نجات تهران با شهروندان

زینب زینال‌زاده-روزنامه‌نگار

تهران امروز با مشکلات و چالش‌های عدیده‌ای چون آلودگی هوا، ترافیک، کمبود پارکینگ، مسائل زیست‌محیطی و... دست‌به‌گریبان است. ازاین‌رو تشکیل کارگروه ملی نجات تهران توسط مهدی اقراریان، رئیس کمیته حقوقی شورا در صحن پارلمان شهری مطرح و با حمایت رئیس شورای شهر تهران مواجه شد. در واقع قرار است این کارگروه به یک پویش و کمپین همگانی و نجات تهران به یک مطالبه اصلی شهروندان تبدیل شود تا مسئولان پای‌کار بیایند. این عضو پارلمان شهری در بازدید از مؤسسه همشهری و گفت‌وگو با خبرنگاران گروه  شهری، ضمن توضیح ابعاد مختلف ضرورت تشکیل کارگروه نجات ملی تهران، تأکید کرد که حل مشکلات پایتخت بدون مشارکت شهروندان امکان‌پذیر نیست.

استفاده از زیرساخت قانونی
تمرکززدایی از تهران  مهم‌ترین راهکار حل چالش‌هاست. قانون امکان‌سنجی انتقال مرکز سیاسی و اداری کشور و ساماندهی و تمرکززدایی از تهران مصوب مجلس است و براساس آن باید شورای ساماندهی مرکز سیاسی و اداری کشور تشکیل می‌شد. اگر همین زیرساخت قانونی مورد توجه قرار می‌گرفت حتما امروز بخشی از مشکلات تهران حل شده بود.

جلسه تاریخی با استاندار تهران
جلسه اعضای شورای شهر تهران با استاندار درباره چالش‌های پایتخت برای اولین‌بار رخ داد و یک نشست تاریخی بود؛چرا که دغدغه‌ها مطرح و قرار شد به‌صورت منظم و با دستور جلسات مشخص، این نشست‌ها هر ماه برگزار شود. در واقع می‌توان از این جلسات برای بیان مطالبات شهر و شهروندان استفاده کرد.

بایدها و نبایدها
وقتی درباره نجات تهران صحبت می‌کنیم، باید بپذیریم که با بایدها و نبایدها مواجه هستیم. بخشی از این نبایدها خارج از اختیارات مدیریت شهری، شورا و شهرداری است. به‌عنوان‌مثال تردد خودروهای پلاک شهرستان در تهران که مشغول جابه‌جایی بار و مسافر هستند، نباید اتفاق بیفتد؛ اما شهرداری به‌تنهایی نمی‌تواند این پدیده را مدیریت و ساماندهی کند.

ساماندهی اقمار تهران
در تهران علاوه بر تمرکززدایی، باید به ساماندهی شهرهای اقماری هم توجه شود؛ چرا که شهر تهران با شهرهای اقماری مانند کرج، پردیس، اسلام‌شهر، شهر قدس و... پیوستگی اجتماعی و اقتصادی دارد. البته ساماندهی اقمار تهران از اختیارات شورای شهر و شهرداری تهران خارج است و ضرورت دارد دولت و استانداری تهران به این حوزه ورود کنند.

همکاری برای حل بحران‌ها
اکنون تهران با ۴۰مسئله و چالش مختلف ازجمله آلودگی هوا، ترافیک و... مواجه است. معتقدم باید برای تهران کارهای جدی انجام شود که قطعا از عهده شورا و شهرداری خارج است. البته ما مسئولیت‌های خود را می‌پذیریم و به آنها عمل می‌کنیم، اما نجات تهران نیازمند مطالبه‌گری مردم از دیگر دستگاه‌ها و سازمان‌هاست.

فاصله با دغدغه ملی
کارگروه ملی نجات تهران مطالبه جدی‌ای است که به‌صورت یک پویش آن را دنبال می‌کنیم؛ چنان که مسئله دریاچه ارومیه وقتی به یک دغدغه ملی و مطالبه اصلی مردم تبدیل شد، نهادها و سازمان‌های متولی پای کار آمدند و موضوع پیگیری  کردند. از این تجربه می‌توان برای حل چالش‌های تهران استفاده کرد؛ اما با تبدیل‌شدن معضلات تهران به دغدغه ملی فاصله داریم.

تغییر شیوه‌های حکمرانی
امروز مسئله کارآمدی در مدیریت شهری مطرح است. باید بپذیریم در شرایط کنونی شیوه‌های حکمرانی تغییر کرده و یکی از این شیوه‌ها، حکمرانی مسئله‌محور است؛ شیوه‌ای که روی یک موضوع خاص تمرکز می‌کند و به حل آن می‌پردازد. نجات تهران هم براساس حکمرانی مسئله‌محور تعریف شده است و امیدواریم به مطالبه اصلی شهروندان تبدیل شود.

قرارگرفتن شهر در شرایط اورژانسی
برخی  مریضی های شهر که اکنون در شرایط اورژانسی قرار گرفته، نیازمند مداخلات جدی است؛ چراکه با برخی اقدامات کوچک امکان احیا و بازگشت آن وجود ندارد و باید برای نجات تهران به فکر راهکارهای جدی و مؤثر بود.

حال خوب، نیازمند همکاری جمعی
حال خوب تهران زمانی محقق می‌شود که همه مجموعه‌ها و دستگاه‌ها به‌صورت یکپارچه و هماهنگ عمل کنند. شورای ساماندهی مرکز سیاسی و اداری کشور که رئیس‌جمهور یا معاون اول رئیس‌جمهور ریاست آن را بر عهده دارد، باید به‌عنوان پایه‌گذار این مسائل عمل کند. باید به‌صراحت به شهروندان بگوییم که بدون مشارکت فعال آنها، هیچ اتفاقی نمی‌افتد.

الگوی موفق برای سایر شهرها
اگر مسئله آلودگی هوای تهران را حل کنیم، می‌توانیم از این تجربه برای حل مشکلات مشابه در شهرهای دیگر نیز بهره‌برداری کنیم و تهران می‌تواند به یک الگو در حوزه حکمرانی و حل مسائل زیست‌محیطی تبدیل شود. نخبگان کشور و بهترین دانشگاه‌ها در تهران قرار دارند و از این ظرفیت‌ها می‌توان برای برون‌رفت از چالش‌های تهران استفاده کرد و آن را به سایر استان‌ها تعمیم داد.

اهم چالش‌های تهران کدامند؟
 آلودگی هوا
  بحران آب
  تخریب فضای سبز
  آلودگی صوتی
  ترافیک
  ناکافی بودن حمل‌ونقل عمومی
 کمبود زیرساخت‌های پیاده‌روی
  مدیریت ناکارآمد پسماند
 شکاف جدی میان شمال و جنوب تهران
  مدیریت بحران و خدمات بهداشتی
  چالش‌های اقتصادی و معیشتی
  فقر شهری و وابستگی اقتصادی
  چالش‌های فرهنگی و آموزشی
 مهاجرت بی‌رویه به اطراف تهران

نجات تهران، اولویت سیاستگذاران
شهروندان نباید منتظر دستگاه‌ها باشند. دستگاه‌ها وظایف خود را انجام می‌دهند، اما اگر قرار بود اقدامات آنها کافی باشد، مشکلات امروز تهران وجود نداشت. مطالبه‌گری مردم می‌تواند باعث شود که موضوع نجات تهران در اولویت سیاستگذاران قرار گیرد؛ بنابراین تنها با همدلی و همکاری همه‌جانبه می‌توان به حل مشکلات تهران امیدوار بود.

نسخه‌ای خاص برای تهران
تهران به‌عنوان مرکز حکومت، وزارت کشور، استانداری و فرمانداری را در خود جای‌ داده است. ما در شهری زندگی می‌کنیم که یکی از بزرگ‌ترین پایتخت‌ها و متأسفانه یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان است. بنابراین نمی‌توانیم مانند سایر شهرها(مشهد، اصفهان، شیراز و تبریز) برای آن تصمیم‌گیری کنیم. زیرا معتقدم تهران نیازمند نسخه‌ای خاص است.

همشهری، صدای دغدغه شهروندان
مهدی اقراریان، رئیس کمیته حقوقی شورای شهر تهران: ضرورت دارد همشهری به مسائل تهران، مسئولیت‌ها و وظایف دستگاه‌ها و نهادها بپردازد. همشهری باید صدای دغدغه‌ها، نیازها و نگرانی‌های شهروندان تهرانی باشد. من قله همشهری را زمانی می‌بینم که این رسانه فارغ از گرایش‌ها و دوره‌های مدیریتی مختلف، اولویتش را دغدغه‌های شهروندان تهرانی قرار دهد. امیدوارم که به این هدف برسیم.

بیانیـه کارگروه ملی نجات تهران
با رونمایی از بیانیه کارگروه ملی نجات تهران، مأموریت‌ها، اهداف، چشم‌اندازها و... در راستای حل چالش‌های تهران به‌طور مشخص تبیین شدند.

مأموریت کارگروه
  تبدیل تهران به شهری پایدار، سالم و قابل‌زندگی برای همه شهروندان
  ارائه راه‌حل‌های نوآورانه، عملی و مشارکتی برای مقابله با چالش‌های کلانشهر تهران
  حفظ محیط‌زیست، بهبود کیفیت زندگی شهروندان و ایجاد آینده‌ای روشن  برای نسل‌های فردا
   تهرانی سبز، پویا و هوشمند که در آن شهروندان در محیطی سالم و پایدار زندگی می‌کنند.
   از منابع طبیعی به‌صورت مسئولانه استفاده می‌شود.
   همکاری بین دولت، بخش خصوصی، جامعه و حلقه‌های میانی به شکوفایی اقتصادی و اجتماعی منجر می‌شود.

ارزش‌های مدنظر

   پایداری محیط‌زیستی: تعهد به حفظ و احیای منابع طبیعی و کاهش آلودگی‌ها
   مشارکت مردمی: باور به نقش کلیدی شهروندان در تصمیم‌گیری و اجرای پروژه‌ها
   شفافیت و پاسخگویی: انجام فعالیت‌ها با شفافیت کامل و پاسخگویی به جامعه
   نوآوری و فناوری: استفاده از فناوری‌های نوین و راه‌حل‌های خلاقانه برای حل مشکلات
   عدالت اجتماعی: تلاش برای ایجاد فرصت‌های برابر و بهبود کیفیت زندگی برای همه شهروندان
   همکاری بین‌بخشی: تقویت همکاری بین دولت، بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و سازمان‌های مردمی

اهداف کلیدی
    کاهش آلودگی هوا و توسعه حمل‌ونقل پاک
    مدیریت پایدار منابع آب و حل بحران آب
    بهبود سیستم حمل‌ونقل عمومی و کاهش ترافیک
    اجرای برنامه‌های جامع مدیریت پسماند و بازیافت
   افزایش فضای سبز و احیای محیط‌زیست شهری
    ارتقای مشارکت شهروندان در مدیریت شهری
    استفاده از فناوری‌های نوین برای ایجاد شهر هوشمند