ملاحظات و تعارفات سیمرغ

سعید مروتی

سال‌هاست جشنواره فیلم فجر را با حاشیه‌های اختتامیه‌اش به یاد می‌آوریم. لو‌رفتن اسامی برگزیدگان پیش از شروع مراسم و تغییر برندگان سیمرغ در دقیقه90 و براساس حضور نامزدها در اختتامیه، برای همین جشنواره‌های متأخر است. حاشیه‌های داوری امسال خیلی زودتر شروع شد. روز سوم جشنواره خبر رسید بهرام رادان به‌علت طولانی‌شدن سفرش در خارج از کشور، از داوری فیلم فجر اعلام انصراف داده است.
انصراف رادان، تعداد داوران را به 6نفر کاهش داد. در هیچ جشنواره و اساسا رخداد رقابتی‌ای تعداد داوران زوج نیست؛ اتفاقی که بعید می‌دانم در ادوار فیلم فجر هم مسبوق به سابقه باشد. وقتی تعداد داوران جشنواره 6نفر شد، اگر در یک مورد رأی داوران 3بر‌3 مساوی شد‌ و هیچ طرفی هم توانایی متقاعد‌کردن طرف مقابل را نداشته باشد، جمع‌بندی نهایی چگونه صورت گرفته است؟ با شیر یا خط؟! مگر اینکه فرض را براین بگذاریم که دبیر جشنواره به ضرورت به داوری‌ها ورود کرده که البته این هم مسبوق به سابقه است. نگاهی به ترکیب نامزدهای سیمرغ هم نشان از لحاظ کردن ملاحظات فراوان دارد که نخستین نکته تعدد نامزدهاست. معرفی6 تا 8نامزد در بسیاری از رشته‌ها در نوع خود جالب توجه است. در جشنواره‌ای که از14 فیلم‌اولی پذیرفته‌شده 6فیلم نامزد سیمرغ بلورین شده‌اند، یعنی نزدیک به 50درصد فیلم‌ها شایسته جایزه دانسته شده‌اند. بامزه‌تر نامزدهای بخش پویانمایی است که هر 4فیلم پذیرفته‌شده نامزد سیمرغ شده‌اند. تلاش برای جلب رضایت همگان به‌عنوان استراتژی داوران، در همان مرحله اعلام نامزدها، ماجرا را از قواره انداخته و از استاندارد خارج کرده است. نامزد‌کردن 8نفر برای سیمرغ بهترین بازیگر نقش مکمل مرد، خود به‌تنهایی داستانی است. اینها البته برای فیلم فجر که بارها برندگان سیمرغش در دقیقه90 عوض شده، خاطره است؛ جشنواره‌ای که پشت پرده اهدای جوایزش در همان دوران اوج و طلایی فیلم فجر هم نشان از اولویت ملاحظات فرامتنی دارد. دقیقا از زمانی که تصمیم گرفته شد جای مدیران فرهنگی، سینمایی‌ها بر مسند داوری قرار گیرند، موضوع پیشی‌گرفتن «ذی‌ربط» بر «متن»، به نقل خاطره‌هایی منجر شد که پس از گذشت سالیان همچنان روایتش تیتر می‌شود و خبر می‌سازد. آخرینش روایت بهروز افخمی از داوری‌های جشنواره دهم بود؛ یکی از بهترین جشنواره‌های ادوار فیلم فجر که برگزیدگانش به توصیه دبیر وقت جشنواره تغییر کرده بود. فیلم فجر را با این حکایت‌ها و روایت‌ها به‌خاطر می‌آوریم‌ و هر دوره هم اوراق تازه‌ای به کتاب پرحجم «ملاحظات و نکات فرامتنی جشنواره» اضافه می‌شود.
برندگان سیمرغ‌ خوشحال و شادمان از دیده‌شدن و قدر‌دیدن به خانه رفتند و دفتر چهل‌و‌سومین جشنواره فیلم فجر هم در‌نهایت بسته شد. آنچه حکایتش همچنان باقی است، ملاحظات و تعارفات است که ظاهرا قرار نیست دست از سر فیلم فجر بردارد.‌