گزارش
چالش زندگی در میان ستارگان
روایتی از سبک زندگی فضانوردان در ایستگاه فضایی؛ از چالش‌های غذاخوردن تا نحوه خوابیدن
زهرا خلجی-روزنامه‌نگار
تصور کنید روز و شب را در جایی بگذرانید که جاذبه نیست و مدام بین زمین و آسمان معلق هستید. تا همین‌جا هم زندگی به‌نظر سخت می‌رسد، اما داستان از جایی سخت‌تر می‌شود که بدانید همهچیز در فضا قوانین خاص، سختگیرانه و البته گاهی اجباری خودش را دارد. زندگی فضانوردان، در کنار تمام جذابیت‌ها و شگفتی‌هایش، به مجموعه‌ای از چالش‌ها و واقعیت‌های روزمره تبدیل شده که تنها معدودی از انسان‌ها آن را تجربه کرده‌اند.
خوابیدن در بی‌وزنی
خواب در فضا تجربه‌ای متفاوت است. فضانوردان در کیسه‌های خواب متصل به دیوار یا سقف جای می‌گیرند و می‌خوابند. بدون جاذبه، بدن آنها به شکلی آرام در فضا معلق می‌ماند. برای بسیاری از آنها، احساس بی‌وزنی می‌تواند خواب را مختل کند، اما عادت کردن به این وضعیت بخشی از آموزش‌هایی است که آنها روی زمین و پیش از مأموریت دیده‌اند.
صبحی که روی زمین نیست
روز فضانوردان با طلوع خورشید آغاز نمی‌شود، چراکه در ایستگاه فضایی بین‌المللی، خورشید هر ۹۰دقیقه یک‌بار طلوع و غروب می‌کند. آنها از ساعت‌های دقیق برنامه‌ریزی‌شده پیروی می‌کنند. زنگ هشدار که به صدا در می‌آید، نخستین وظیفه‌شان آماده‌سازی بدن برای یک روز بی‌وزنی است. صبحانه شاید شبیه یک صبحانه زمینی به‌نظر برسد، اما همهچیز در بسته‌های بدون هوا آماده می‌شود. چای یا قهوه در کیسه‌های مخصوص سرو می‌شود تا قطره‌ای از آن در محیط شناور نشود.
ارتباط با زمین
هرچند که آنها صدها کیلومتر بالاتر از سطح زمین زندگی می‌کنند، اما ارتباط با خانواده و دوستان یکی از مهم‌ترین اولویت‌های فضانوردان است. تماس‌های ویدئویی، ای‌میل‌ها و پیام‌های صوتی امکان حفظ ارتباط را فراهم می‌کند. علاوه بر این، فضانوردان از پنجره‌های ایستگاه به زمین خیره می‌شوند و بسیاری از آنها این لحظات را نوعی مدیتیشن و آرامش توصیف می‌کنند.
چالش‌های غذا خوردن
غذا خوردن در فضا چیزی فراتر از تأمین انرژی است؛ چالشی برای طعم، تغذیه و البته حفظ ایمنی. غذاها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که در شرایط بی‌وزنی به ذرات خطرناک تبدیل نشوند. خوراکی‌هایی مانند نان معمولی که ممکن است خرده‌های کوچک تولید کند، جای خود را به نان ترتیلا (نوعی نان مکزیکی) داده‌اند. همچنین، فضانوردان باید مراقب دریافت کافی آب و مواد معدنی باشند، چرا که بدن در فضا به سرعت دچار تغییرات می‌شود. البته برای صبحانه می‌توانند نیمروی همزده یا املت بخورند. اما مسئله جالب این است که در پایگاه فضایی بین‌المللی هیچ بشقاب و کاسه‌ای وجود ندارد، چون همهچیز شناور است. بنابراین غذای فضانوردان به شکلی فرآوری شده تا وزن آن کم شود. آب غذاها بیرون کشیده می‌شود و کمی قبل از خوردن باید به آن آب اضافه شود.
کار، تحقیق و ماجراجویی
بخش اعظم روز فضانوردان صرف انجام تحقیقات علمی و نگهداری از ایستگاه فضایی می‌شود. این تحقیقات می‌تواند شامل بررسی‌های زیستی، آزمایش‌های فیزیکی و حتی مطالعه تأثیرات فضا بر بدن انسان باشد. هر حرکت، از تعویض یک قطعه تا انجام یک آزمایش یا پیاده‌روی‌های هیجانانگیز فضایی به دقت برنامه‌ریزی و تمرین شده است.
تمرین برای زنده‌ماندن
در بی‌وزنی عضلات و استخوان‌ها تحلیل می‌روند، بنابراین فضانوردان هر روز حداقل 2ساعت را صرف ورزش می‌کنند. تردمیل‌هایی که با تسمه، فضانوردان را روی سطح نگه می‌دارد، دوچرخه‌های بدون زین و دستگاه‌های مقاومت برای حفظ سلامتی اندام‌ها طراحی شده‌اند. هرچند باوجود این ابزارها هم، فضانوردان پس از بازگشت از سفرهای طولانی فضایی مدتی برای بازیابی شکل معمول راه‌رفتن زمان لازم دارند.
