اراده ایران در فضا

ساسان شادمان منفرد-روزنامه‌نگار

امروز چهاردهم بهمن‌ماه، روز ملی فناوری فضایی است. امروزه برنامه‌های فضایی ایران یکی از موضوعات پیچیده و چندوجهی در عرصه علم و فناوری کشور به‌شمار می‌آید. از نخستین تلاش‌های آغازین در دهه‌های گذشته تا برنامه‌های پیشرفته امروزی این حوزه نشان‌دهنده پیشرفت علمی و فناوری در ایران است.

رونمایی از 3ماهواره
قرار است به مناسبت روز ملی فناوری فضایی از ماهواره‌های ناوک و نمونه‌های ارتقایافته پارس 1و2 با حضور رئیس جمهور رونمایی شود.

آماده پرتاب
به‌گفته حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی، 25ماهواره درحال ساخت و 8ماهواره آماده پرتاب است. همچنین قرار است تا پایان سال1403، 2پرتاب دیگر نیز صورت بگیرد.

راه‌اندازی پایگاه فضایی چابهار
پایگاه فضایی چابهار که خبر آغاز طرح مطالعاتی آن برای نخستین بار در روز ملی فناوری فضایی سال۹۰ منتشر شد، اکنون در آستانه راه‌اندازی قرار دارد و فاز نخست آن در اواسط سال1404 به بهره‌برداری خواهد رسید.

شروع
دوران آغازین فعالیت‌های فضایی ایران به دهه۱۳۶۰ خورشیدی بازمی‌گردد؛ زمانی که پژوهشگران و مهندسان ایرانی نخستین گام‌ها را در زمینه فناوری‌های مرتبط با فضانوردی برداشتند. آن زمان با چالش‌های اقتصادی، سیاسی و فنی متعددی همراه بود، اما تمایل به توسعه فناوری‌های پیشرفته و بهره‌گیری از دانش بومی، زمینه‌های اولیه این برنامه را رقم زد.

 امید آینده
نخستین برنامه جدی صنایع فضایی ایران، پروژه ساخت ماهواره امید بود که از پانزدهم اسفند سال1384 در شرکت صنایع الکترونیک ایران به‌عنوان نخستین گام عملی کشور در راستای بومی‌سازی فناوری فضایی آغاز شد. ساخت این ماهواره، با توجه به تأکید مقام معظم رهبری بر بومی‌سازی فناوری‌های راهبردی و به‌منظور تحقق جنبش نرم‌افزاری، در دستور کار قرار گرفت. امید به‌حق نام ایده‌آلی برای این پرتابه فضایی کوچک بود.

   ثبت‌ نام ایران در فضا
2سال زحمت و تلاش شبانه‌روزی برای ساخت ماهواره امید سرانجام منجر به قرار گرفتن آن روی ماهواره‌بر سفیر امید شد. البته این مهم، یک کار گروهی با به خدمت گرفتن امکانات داخلی بود و به‌غیر از صنایع الکترونیک ایران، شرکت‌های خصوصی و برخی دانشگاه‌ها نیز به مجموعه کار پیوستند. ماهواره امید در شامگاه چهاردهم بهمن1387و در آستانه سی‌امین سالگرد پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی با موفقیت در مدار مشخص شده قرار گرفت و بدین‌ترتیب ایران به‌عنوان نهمین کشور در جهان شناخته شد که به‌صورت کاملا مستقل توانسته یک ماهواره را در فضا قرار بدهد. امید دومین ماهواره ایران در مدار محسوب می‌شد. نخستین ماهواره، «سینا یک» نام داشت که توسط روسیه در سال۲۰۰۵ ساخته و برای ایران به فضا پرتاب شد.

برنامه‌های بلندمدت و اهداف راهبردی
با گذشت سال‌ها، چشم‌انداز برنامه فضایی ایران از صرفا پروژه‌های کوچک و پژوهشی به برنامه‌های بلندمدت با اهداف استراتژیک گسترده تغییر یافته است. در برنامه‌های اخیر، تأکید بر توسعه فناوری‌های پیشرفته، بهره‌برداری از داده‌های ماهواره‌ای در حوزه‌های کشاورزی، محیط‌زیست، مدیریت بحران و امنیت ملی قرار گرفته است. حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی ایران به شبکه خبر گفت: «ماهواره‌های اولیه‌ای که در کشور ساخته شد، به لحاظ عرض تصویربرداری و رزولوشن و دقت تصویربرداری پایین بودند و هرچه رو به جلو رفتیم، وضعیت ماهواره‌های ساخته شده بهتر شده است.»