گزارش
بوشهربا کُنار جهانی می‌شود
30هکتار اراضی با تولید2هزار تن کنار پیوندی ظرفیت جدیدی برای بوشهر ایجاد‌کرده است
علیرضا برازجانی-بوشهر- خبرنگار همشهری
بوشهر را با نفت و گازش می‌شناسند، با خلیج‌فارس و نخلستان‌هایی که طعم خرمایش از مرزهای ایران فراتر رفته است. در این میان نمی‌توان از کنار پیوندی این شهرسخن نگفت؛ میوه‌ای که حالا دیگر فقط یک درخت خودرو در گوشه‌وکنار دشت‌های بوشهر نیست، بلکه به محصولی نوظهور و اقتصادی تبدیل شده و جایگاه خود را در میان کشاورزان باز کرده‌است.
بزرگ‌ترین کنارستان خاورمیانه
لاور شرقی که محلی‌ها آن را لاور رزمی هم می‌نامند، جایی در مرز شهرستان دشتی و دشتستان و سکونتگاه جمعیتی کمتر از یک‌هزار نفر است. چند سالی است که غضنفر مودت، مردی از ایل قشقایی روزگارش را به روستای لاور شرقی گره زده تا دست در دست ساکنان روستا یک کنارستان 25هکتاری ایجاد کند؛ برپاکردن 4هزار اصله کنار با سالانه 300تن محصول که منجر به اشتغال صدها نفر به‌صورت مستقیم و هزاران نفر به‌صورت غیرمستقیم شده‌است. حالا او خود را صاحب بزرگ‌ترین و وسیع‌ترین کنارستان خاورمیانه می‌داند. زمینی که غضنفر مودت برای کشت کنار اختصاص داد 25هکتار بود. او ابتدا به‌دنبال کشت درختان مثمری مثل مرکبات بود؛ اما اقلیم و مشکل آب موجب شد کنار را انتخاب کند.
محروم از صادرات
با توجه به شرایط اقلیمی مساعد این شهرستان، تولید کنار پیوندی در سال‌های اخیر روند روبه‌رشدی داشته و کشاورزان منطقه نسبت به توسعه کشت آن ابراز علاقه کرده‌اند. با این‌همه باغداران و پرورش‌دهندگان کنار پیوندی به‌دلیل محدودیت در صادرات به کشورهای خارجی مجبورند فقط به بازارهای داخلی چشم داشته باشند.
پرورش‌دهنده کنار روستای لاور شرقی به همشهری می‌گوید: «هندوستان از 6دهه قبل با یک برنامه جامع ارقام مختلف را از سراسر دنیا گردآوری و با یک کار علمی، گونه ارتقایافته و پرمحصول را به بازارهای جهانی ارائه کرد.»
غضنفر مودت می‌افزاید: «کنارهای تولیدی منطقه ما با وجود داشتن طعم و خاصیت به‌مراتب بالاتر، از یکنواختی شکل و اندازه برخوردار نیست و هنوز تجاری نشده است.»
مودت تأکید می‌کند درصورت توجه و حمایت بخش دولتی و مراکز دانشگاهی صادرات این محصول رونق خواهد گرفت و این محصول می‌تواند تا حدود10هزار نفر را به‌صورت مستقیم شاغل کند.
افزایش تولید
بوشهر در حال حاضر مقام سوم را در تولید کنار پیوندی در کشور دارد. سیستان‌وبلوچستان و هرمزگان در رتبه‌های اول و دوم قرار دارند و خوزستان نیز در جایگاه چهارم است. آنطور که معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی بوشهر توضیح می‌دهد، درصورتی که معرفی و بازاریابی مناسب انجام شود، می‌توان این محصول را به سایر استان‌ها و کشورها صادر کرد. کبری توکلی با تأکید بر اینکه تاکنون صادرات کنار به کشورهای دیگر به‌صورت رسمی انجام نشده است، می‌افزاید: «این محصول به‌دلیل خواص دارویی و غذایی بالا ظرفیت ورود به بازارهای جهانی را دارد و درصورتی که بسته‌بندی‌های استاندارد و بازاریابی بین‌المللی به‌درستی انجام شود، کنار می‌تواند جایگاه ویژه‌ای در صادرات محصولات کشاورزی استان پیدا کند.»
کنار چیست؟
کنار درخت یا درختچه‌ای به طول 5 تا ۲۰متر با شاخه‌های متراکم و فشرده، ساقه‌ای ضخیم با پوست خاکستری تا قهوه‌ای بسیار ترک‌خورده و پوسته‌پوسته، شاخه‌های خاردار، انعطاف‌پذیر، آویزان و خاکستری‌رنگ است که سراسر آن از برگ‌های کوچک، بیضی‌شکل و براق پوشیده شده است. کنارکه به آن سدر هم می‌گویند، دارای ۴۰ گونه و در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری پراکنده است و بوشهر یکی از قطب‌های تولید کنار محسوب می‌شود.
مکث
مهتا بذرافکن ، دکتری محیط‌زیست
درخت کنار با گونه‌های متنوع یک درخت میوه مقاوم به خشکی است که به‌عنوان پوشش گیاهی مهم برای مناطق خشک و نیمه‌خشک در شرایط کم‌آبی محسوب می‌شود. این درخت که تا حدی نیز به شوری مقاوم است، به‌دلیل توانایی رشد در شرایط کم‌آبی و خاک‌های فقیر، فرصت‌های اقتصادی مناسبی برای جامعه محلی ایجاد می‌کند.
امروزه با وجود تغییرات آب‌وهوایی، چالش‌های اصلی در برخی نقاط دنیا ازجمله کشور ما، کمبود آب، تخریب خاک و زیرساخت‌های کشاورزی محدود و سنتی درختانی چون کنار که در برخی از نقاط دنیا با نام کنار یا عناب هندی شناخته می‌شوند فرصتی برای غلبه بر این چالش‌ها هستند.
علاوه بر جنبه‌های سازگاری با آب‌وهوای سخت، خاصیت تثبیت‌کنندگی خاک و تقویت منابع آب‌های زیرزمینی میوه کنار و گل‌های آن نیز منشأ برکت و خیر عمومی برای زیستمندان و انسان است.
کنار یکی از درختانی است که تمام قسمت‌های آن در طب سنتی کاربرد دارد. این ویژگی کنار یکی از مزیت‌های اقتصادی آن است که می‌تواند ضایعات را کاهش دهد. براساس مطالعه‌ای در عربستان با اندازه‌گیری شهد گل‌های کنار تخمین زده می‌شود که یک درخت بالغ کنار می‌تواند حدود ۲/۲ تا ۲/۵ کیلوگرم شهد تولید کند که معادل حدود ۹۰۰ کیلوگرم عسل در هر هکتار است. این امر ارزش بالقوه بالای این گیاه را برای تولید عسل نشان می‌دهد. همچنین براساس مطالعه‌ای که در تارنمای سازمان بهداشت جهانی موجود است، اثبات شده که عسل کنار ایرانی بر باکتری‌های بیماری‌زا تأثیر گذار است. درخت کنار به‌صورت خودرو، بخشی از منابع طبیعی جنوب کشور ما محسوب می‌شود. مردم جنوب همیشه از این درخت به‌عنوان یک درخت با برکت بهره‌برداری کرده‌اند. در دهه اخیر، در استان‌های جنوبی به‌ویژه هرمزگان، بوشهر و سیستان و بلوچستان، کنار پیوندی و هندی کاشته و به‌عنوان یکی از میوه‌های مناطق گرمسیری عرضه شده است. با این همه هنوز زنجیره ارزش آن به‌درستی تشکیل و معرفی نشده و یکی از میوه‌های نسبتاً ناشناخته برای بازار داخلی است. جالب اینکه علاوه بر مزایای اقتصادی، کنار ارزش زیادی در زیست شهری نیز دارد. مطالعه‌ای در قطر نشان داده کاشت درختان کنار در کنار جاده‌ها ممکن است آلاینده‌هایی مانند فلزات سنگین را جذب کند و
در فرآیند گیاه‌پالایی مورد استفاده قرار گیرد.
