چطور می‌شود با رأی باز از زندان آزاد شد؟

رأی باز، یک فرایند اصلاحی با رویکرد بازپروری برای محکومان به حبس برای بازگشت تدریجی به جامعه و زندگی عادی است؛ به گونه‌ای که زندانی ضمن گذراندن دوران محکومیت، در طول روز تا ساعات معینی حسب مورد برای کار، تحصیل یا فعالیت اجتماعی و... با تشخیص شورای طبقه‌بندی زندان‌ها، از زندان خارج می‌شود و چه‌بسا درآمدی نیز کسب می‌کند و باقی روز را به زندان بازمی‌گردد.
 زندانیانی که فاقد ممنوعیت‌های پیش‌بینی شده قانونی باشند، با سپری‌کردن بخشی از محکومیت حبس که مدت‌زمان مشخص قانونی ندارد (معمولاً پس از تحمل یک‌سوم تا نیمی از حبس) می‌توانند درخواست خود را برای برخورداری از مرخصی رأی‌باز به شورا تقدیم کنند. ممنوعیت‌های استفاده از شرایط رأی باز به این شرح است:
۱) محکومین به مجازات‌های سالب حیات و زندانیان دارای حالت خطرناک
 ۲) جرائم سرقت مسلحانه، قاچاق اسلحه، اخلال در نظام اقتصادی کشور، تجاوز به عنف، دایرکردن مراکز فساد و فحشا، آدم‌ربایی، اسیدپاشی، جاسوسی و اقدام علیه امنیت داخلی و خارجی کشور که مجازات حبس آنها درجه ۴ و بالاتر باشد، محکومان جرائم مالی با وصف تعدد جرم، زندانیان دارای سابقه کیفری مؤثر؛ قبل از تحمل حداقل یک‌سوم میزان محکومیت.
۳) زندانیانی که حین تحمل حبس یا در ایام مرخصی یا اشتغال و حرفه‌آموزی، مرتکب جرم عمدی جدید (به استثنای جرائم تعزیری درجه ۷ و ۸) یا غیبت غیرموجه شوند، در نوبت اول، ۶ماه، نوبت دوم، یک‌سال و در نوبت سوم ۲سال از هرگونه حرفه‌آموزی و اشتغال در خارج از زندان محروم می‌شوند. شورای طبقه‌بندی زندان‌ها درصورت فقدان ممنوعیت‌های فوق‌الذکر، با بررسی و لحاظ میزان محکومیت و مدت حبسی که زندانی متحمل شده، نوع جرم، سابقه کیفری، سابقه غیبت در ایام مرخصی، حسن رفتار و انضباط در زندان، وضعیت جسمی و روانی فرد، موقعیت اجتماعی، خانوادگی، توانایی و آمادگی وی برای بازگشت به زندگی اجتماعی به‌گونه‌ای که امنیت جامعه و روند بازپروری زندانی به‌صورت همزمان تضمین شود، درخصوص پذیرش یا نپذیرفتن درخواست اتخاذ تصمیم می‌کند. درصورت پذیرش آن که حسب مورد ممکن است با تعیین مرکز حرفه‌آموزی یا اشتغال معین یا مرخصی با خروج از زندان بدون تعیین مرکز خاص، باقی مدت محکومیت خود را تا ساعات معینی از روز بدون حضور مأمور مسلح و با قید سپردن تأمین کیفری (برای مثال وثیقه) آزاد بوده و پس از خاتمه کار در ساعات مقرر به زندان بازگردد.