روند با تحریک و پشتیبانی آمریکایی‌ها شدت گرفته است. در این میان، ترکیه نیز همواره سودای تصاحب استان‌های شمالی سوریه را در سر داشته و استمرار حاکمیت جولانی بستری مناسب را برای تحقق این اهداف فراهم آورده است. از سوی دیگر، اسرائیل نیز درصدد است تا اشغالگری خود را در نواحی مرزی سوریه گسترش دهد و سلطه‌اش را بر منطقه جولان و اطراف آن تحکیم بخشد.
  سوریه امروز در چندین جبهه با خطر تجزیه مواجه بوده و مأموریت محوری گروه جولانی نیز فراهم کردن زمینه این فروپاشی بوده است. این گروه نه برای حل بحران‌های معیشتی و اقتصادی مردم سوریه گام برداشته و نه امنیت آنان را تضمین کرده است؛ بالعکس در سایه حکومت جولانی، بحران‌های اقتصادی شدت گرفته و امنیت به مقوله‌ای نایاب بدل شده است. گروه‌های خودسر و عناصر وابسته به این جریان تکفیری، امنیت و آسایش مردم را به مخاطره انداخته‌اند؛ چنان که مطالبه نخست شهروندان سوری در چنین وضعیتی، احیای امنیت است.
  در غرب سوریه، شکل‌گیری گروه‌های مقاومت، پاسخی به تهدیدات و ناامنی‌های تحمیل‌شده بر مردم این مناطق است. تعرض به جان و مال ساکنان، به بهانه‌هایی همچون وابستگی مذهبی(اعم از دروزی، شیعه یا علوی بودن) گسترش یافته و واکنش طبیعی آن، شکل‌گیری مقاومت مسلحانه بوده است. در کشوری که اکثریت مردم در پی سال‌ها جنگ و درگیری مسلح شده‌اند، نمی‌توان انتظار داشت که اقلیتی همچون تشکیلات جولانی به خشونت‌های خود ادامه دهد، بی‌آنکه واکنشی در برابر آن صورت گیرد. پیش‌بینی می‌شود روندی مشابه آنچه در لاذقیه و طرطوس رخ داده را در سایر مناطق سوریه نیز شاهد باشیم؛ هرچند سرنوشت این تحرکات به‌طور قطعی مشخص نیست، اما بدون شک این نبردها به پایان نخواهند رسید و مقاومت مردم در برابر اشغالگری و تجزیه‌طلبی، همچنان تداوم خواهد داشت.

دگردیسی مقاومت در سوریه
حسام رضایی؛ روزنامه‌نگار
حملات گسترده عناصر شبه‌نظامی وابسته به الجولانی، رئیس رژیم مستقر در سوریه علیه مردم بی‌دفاع متعلق به جامعه علویان، اگرچه با انفعال کشورهای حامی رژیم همراه بوده، لیکن می‌توان از وقایع 2 روز گذشته در سوریه دریافت که آنچه تحت عنوان مقاومت مردم پیش‌بینی می‌شد، هم‌اکنون تدریجا در حال وقوع است و انتظار می‌رود در آینده موقعیت متفاوتی به ‌خود بگیرد.
مناطق ساحلی سوریه از جمله لاذقیه و طرطوس، از 2 روز پیش، شاهد درگیری‌های گسترده میان مقاومت مردمی سوریه و دولت انتقالی حاکم بر دمشق بوده است. شامگاه پنجشنبه، صدها نفر از مردم این دو منطقه علیه حاکمان دمشق تظاهرات کردند و عناصر وابسته به الجولانی در ادامه سیاست سرکوب علویان، حملات شدیدی به استان لاذقیه انجام دادند که با مقاومت سخت مردمی روبه‌رو شدند. با این حال، تصاویر منتشره از این مناطق نشان می‌دهند که تعداد قابل توجهی از مردم سوریه به‌دست رژیم دمشق کشته شده‌اند و البته در مقابل نیز مقاومت مردمی، ضربات مهمی به نیروهای الجولانی وارد آورده است.

4نشانه که گواهی می‌دهند مقاومت مردم سوریه کارایی دارد
مقاومت مردمی سوریه تا الان توانسته کارایی خود را به بهترین شکل نشان بدهد. برای اثبات این کارایی می‌توان به چند نشانه متوسل شد. نخست باید به گزارش‌های متعدد از درگیری‌ها میان مقاومت مردمی و رژیم دمشق و بی‌سابقه بودن تعداد کشته‌ها در میان نیروهای الجولانی، اشاره کرد. برای نمونه، گروه موسوم به «دیده‌بان حقوق بشر سوریه» دیروز اعلام کرد این درگیری‌‌ها، شدیدترین تنش علیه قدرت حاکمه در سوریه بعد از سرنگونی بشار اسد بوده است.
دومین نشانه از کارایی مقاومت مردمی در سوریه، تسخیر مقر فرماندهی نیروی دریایی سوریه در شهر لاذقیه است که به ‌دست نیروهای مردمی افتاد. درخواست الجولانی از ترکیه برای حمله هوایی به مناطق علوی‌نشین، نشانه دیگری از جدی بودن ضربات مقاومت مردم سوریه به رژیم دمشق است.
چهارمین نشانه که وجهی متمایز به مقاومت اخیر مردم سوریه بخشیده، سازمان یافته بودن این مقاومت است. براساس آنچه رسانه‌های سوری گزارش داده‌اند، نهادی تحت عنوان «شورای نظامی آزادسازی سوریه» به ریاست سرتیپ «غیاث سلیمان دلا» از فرماندهان ارتش سوریه در زمان حکومت بشار اسد، شکل گرفته که بخشی از سازوبرگ اقدام علیه دولت انتقالی دمشق را برعهده گرفته است.
اما جدا از برشمردن این نشانه‌ها که در جای خود از اهمیت برخوردارند، باید تصریح داشت که آنچه امروز در صحنه سوریه در حال رخ دادن است را نباید و نمی‌توان محدود به جامعه علویان دانست. هرچند دولت انتقالی سوریه تلاش دارد با هدف فرونشاندن وضعیت و خفیف تصویر کردن بحران، مقاومت مردم سوریه را مختص جامعه علویان و هواداران دولت قبل نشان بدهد، لیکن این مقاومت، پتانسیل توسعه در سراسر جامعه سوریه را دارد و می‌تواند به ابزاری قدرتمند برای احقاق حقوق سوری‌ها تبدیل شود.

پیش‌بینی رهبر انقلاب از وضعیت امروز سوریه
حسب آنچه در ابتدای این نوشتار اشاره شد، باید تصریح داشت که مقاومت مردم سوریه که این روزها دولت انتقالی دمشق را به تکاپو واداشته، از هفته‌ها و ماه‌ها پیش از سوی بسیاری از شخصیت‌ها و تحلیل‌گران منطقه‌ای که به رفتار جامعه سوری آشنایی داشتند، پیش‌بینی شده بود.
در همین باره، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی روز 21آذرماه سال‌جاری در دیدار هزاران نفر از قشرهای مردم، به تبیین موضع ایران در قبال تحولات سوریه پرداختند و در بخشی از فرمایشات‌شان، شکل‌گیری مقاومت مردمی در این کشور را پیش‌بینی کردند. ایشان در این‌باره تأکید کردند: «همه بدانند قضایا اینگونه باقی نخواهد ماند که گروهی بیایند در دمشق و به خانه‌های مردم تعرض کنند و رژیم صهیونیستی هم با بمباران و توپ و تانک پیشروی کند ... قطعاً جوانان غیور سوری به‌پا خواهند خاست و با ایستادگی و حتی دادن تلفات، به این وضع فائق خواهند آمد».