گزارش
اهالی یک روستا میثاق‌نامه‌ای امضا کرده‌اند تا با رسوم کمرشکن مجالس ترحیم خداحافظی کنند
میثاق‌نامه ترحیم
راحله عبدالحسینی-روزنامه‌نگار
40نفر از بزرگان روستای قراکند در اسدآباد همدان میثاق‌نامه‌ای امضا کرده‌اند تا با رسوم کمرشکن مجالس ترحیم خداحافظی کنند؛ رسومی که هرچند اهالی این روزها از عهده خرج و مخارجش برنمی‌آیند، اما برگزارنکردنش مایه سرافکندگی و شرمساری خانواده متوفی می‌شود. این رسوم تا جایی بین اهالی ریشه دوانده که در آن فروش خانه روستایی برای برگزاری مراسم ترحیم آبرومند هم دیده می‌شود. «محمد شیری» فعال فرهنگی اهل روستای قراکند که برای تهیه این میثاق‌نامه 2سال تلاش کرده، معتقد است با حضور بزرگان روستا برای کنار گذاشتن این رسوم دست و پا گیر، فرهنگسازی نیز آغاز می‌شود.
فروش خانه برای مراسم تدفین
جرقه تهیه میثاق‌نامه حذف مخارج اضافی در مجالس ترحیم زمانی در ذهن محمد شیری فعال فرهنگی روستای قراکند زده شد که خبر فروش خانه یکی از اهالی روستا را برای تامین هزینه ناهار و شام مهمانان یک مجلس ترحیم را شنید. او به همشهری می‌گوید: «یک خانواده در روستای ما برای به‌جا آوردن رسم ناهار و شام روز خاکسپاری، سوم و هفتم متوفی خانه‌شان را فروختند؛ یعنی آواره و بی‌سرپناه شدن خانواده متوفی به قیمت برگزاری یک مجلس آبرومند. خانواده دیگری را می‌شناسم که هنوز پس از یک سال نتوانسته‌اند پولی را که برای این مراسم قرض گرفته‌اند پرداخت کنند. خانواده دیگری فقط 2راس گاو به‌عنوان سرمایه داشت و مجبور شد برای شام و ناهار مراسم ختم یکی از گاوها را ذبح کند؛ یعنی سرمایه‌اش را پای این مراسم گذاشت.»
سوگواری و برگزاری آیین‌های عزا همواره وجود داشته و با اعتقادات و باورهای دینی و فرهنگ مردم گره خورده است، برخی رسوم اما در طول زمان شاخ و برگ زیادی به‌خود گرفته که ریشه اعتقادی هم ندارد. شیری ادامه می‌دهد: «از زمانی که با همکاری دوستانم در فضای مجازی برای تهیه این میثاق‌نامه تلاش کردم، 2سال می‌گذرد. هدف این است که در روستا هیچ خانواده‌ای برای کنار گذاشتن این رسوم شرمنده نباشد و فقط غم از دست دادن عزیزش را داشته باشد نه رنج تهیه پول برای مراسم.»
او در توضیح بیشتر می‌گوید که کنار گذاشتن مراسم ترحیم در روستا، یعنی خانواده برای عزیز از دست رفته احترام قائل نبوده و این موضوع برای بازماندگان بسیار خجالت‌آور است و ادامه می‌دهد: «حالا پس از امضای میثاق‌نامه و توافق همه روستاییان، خجالت‌زدگی هم کنار گذاشته می‌شود.»
خیر ماندگار
قراکندی‌ها حالا توافق کرده‌اند که به جای دادن شام و ناهار به‌عنوان خیرات، کارهای دیگری را که منشأ برکات در روستا می‌شود، جایگزین کنند. محمد شیری در این‌باره می‌گوید: «چندی پیش اهالی مشارکت کردند و مسجد روستا بازسازی شد. حالا می‌توانیم بازسازی مدرسه روستا، ساخت آب‌بند و پرورش ماهی را به‌عنوان خیراتی که ثواب همیشگی دارد، اجرا کنیم.»
او از احیای رسم پرسانه به‌عنوان یکی از موارد این توافقنامه هم خبر می‌دهد. در رسم پرسانه که بین اقوام لر رواج دارد، پس‌از خاکسپاری تا 3شبانه‌روز بازماندگان متوفی، مهمان اقوام و همسایگان هستند و در طول این مدت دوستان و آشنایان هدایایی از قبیل گوسفند، برنج، روغن، قند، چای یا پول نقد به نام پرسونه یا پرسانه به خانه متوفی میفرستند. این رسم به اسم یاس‌تاما در بین اقوام ترک نیز رواج دارد که به شکل کمک مالی داوطلبانه خویشاوندان و دوستان خانواده عزادار برای مراسم خاکسپاری است.
بازخورد یک کار فرهنگی
فیلم میثاق‌نامه قراکندی‌ها که چند روزی است در صفحه اینستاگرام روستا هم پر بازدید شده، 14هزار لایک، 2هزار کامنت و 25هزار ارسال گرفته و بیش از 500هزار بار دیده شده‌است. محمد شیری می‌گوید: «پس از این پست، تعداد فالوئرهای صفحه از 1400نفر به 2100نفر رسید.»
اینطور که پیداست کار خداپسندانه اهالی قراکند مورد توجه قرار گرفته و الگوی بسیاری دیگر از شهرها و روستاها خواهد شد. روستای کوهستانی و ییلاقی قراکند 20خانوار و بیش از 100نفر جمعیت دارد. حرفه اصلی اهالی کشاورزی و دامداری است. این روستا 2تپه باستانی به قدمت عهد اشکانی دارد و یک چشمه که حتی در زمان کم‌آبی شدید نیز خشک نشده‌است.
میثاق‌نامه قراکندی‌ها
میثاق‌نامه قراکندی‌ها اینطور آغاز می‌شود: «پس از شهادت جعفر بن ابیطالب (جعفر طیار) پیامبر(ص) دستور داد به خانه جعفر غذا بفرستند تا خانواده‌اش جز مصیبت از دست دادن جعفر، دغدغه دیگری نداشته باشند. براساس سنت پیامبر(ص)، اگر حتی صاحبان عزا دیگران را برای غذا خوردن در خانه متوفی دعوت کنند شایسته نیست بروند زیرا غذا خوردن نزد اهل مصیبت و در منزلشان از اعمال مردم قبل از ظهور اسلام و دوره جاهلیت بوده است.»
موارد توافق
حذف مراسم سوم، هفتم، 4جمعه، چهلم، نوعید و سالگرد
حذف تاج گل، بنر، پلاکارد و سایر موارد مشابه
حذف اطعام عمومی
برقراری رسم کهن پرسانه از سوی آشنایان و بستگان درجه یک
حذف میوه و پذیرایی فقط با چای، خرما و حلوا
در همینه زمینه :
