جشنواره اکران عمومی نیست

سعید مروتی

نمایش فیلم‌ها در سالن‌های متعدد‌ نه فقط در پایتخت که در شهرهای زیادی جریان دارد. این شیوه برپایی فیلم فجر است؛ بی‌شباهت به هیچ فستیوالی در دنیا. تعدد سانس‌های نمایش یک فیلم در جشنواره فجر، محصول نگاهی است که تنها به استقبال عمومی می‌اندیشد و به ماهیت فستیوال توجهی ندارد. موضوع هم برای امسال و پارسال نیست و مدت‌هاست که تعداد سانس‌ها افزایش عجیب و غریبی یافته است. در فستیوال کن که جشنواره جشنواره‌ها نامیده می‌شود، هر فیلم پذیرفته‌شده فقط 2بار روی پرده می‌رود. در نخستین دهه برگزاری جشنواره هم تعداد سانس‌های فیلم‌ها در مجموع معقول بود و در سال‌های بعد به مرور کوشیده شد کاهش استقبال از جشنواره با افزایش سانس‌ها جبران شود‌.
جشنواره فیلم فجر، اکران عمومی نیست؛ جشنواره ویترینی است برای عرضه بهترین‌های سینمای ایران که در‌ زمانی مشخص (۱۰روز) و در سانس‌هایی محدود، فرصتی برای دیده‌شدن فیلم‌ها ایجاد می‌کند. مخاطب جشنواره‌ها در هیچ جای دنیا، مخاطب عام به مفهوم گسترده و کلانش نیست. مخاطبان جشنواره‌ها منتقدان، روزنامه‌نگاران، فعالان صنعت سینما و علاقه‌مندان جدی سینما هستند. فستیوال از مثلث ژورنالیست‌ها، آرتیست‌ها و سینه‌فیل‌ها، انرژی و رونق می‌گیرد. تماشاگر عادی به‌خاطر ظرفیت محدود و دشواری‌های فیلم‌دیدن در جشنواره و ایستادن در صف و... بیشتر از اینکه مخاطب جشنواره باشد، خبرهای جشنواره را دنبال می‌کند. شهروند عادی احیانا در حال رفتن به سر کارش، از رادیو می‌شنود که فلان فیلم در فستیوال با استقبال مواجه شده یا در روزنامه مطلبی می‌خواند که نتیجه‌اش ماندن نام اثر در ذهنش برای تماشای احتمالی‌اش در اکران عمومی است. فیلم‌ها در مرحله بازاریابی و اکران با تأکید بر حضور و موفقیت‌هایشان در جشنواره‌ها، توجه تماشاگران را به‌سوی خود جلب می‌کنند. نتیجه اینکه مرز میان حضور در جشنواره و اکران عمومی رعایت می‌شود. در مورد جشنواره فیلم فجر اما این مرز هر‌چه می‌گذرد بیشتر نادیده گرفته می‌شود. جشنواره فجر تبدیل به رخدادی شده که فیلم‌هایش در سراسر کشور به نمایش درمی‌آید. اسمش را عدالت گذاشته‌اند و برگزار‌کنندگانش دنبال رونق و شلوغی سالن‌ها هستند و چرخه اکران عمومی عملا در روزهای برگزاری جشنواره کاملا در سایه فجر می‌ماند. همه دنبال بلیت جشنواره برای تماشای فیلم‌هایی هستند که وقتی اکران عمومی می‌شوند، کنجکاوی و رغبت چندانی برای دیدنشان وجود ندارد.