لوطی روشنفکر

محسن فرجی
دبیر گروه ادب و هنر

امروز درست یک سال می‌شود که مدیا کاشیگر دیگر گوشی را برنمی‌دارد که بی‌توجه به بزرگی و کوچکی آدم‌ها و سن و سال‌شان، سلام غرایی کند و بعد یکی از آن «عرض شود که»های معروفش را بگوید و بعد حرفش را بزند و آخر سر با یک «آقا مخلصیم» مکالمه را به نقطه پایان برساند.

این حرفی هم که قرار بود بزند، الزاما کار خاصی نبود؛ گاهی یک حال و احوال ساده بود، گاهی گفتن اینکه مطلبت را در فیس‌بوک یا فلان روزنامه خواندم یا چیزی در همین حد و حدود. یعنی خیلی وقت‌ها موضوع مکالمات و علت تماس‌اش،‌بحث‌های ادبی و کتابی نبود. اصلا کتاب‌هایش که پا داشتند و دارند و می‌رفتند میان مخاطبان و هنوز هم می‌روند. خاصه «ابر شلوارپوش» مایاکوفسکی که با ترجمه مدیا همچنان می‌بارد و حال دل خیلی‌ها را خوب می‌کند. این است که حالا سخن گفتن از آن همه شعر که گفت، آن همه قصه که نوشت و آن همه ترجمه که به یادگار گذاشت، موضوعیت ندارد و آنها را باید سپرد به منتقدان و مورخان ادبیات. آنچه در این لحظه ضروری است که گفته شود، چیزی است که به قول فدریکو گارسیا لورکا / احمد شاملو، نامش «کمال پختگی معرفت» است و در مدیا به وفور و هر لحظه یافت می‌شد. شاید گمان کنید حالا که در دوران غیاب قهقهه‌های رعدآسایش و شوخ و شنگی‌اش در جمع - به‌رغم اندوه درونی‌اش - هستیم، دارم این حرف‌ها را می‌زنم. اما حیات او خود بهترین گواه است که این حرف‌ها از جنس حرف‌هایی نیست که بعد از مرگ هر کسی زده می‌شود، چون مرده‌ها عزیز می‌شوند. مصداق‌ها فراوانند؛ به یاد می‌آورم سال1382 را و زلزله‌ای که آوار شد روی سرِ بم و مدیا با همه جان و اعتبار و توانش، هر چه نویسنده و هنرمند و چهره سرشناس را می‌شناخت، جمع کرد در سینما قدس و کمک هنگفتی جمع کرد برای مردم زلزله‌زده. 

به یاد می‌آورم که چگونه برای هر نویسنده و روزنامه‌نگار و هر کسی که ربطی به کلمه داشت، اگر گرفت‌و‌گیری سیاسی پیش می‌آمد، چگونه پیشقدم می‌شد و می‌شتافت که گرهی باز کند. به یاد می‌آورم که حتی به خیلی‌ها در شرایط دشوار اقتصادی کمک می‌کرد؛ و چه بی‌شائبه، چه بی‌مزد و بی‌منت. نمونه‌ها بسیارند و در این مختصر نمی‌گنجند؛ اساسا او در این مختصرها نمی‌گنجد. شاید اگر بخواهم از این کلمات بی‌نوا کمک بگیرم تا عظمت حضور او را توصیف کنند، بتوانم بگویم که مدیا یک «لوطی روشنفکر» بود، نه از این روشنفکرها که به تعبیر سنت اگزوپری مثل شیشه‌های مربایی هستند که درشان بعد از صبحانه باز می‌شود.

ناگفته‌ها از این معرفت و منش کمیاب او بسیار است و مجال نوشته رو به پایان، پس تنها از کلام خودش بهره می‌گیرم و می‌‌گویم: آقا مخلصیم.