کالابرگ نقطه سرخط

احمد میرخدایی- روزنامه‌نگار

طرح کالابرگ الکترونیک، شرط مجلس برای حذف دلار 4200تومانی از ادبیات اقتصادی کشور بود که از اسفند1401 اجرا‌ شد و از بهمن1402 با طرح تشویقی فجرانه به اوج رسید؛ اما در دولت جدید، آنگونه که فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت می‌گوید، این طرح پس از فراهم‌شدن زیرساخت‌های لازم اجرا خواهد شد. ‌به گزارش همشهری، ساختار طرح کالابرگ الکترونیک به‌گونه‌ای بود که خانوارهای 7دهک پایین درآمدی، اگر بخشی از یارانه نقدی خود را به خرید کالاهای موجود در سبد کالابرگ اختصاص می‌دادند، با دریافت یارانه تشویقی از پرداخت هزینه تحمیل‌شده از ناحیه تورم بر این کالاها در بازه یک‌ساله معاف می‌شدند. به‌عنوان مثال، وقتی اجرای طرح کالابرگ بعد از چند دوره آزمایشی از اسفند1401 به‌صورت کشوری آغاز شد، مبنای قیمت کالاهای موجود در سبد برای خانوارها همان قیمت اردیبهشت1401 بود و مابه‌التفاوت قیمت روز خرید با قیمت اردیبهشت1401 از محل یارانه تشویقی 120هزار تومانی دولت پرداخت می‌شد.

ظهور طرح کالابرگ
زمانی که دولت سیزدهم درصدد حذف دلار 4200تومانی برآمد، نمایندگان مجلس شرط گذاشتند که تمهیداتی برای خنثی‌سازی اثر تورم کالاهای اساسی در معیشت مردم و اقشار ضعیف اندیشیده شود و اجرای طرح کالابرگ الکترونیک که از سال‌ها قبل برای ساماندهی یارانه‌های نقدی مطرح شده بود، به‌عنوان یک راهکار مؤثر در دستورکار دولت قرار گرفت. گرچه استقبال خانوارها در فاز اول طرح کالابرگ به‌واسطه مشروط‌بودن بهره‌مندی از یارانه تشویقی 120هزار تومانی چندان قابل‌توجه نبود، اما در فاز دوم با اجرای طرح فجرانه از بهمن1402 و غیرمشروط‌کردن بهره‌مندی از یارانه تشویقی 200هزار تومانی، استقبال به‌شدت افزایش یافت و در 3دهک پایین درآمدی به 90درصد رسید. در‌طرح فجرانه، خانوارها صرفا با خرید از طرح کالابرگ مشمول 200هزار تومان یارانه تشویقی می‌شدند.

سرنوشت محتوم فجرانه
طرح فجرانه از دهه فجر تا عید فطر گذشته اجرا شد و پس از جمع‌بندی نتایج موفق آن، تأمین اعتبار و تمدید طرح در دستور کار دولت قرار گرفت؛ اما به‌واسطه شهادت رئیس دولت سیزدهم و ورود کشور به فضای برگزاری چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری، عملا کار برای نهایی‌کردن طرح کالابرگ سخت شد و تعیین‌تکلیف این طرح برای دولت جدید به ارث رسید. گرچه دولت جدید در ابتدا مواضع صریحی در حوزه یارانه اتخاذ نکرد و تداوم طرح کالابرگ را مسکوت گذاشت، اما حالا از شواهد امر چنین برمی‌آید که در کنار حذف یارانه خانوارهای پردرآمد، طرح کالابرگ نیز حداقل تا زمانی که منابع مالی و زیرساخت‌های موردنیاز آن تأمین نشود، ادامه پیدا نخواهد کرد. البته در مورد منابع مالی، دولت باید تمهیداتی بیندیشد؛ اما منظور فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت از تأمین زیرساخت‌های اجرای طرح کالابرگ مشخص نیست؛ چراکه این طرح از اواخر سال1401 در 2فاز اجرا شد و نتایج فاز دوم آن در ترمیم معیشت خانوارهای کم‌درآمد، بسیار مطلوب ارزیابی شده بود.