محمد سرابی؛ روزنامهنگار
در کلانشهرهای شلوغ و پرتراکم جهان، استفاده روزانه از کارتهای شهروندی گاهی کارآمدتر از کارتهای بانکی است. منظور از «کارت شهروندی» کارتی است که در تمام سامانههای حملونقل چه انبوهبر و چه سبک قابل استفاده باشد و علاوه بر آن در برخی نقاط دیگر مانند مراکز خرید و خدمات شهری بتوان از آن استفاده کرد؛ کارتی که در تماس با دستگاههای پرداخت عمل کند و نیازی به وارد کردن رمز نداشته باشد. تعداد زیادی از کلانشهرهای جهان «کارت بلیت» ویژه خود را دارند، اما کارتهای شهروندی خدمات بیشتری را زیرپوشش خود قرار میدهند و علاوه بر حملونقل عمومی به حوزههایی مانند خردهفروشیها هم نفوذ میکنند.
هنگکنگ
اختاپوس؛ کارت بلیت مشترک
نزدیک 98درصد جمعیت هنگکنگ که بین 15تا 65سال دارند، در شبکه حملونقل عمومی از کارت اختاپوس استفاده میکنند. این کارت 27سال قبل شروع بهکار کرد و در این مدت، انواع کاربریها به آن افزوده شد. قبل از اختاپوس، شرکت راهآهن هنگکنگ کارتهایی ساخت که به جای بلیت از آنها استفاده میشد، اما در سال 1997چند شرکت حملونقل ریلی و اتوبوسی با هم ترکیب شدند و یک کارت بلیت مشترک ساختند. این کارت مورد استقبال زیاد اهالی شهر قرار گرفت؛ زیرا اتفاقات سیاسی و اقتصادی باعث شده بود که در این سال، سکههای رایج هنگکنگی کمیاب شوند. تا یک سال بعد حدود 4میلیون کارت صادر شده بود که تا سال 2002به 9میلیون کارت رسید. کارتهای اولیه تا 10سال قابل استفاده بودند و در سال 2018نسل جدید کارتها جایگزین آنها شدند.
خدمات ایستگاه مترو
کارت اختاپوس برای پرداخت کرایه ساخته شده بود، اما حوزه خدمات آن دائما افزایش پیدا کرد. بعضی تاکسیها به سامانه این کارت متصل شدند، سپس پارکینگهای شهری کرایه توقف خودرو را با این کارت دریافت کردند. تعدادی از خدمات خصوصی که در ایستگاههای مترو ارائه میشد، مانند اتاقکهای عکس فوری هم این کارت را به جای پول میپذیرفتند. گردش پول کارت اختاپوس به حدی رسید که وزارت دارایی حکومت محلی، به این شرکت اجازه تاسیس نوعی مؤسسه مالی رسمی داد. تعدادی از فروشگاههای خردهفروشی هم به این شبکه مالی متصل شدند. اکنون در خارج از هنگکنگ و در شهر شنزن هم مراکزی هستند که این کارت را میپذیرند. شهر شنزن نیز از سال 2004کارت شهروندی حملونقل خود را ساخته است.
سنگاپور
نتز ؛کارت چندمنظوره
کارت شهروندی سنگاپور از قدیمیترین طرحهای پرداخت الکترونیک در جهان است که برای نخستینبار در
سال 1986و بهعنوان یک پروژه آزمایشی چند بانک و دستگاه خودپرداز شروع شد. وقتی چند پمپ بنزین و سوپرمارکت به آن پیوستند، پروژه ادامه پیدا کرد. کارت نِتز (NETS) زمانی به حملونقل عمومی شهر راه پیدا کرد که پرداخت عوارض جادهها و هزینه پارکینگها به آن واگذار شد. تراشه درون این کارتها هنگام عبور از ایستگاههای عوارضی مبلغ مورد نظر را از کیف پول که به کارت متصل است، کم میکند. در سالهای 1995و 2009سامانههای این کارت تغییر کرد. این کارت اگرچه در ابتدا بهعنوان یک کارت اعتباری عادی برای خرید از فروشگاهها ساخته شده بود، اما بهصورت ابزار پرداخت بلیت در اتوبوسها و تاکسیها درآمد.
برنامههای گوشی تلفن همراه
کارت نتز از ابتدا برای پرداختهای خرد و سریع شهروندان ایجاد شده بود و در همین مسیر توسعه پیدا کرد. از
سال 2015اتصال کارت به برنامههای درون گوشی تلفن همراه هوشمند باعث شد که شارژ کردن کارت با سهولت بیشتری انجام شود. در سال 2016برنامه اندرویدی مخصوص آن منتشر شد که امکان شارژ و مشاهده تراکنشهای کارت را فراهم میکرد. چند نوع مختلف از این کارت ساخته شده که بین 5تا 7سال اعتبار دارند.تعداد زیادی فروشگاه زنجیرهای در شهر سنگاپور این کارت را بهعنوان کارت بانکی میپذیرند و نشانه آن را روی درهای فروشگاه خود نصب کردهاند. اکنون کارت نتز جز اتوبوس در مونوریل، ال آر تی و مجموعه متروی سنگاپور بهعنوان بلیت کاربرد دارد.
فراتر از یک بلیت معمولی
در همینه زمینه :