بازگشت خودروها ‌به تالار شیشه‌ای

بهزاد رنجبر- روزنامه‌نگار

پس از 3سال وقفه قرار است شرکت ایران‌خودرو عرضه خودرو‌های خود را در بورس کالا بار دیگر از سر بگیرد و در در گام نخست 200دستگاه وانت آریسان2در روز اول اسفند در بورس کالا عرضه خواهد شد.به گزارش همشهری، عرضه خودرو در بورس کالا از آن دست موضوعاتی است که 3سال پیش جنجال‌های فراوانی به پا کرد. در سال1401برای نخستین بار شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا موفق شدند محصولات خود را در بورس کالا عرضه کنند اما شورای رقابت پس از مدت کوتاهی به‌دلیل قیمت‌گذاری جلوی عرضه محصولات این شرکت‌ها را گرفت.‌در واقع تجربه عرضه محصولات ایران‌خودرو و سایپا در بورس کالا به اردیبهشت1401 بازمی‌گردد که با تصویب شورای بورس آغاز شد اما به‌دلیل برخی مخالفت‌ها ازجمله شورای رقابت در نهایت در اسفند‌ماه همان سال متوقف شد. در این فاصله زمانی 10ماهه خودرو‌های متنوعی عرضه شد و مردم، دولت وخودروسازان از این محل منتفع شدند اما واسطه‌ها به‌شدت زیان کردند.در این دوره خودرو‌های تارا، شاهین، پژو۲۰۷ دستی و اتوماتیک، 4خودرویی بودند که به‌دلیل عرضه‌های مستمر در بورس کالا، رضایت مردم را به‌دست آوردند اما در نهایت به‌دلیل برخی مقاومت‌ها بر سر راه عرضه خودرو در بورس کالا، عرضه خودرو به همان روش سنتی و پر ابهام قرعه‌کشی و صف‌های طولانی بازگشت.‌در چنین شرایطی آنطور که شرکت ایران خودرو اعلام کرده قرار است بار دیگر عرضه خودرو در بورس کالا از سر گرفته شود.

آغاز عرضه‌های ایران‌خودرو
پس از یک وقفه تقریبا 3ساله آنطور که شرکت ایران‌خودرو اعلام کرده قرار است بار دیگر طلسم عرضه خودرو در بورس کالا شکسته شود.‌طبق اعلام شرکت ایران‌خودرو، این شرکت قصد دارد در روز اول اسفند‌ماه 200دستگاه وانت آریسان2 را در بورس کالا عرضه کند.‌قرار است این خودرو با قیمت پایه ۳۹۲میلیون و ۵۵۰هزار تومان و تحویل اول خرداد۱۴۰۴ در بورس کالا عرضه ‌شود.‌این عرضه‌ها بعد از آن انجام می‌شود که شرکت‌های خودرو‌سازی‌ در ابتدای آذر‌ماه امسال مجوز افزایش قیمت گرفتند‌‌. ‌

معایب عرضه خودرو در بورس کالا
یکی از معایب عرضه خودرو در بورس کالا این است که بخش زیادی از مردم با مکانیزم‌های بورس کالا آشنا نیستند. در واقع خرید خودرو از بورس کالا نیاز به کد سهامداری و طی کردن برخی تشریفات اداری دارد که همه متقاضیان خرید خودرو با آن آشنا نیستند. با این حال طی کردن این فرایند‌ها چندان هم پیچیده نیست و متقاضیان می‌توانند با مراجعه به یک کارگزار رسمی بورس این فرایند‌ها را در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام دهند و سپس سفارش خرید خودرو از بورس کالا را ارائه کنند.

عرضه خودرو در بورس کالا چه نفعی دارد؟
‌در سال1401 ‌ روند عرضه خودرو در بورس کالا به‌صورت متوالی ادامه یافت و در نتیجه یک فضای رقابتی در آخرین عرضه‌ها  به وجود آمد و قیمت‌ها روندی کاهنده به‌خود گرفت. این موضوعی بود که مورد توجه سیاستگذاران و کارشناسان نیز قرار گرفت.‌نکته اصلی در ایجاد فضای رقابتی این است که دست واسطه‌ها در قیمت‌گذاری خودرو کوتاه می‌شود و ارقام نجومی که این واسطه‌ها روی قیمت‌های کارخانه تعیین می‌کنند از بین می‌رود. همین موضوع منجر به رقابتی‌شدن قیمت خودرو در بورس کالا می‌شود.‌بررسی روند معاملات خودرو در بورس کالا در یک دوره چند ماهه یعنی از ۲۸ اردیبهشت1401تا ۱۸دی‌ماه همان سال نشان می‌دهد که در نتیجه فروش ۳۴ هزار و ۸۱۶ خودرو در بورس کالا، ۱۰هزار و ۴۱۰میلیارد تومان سود از جیب دلالان به‌خودروساز و خریدار خودرو منتقل شد. در این میان ۵هزارو۹۹۰میلیارد تومان منفعت تولیدکنندگان، ۴هزارو۴۲۰میلیارد تومان منفعت خریداران خودرو و ۵۴۰میلیاردتومان منفعت دولت از محل دریافت مالیات ارزش افزوده همگی از مزایای ورود خودرو به بورس بود. این ارقام نشان می‌دهد که در جریان عرضه خودرو در بورس کالا همه نفع می‌برند به جز دلالان و این همان عاملی است که منجر به توقف عرضه خودرو در بورس کالا می‌شود.‌ مهدی خطیبی، مدیرعامل ‌ اسبق ایران‌خودرو ‌ در سال1401 آماری ارائه کرد‌ که بیش از ۳۵۰همت در 3سال گذشته ازجیب مردم، خودروساز و سهامداران خارج شده و به جیب سودجویان وارد شده است.

شرایطی که بورس کالا فراهم می‌کند
نکته حائز اهمیت این است که با عرضه خودرو در بورس کالا قیمت‌ها مطابق با مکانیزم‌های بازار به‌صورت تعادلی تعیین خواهد شد و نقش بازار سیاه به‌طور کامل از بین می‌رود. بنابر این مردم می‌توانند مطمئن شوند که در یک فرایند منصفانه محصول خود را خریداری می‌کنند. استفاده از مکانیزم‌های بورس کالا همچنین این امکان را به‌خودروسازان می‌دهد که میزان پیش‌فروش خودرو را افزایش دهند چرا که در بورس کالا ابزار‌های مالی به‌کار گرفته می‌شود که می‌تواند این اهداف را محقق کند.