خانی‌آباد؛ خاستگاه پهلوانان
سیدسروش طباطبایی‌پور
جهان‌پهلوان تختی که نه به‌خاطر مدال‌ها و زور بازوانش بلکه به‌خاطر مرام و معرفت و جوانمردی‌اش، نامی مانا و ماندگار در تاریخ ایران‌زمین شد، ما را به یاد خانی‌آباد، زادگاهش نیز می‌اندازد؛ محله‌ای که از زمان قاجار، پا گرفت و خاستگاه بزرگ مردانی چون غلامرضا تختی شد. در این شماره از محله‌گرد، به بهانه 17دی سال 1346، سالروز درگذشت او به خانی‌آباد، زادگاه تختی سری می‌زنیم و در کوچه‌پس‌کوچه‌های این محله قدیمی نفسی تازه می‌کنیم.
تاریخش
خانی‌آباد بود و یخچال‌هایش. در آن روزگار که از برق خبری نبود، در اینجا چاله‌هایی درون زمین به‌صورت استخر می‌کندند و در کنار آن انبارهایی با چند پله پایین‌تر از استخر می‌ساختند و زمستان‌ها آبی را که در استخرها یخ می‌زد، قطعه‌قطعه و در انبارها که معمولا مسقف هم بود، ذخیره می‌کردند تا تابستان فرا رسد و پایتخت‌نشین‌ها، از گرما جان‌به‌لب شوند و سراغ یخ‌فروش‌ها بیایند. مشهور است که به سبک دوره قاجار، این محله هم به یکی از امرای قجری به نام «خانعلی‌خان» تعلق داشت. در سال بیستم پادشاهی ناصرالدین‌شاه، وقتی که او به فکر گسترش پایتخت افتاده بود، تصمیم گرفت دروازه‌های تهران را به 12 تا گسترش دهد که یکی از آنها دروازه خانی‌آباد شد.
تختی‌اش
حاج‌قلی، یکی از اهالی خانی‌آباد بود و یخچال‌دار. او در دکانش روی تخت بلندی می‌نشست و به همین‌خاطر، اهالی او را به «حاج‌قلی تختی» می‌شناختند. حاج‌قلی، پدر بزرگ تختی بود. برخی از‌دست‌رفتن شغل خاندان غلامرضا را سیلی مربوط به سال‌های 1346خورشیدی می‌دانند و برخی دیگر، تخریب دروازه‌های ناصری و احداث راه‌آهن در زمین‌های خانی‌آباد و ارث پدری تختی در دوره پهلوی اول را باعث ورشکستگی پدر تختی در محله خانی‌آباد می‌دانند. همین ماجراها زندگی غلامرضا را در کودکی سخت کرد. البته شرایط زندگی در این محله برای دیگر مردمان اهالی خانی‌آباد هم دشوار شده بود.
اکنونش
امروز هم یکی از اصلی‌ترین خیابان‌های محله خانی‌آباد، خیابان جهان‌پهلوان تختی است؛ خیابانی که تقریبا در قطر مستطیل محدوده خانی‌آباد رسم شده و خرمافروشی‌های فراوانی دارد. این محله از شمال به خیابان مولوی، از جنوب به خیابان شوش، از شرق به خیام و از غرب به خیابان وحدت اسلامی محدود است. در خانی‌آباد، مساجد، مدارس، مراکز درمانی و ورزشگاه‌های کوچک و بزرگی هم وجود دارد که عموما بافتی سنتی و قدیمی دارند.
در همینه زمینه :
