گزارش
تأمین انرژی به سرعت باد
نوار شرقی‌کشور ظرفیت بالایی در تولید انرژی بادی و خورشیدی دارد
راحله عبدالحسینی- روزنامه‌نگار
انرژی باد و نور خورشید، دنیای انرژی‌های پاک یا همان انرژی‌های تجدیدپذیر را متحول کرده است؛2انرژی خدادادی که در سرزمین ایران از دیرباز مورد توجه بوده و گواه این ادعا هم آسبادها یا آسیاب‌های بادی شمال شرق کشور است. در مرکز کشور که حدود 300روز از سال آفتابی است، مزارع و نیروگاه خورشیدی در حال توسعه است. تأمین انرژی به‌عنوان راهکاری برای جلوگیری از مهاجرت روستاییان و تأمین رفاه آنان در استان‌های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان با داشتن سرمایه خدادادی باد و نورخورشید در مسیر توسعه است. به بهانه 7بهمن، روز جهانی انرژی‌های پاک به مناطقی می‌رویم که در استفاده از انرژی‌های پاک حرفی برای گفتن دارند.
خراسان جنوبی
خراسان جنوبی افزون بر داشتن بیش از ۳۰۰روز آفتابی در معرض وزش بادهای فصلی به‌ویژه بادهای ۱۲۰روزه قرار دارد که در سال‌های اخیر از ۱۲۰روز به ۱۷۰روز رسیده است. طبق آمار، میانگین سرعت باد برای به‌صرفه بودن تبدیل انرژی باد به برق حدود ۲۳کیلومتر در ساعت اعلام شده؛ درحالی‌که سرعت باد در برخی مناطق خراسان جنوبی حدود ۳۳کیلومتر در ساعت است. نیروگاه بادی درح در سربیشه با ظرفیت ۵۰مگاوات در آستانه بهره‌برداری است. طبق آمار شرکت توزیع نیروی برق خراسان جنوبی استفاده از انرژی خورشیدی هم در خراسان جنوبی به‌گونه‌ای است که تاکنون ۷۵نیروگاه 5کیلو واتی نصب شده و ۱۷۷نیروگاه هم در حال اجراست.
سیستان و بلوچستان
نیروگاه بادی میل نادر در سیستان و بلوچستان سالانه ۲۱۰هزار مگاوات ساعت برق تولید می‌کند که معادل ۷۰درصد مصرف برق 3کارخانه سیمان سیستان، خاش و تیس در سیستان و بلوچستان است. هم‌اکنون ظرفیت تجدیدپذیر در حال بهره‌برداری سیستان و بلوچستان معادل ۶۰مگاوات است که ۵۰مگاوات آن متعلق به نیروگاه بادی میل نادر زابل است. سیستان و بلوچستان با داشتن اقلیم گرم و خشک و داشتن 300روز آفتابی، از انرژی خورشید نیز بهره‌مند است. ۳۳نیروگاه خورشیدی با ظرفیت ۹۹مگاوات تولید برق در استان ساخته خواهد شد و 3528نیروگاه خورشیدی کوچک مقیاس در این استان نصب شده است. چشم‌انداز نصب نیروگاه خورشیدی کوچک مقیاس نیز 5هزار نیروگاه است.
کرمان
وسیع‌ترین استان ایران با در بر داشتن 11درصد مساحت کشور، اقلیم متفاوتی دارد و بهره‌مندی گسترده‌ای از انرژی باد و خورشید را به‌گونه‌ای ممکن کرده که کرمان، قطب انرژی خورشیدی کشور لقب گرفته است. البته کرمان با داشتن 350روز آفتابی و 200روز باد مستمر می‌تواند به قطب انرژی‌های پاک در کشور تبدیل شود. ده‌سیف، روستایی با جمعیت 110نفر در شهداد کرمان با داشتن 360روز آفتابی، بیشترین تعداد روزهای آفتابی سال در کشور را دارد. تاکنون ۱۶۰۰مگاوات نیروگاه خورشیدی در نقاط مختلف کرمان در حال احداث یا آغاز عملیات اجرایی هستند. چشم‌انداز تولید ۲هزار مگاوات انرژی خورشیدی در کرمان در دست پیگیری است.
نگاه کارشناس
روستا با انرژی پاک سرپا می‌ماند
استفاده از انرژی تجدیدپذیر متناسب با اقلیم، حالا یکی از راه‌های ماندن اهالی در روستاهای این 3استان است که با خشکی و کم آبی دست و پنجه نرم می‌کنند. اردشیر گراوند، پژوهشگر اجتماعی و جامعه‌شناس به همشهری می‌گوید: «انرژی پاک زمانی در جامعه روستایی معنا پیدا می‌کند که سبب توسعه اشتغال برای روستاییان شود.» گراوند در توضیح بیشتر می‌گوید: «تولید برق از انرژی پاک زمانی برای روستایی مهم می‌شود که پمپ آب را روشن نگه دارد، روشنایی خانه، گرمایش و سرمایش را تامین و گلخانه را پویا و مولد کند.»
او با بیان اینکه حضور مردم در روستا امنیت اجتماعی را توسعه میدهد، تأکید می‌کند: «روستاییان وقتی تولیدات خود را ارزشمند بدانند به زندگی روستایی ادامه می‌دهند، اما برای تولیدات باید برق و آب داشته باشند و چه بهتر از اینکه انرژی پاک برایشان تامین شود.»
گراوند با بیان اینکه استفاده از انرژی خورشیدی در طول روز برای روستاییان توجیه دارد، می‌گوید: «انرژی در روز به صرفه است؛ چون یک روستایی کارهایی را که به برق نیاز دارد، با تبدیل انرژی خورشید به برق تامین می‌کند، اما برای شب توجیهی ندارد. اگر برق در ساعات شب نیز برایش در دسترس باشد، در روستا می‌ماند.»
طبق آمار سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق، نیروگاه‌های کوچک خورشیدی 5کیلوواتی با ایجاد درآمد پایدار می‌تواند یک خانواده را در روستاها نگه دارد؛ زیرا درآمد حاصل از این نیروگاه‌ها در کنار درآمدهای به‌دست‌آمده از کشاورزی و دامداری، ماندگاری روستاییان را توجیه می‌کند.
انرژی طبیعی و معماری ایرانی
استفاده از انرژی‌های طبیعی در معماری ایرانی همواره مورد توجه ویژه معماران بوده است. به‌دلیل کمبود آب در مناطق شرقی ایران و وجود بادهای 1۲۰روزه مردم برای ساخت آسیاب‌ها به جای استفاده از آب با استفاده از باد، آسبادها را راه‌اندازی و غلات را در آن آسیاب می‌کردند. تکنیک ساخت آسبادها در حوزه نهبندان حداقل از هزار سال پیش رواج داشته است. از دیدگاه فنی ۲دیوار موازی به ارتفاع ۱۰متر که به فاصله ۴متری هم قرار دارند، ساختمان عمومی آسبادها را تشکیل می‌دهند. در قسمت شمالی این محفظه پره‌های بزرگی وجود دارد که با کمک نیروی باد می‌چرخد. چرخش پره‌ها اهرم بزرگ و سنگ زیرین را به حرکت درمی‌آورد و عملیات آسیاب‌کردن شروع می‌شود.
360 روز آفتابی در ده‌سیف
در ده‌سیف زیارت که به‌عنوان آخرین آبادی ایستگاه‌های شهداد قبل از ورود به دل کویر لوت به‌حساب می‌آید به راحتی 53 و 54درجه گرما در ایستگاه‌های هواشناسی به ثبت می‌رسد.
ده‌سیف در شهداد به‌دلیل ارتفاع کم 353متر از سطح دریا و مجاورت با دشت لوت دارای بیشترین تعداد روزهای آفتابی(360روزدر سال) و بیشترین دمای میانگین روزانه (در طول سال) 50درجه سانتی‌گراد است.
تأمین انرژی به عنوان راهکاری برای جلوگیری از مهاجرت روستاییان و تامین رفاه آنان در استان‌های خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان و کرمان با داشتن سرمایه خدادادی باد و نورخورشید در مسیر توسعه است
یک جامعه شناس: حضور مردم در روستا امنیت اجتماعی را توسعه میدهد. روستاییان وقتی تولیدات خود را ارزشمند بدانند به زندگی روستایی ادامه می‌دهند، اما برای تولیدات باید برق و آب داشته باشند
