از طراوت و نابودی حادثه

مسعود پویا

با نمایش فیلم «پیر پسر»‌ آن اتفاقی که انتظار می‌رفت دست‌کم یک شب در برج میلاد رخ دهد، بالاخره رفت. جمعه ۱۹ بهمن و در هشتمین روز برپایی جشنواره، سرانجام فیلمی روی پرده رفت که اهالی رسانه را سر ذوق آورد. دومین ساخته بلند سینمایی اکتای براهنی که فیلم اولش «پل خواب» اقتباسی ناموفق از «جنایات و مکافات» داستایفسکی بود، با وجود منابع الهام فراوانی که در تیتراژ پایانی‌اش به‌عنوان منابع پژوهشی از آنها یاد شده بود، بیش از هر چیز به اقتباسی آزاد از «برادران کارامازوف» شباهت داشت‌؛ فیلمی با ‌زمانی طولانی که با لحن عجیبش تا پایان تماشاگر نفس به نفس کاراکترها پیش می‌برد و پیشنهادی تازه برای سینمای ایران می‌دهد؛ فیلمی که اگر در بخش مسابقه پذیرفته می‌شد، احتمالا داوران کار ساده‌ای برای اهدای جوایز می‌داشتند. براساس واکنش‌های حاضران در برج میلاد و میزان تشویق‌ها در تیتراژ پایانی می‌توان گفت از نظر منتقدان و سینمایی‌نویسان تا پایان روز هشتم، «پیر پسر» بهترین فیلمی است که در جشنواره امسال به نمایش درآمده است؛ فیلمی غافلگیر‌کننده که هم قصه مکان را می‌گوید و هم از روایت زمان بازنمی ماند و جا را برای تأویل و تفسیر باز نگه می‌دارد‌.
اکتای براهنی در ۱۹۰‌دقیقه تماشاگر را به ضیافتی دعوت می‌کند که چشم‌برداشتن از آن آسان نیست؛ مقدمه‌ای مناسب که حکم ورودی جذابی برای رفتن به دایره‌ای از مردان و زنانی را دارد که فیلمساز با دقت و حوصله برایشان شناسنامه تدارک دیده است، با اجرایی درست و بازی‌هایی قابل اعتنا و در رأس همگی حسن پورشیرازی که استعداد و قابلیتی را نمایان می‌کند که در فیلم‌های قبلی‌اش سابقه نداشت؛ بد‌منی که کلیشه نیست و حضورش تلألو شرارت است بی‌آنکه شبیه نمونه‌های مشابه داخلی یا محصول گرته‌برداری از فیلم‌های خارجی باشد. در «پیر پسر» مضامین دلخواه فیلمساز در دل روایت قرار گرفته و از بیرون به فیلم سنجاق نشده است. پرانتزی اگر باز می‌شود بی‌دلیل نیست و خشونتی اگر هست، بی‌منطق به فیلم راه پیدا نکرده است. اکتای براهنی با مهابت و هوشمندی به تعبیر احمدرضا احمدی «از طراوت و نابودی حادثه» می‌گوید.