مصطفی انقلابی‌گری را بلد بود

علی‌الله سلیمی- روزنامه‌نگار

در تاریخ ۳۰ آبان ۱۳۹۶ بود که سرلشکر شهید حاج قاسم سلیمانی، فرمانده وقت نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پایان سیطره داعش بر سرزمین‌های اسلامی را به مقام معظم رهبری و فرمانده کل قوا اعلام کرد؛ روزی بزرگ و به یادماندنی برای محور مقاومت و سرزمین‌های اسلامی که نوید پیروزی جبهه حق را می‌داد. به پاس رشادت‌های جهانی سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی، این روز به‌یادماندنی، ۳۰ آبان به نام «روز قهرمان ملی» در تقویم رسمی کشور نامگذاری شده است. امسال همزمان با روز قهرمان ملی در مراسمی با عنوان«قهرمان» از تقریظ‌های رهبری بر 3 کتاب«مجید بربری»، «بیست سال و سه روز»و «هواتو دارم» رونمایی می‌شود. این مراسم به‌صورت همزمان در 31استان کشور با هدف تجلیل از آثار مرتبط با قهرمانان مقاومت برگزار خواهد شد. به این مناسبت با سمانه خاکبازان، نویسنده کتاب«بیست سال و سه روز» که براساس زندگی شهید مدافع حرم، سیدمصطفی موسوی نگارش یافته، گفت‌وگو کردیم.

با موضوع کتاب «بیست سال و سه روز»؛ شهید مدافع حرم، سیدمصطفی موسوی از چه طریقی آشنا شدید و چطور شد که تصمیم گرفتید براساس زندگی این شهید کتاب بنویسید؟
آشنایی من با شهید بزرگوار به واسطه انتشارات روایت فتح بود. شخصیت و نوع منش شهید بزرگوار آنقدر جذاب و دلنشین بود که بر آن شدم کتاب زندگینامه ایشان را بنویسم.

زندگی و شخصیت شهید سیدمصطفی موسوی چه ویژگی‌هایی داشت که احساس کردید مکتوب کردن آن می‌تواند برای مخاطبان و نسل‌های جدید قابل توجه و اثرگذار باشد؟
در وهله اول جوانی ایشان بود. اینکه جوانی دهه هفتادی که بلندای آرزوهایش سقف آسمان را هم می‌شکافت تمام عزم خود را جزم کند تا در راهی قدم بگذارد که سرانجامش می‌توانست اسارت و جانبازی و در والاترین حالت شهادت باشد خود نکته قابل توجهی بود. درمقام بعد سیر تفکر ایشان و نوع نگاهشان به مسائل پیرامون‌شان بود. ایشان با توجه به سن کم بسیار اهل مطالعه بودند و سیر مطالعاتی ایشان و نوع بینشی که به واسطه این مطالعات برایشان حاصل شده بود امری بود که می‌توانست برای هر نوجوان و جوانی، خاص و تأثیرگذار باشد و اما بعد سیدمصطفی جوانی بود همچون همه جوان‌‌ها با همان تیپ امروزی و آرزوهای بلند. اهل موسیقی بود و اهل سفر، گاهی قلیان و گاهی هم سینما. اما در کنارش نماز اول وقتش ترک نمی‌شد. روزه‌ نگرفته نداشت. دیدن یک جوان از جنس جوانان امروزی می‌توانست برای نسل حاضر بسیار جذاب باشد، انس بیشتری با او بگیرند و قطعا تأثیرگذاری بیشتری هم داشت.

به‌نظر شما، نوشتن زندگینامه شهدای مدافع حرم تا چه اندازه می‌تواند به غنای ادبیات پایداری کمک کند؟
زندگی این عزیزان یکی از ارکان مهم ادبیات پایداری است. زندگی شهدای بزرگوار چه مدافعان حرم و چه شهدای دفاع‌مقدس برای ما دارایی‌های معنوی است که مملو از روح مبارزه، مقاومت، توانستن، باورداشتن خود، توکل بر خدا و تلاش هستند؛ ارزش‌ها و فضائلی که هرچند مبنای ادبیات پایداری هستند، اما بیان‌شان باعث غنای بیشتر این ادبیات نیز می‌شود و علاوه بر این می‌تواند بخشی از تاریخ کشورمان را ثبت کند.

محتوا و پیام نهفته در کتاب«بیست سال و سه روز» برای مخاطبان امروزی ادبیات چه رهاوردی می‌تواند داشته باشد؟
رهاورد اول را می‌توان چنین گفت: «برای رسیدن به خواسته‌ها هیچ‌چیز مانع نیست.»برای سیدمصطفی محدودیت و کمبود معنا نداشت. تلاش بی‌وقفه او برای رسیدن و به‌دست آوردن خواسته‌هایش قابل ستودن بود. در این زمانه که جوان و نوجوان‌گاه برای رسیدن به آرزوهای خود نا‌امید می‌شود و گاه هم نگران، نوع نگاه سیدمصطفی به حل مسائل و تلاش کردن‌هایش برای جوان امروزی می‌تواند یک الگو باشد. رهاورد دیگر «امید و توکل بر خداست» که این امر مکمل رهاورد اول است. برای سیدمصطفی هیچ‌چیز آسان نبود. برای رسیدن به آرزویش که خلبانی بود اول به‌خاطر مسائل پزشکی در ارتش پذیرفته نشد. اما مأیوس نشد. آنقدر پیگیری کرد تا وارد هوابرد شد. اما باز باید برای خلبانی دوره‌های بسیار سخت می‌دید. او برای رسیدن به این آرزو 2 سال سخت تلاش کرد. 2 سال دوره دیدن، گذراندن امتحانات سخت و تمرین‌های طاقت‌فرسا در کنار درس و مدرسه و کار. چون می‌خواست و باور داشت که می‌تواند. برای رفتن به سوریه به‌علت جوان بودن و تک پسر بودنش مانع‌های بسیاری جلوی پای او گذاشتند، اما سیدمصطفی با توکلی که داشت همه سدها را شکست. سیدمصطفی نشان داد که نمی‌توانم و نمی‌شود معنا ندارد.

درباره جهان‌بینی و شخصیتی که شهید سیدمصطفی موسوی داشت، توضیح دهید.
جوان انقلابی کوشا و بصیر است. اهل تدبر در امور است و به راحتی هرچیزی را نه می‌پذیرد و نه رد می‌کند. درصدد حل مسائل است و باور دارد که با نیروی ایمان و تلاش می‌تواند هر غیرممکنی را ممکن کند. این نوع نگاه و باور دقیقا نوع نگاه سیدمصطفی است. اندیشه‌ای نبود که سیدمصطفی آن‌را تحلیل و تجزیه نکند. می‌شنید، بررسی می‌کرد و بعد آن‌را قبول و یا رد می‌کرد. در دنیایی که رسانه‌ها درصدد القای مفاهیم و قلب ماهوی رخدادها هستند این نوع نگاه سیدمصطفی برای نشان دادن ماهیت و زیست یک جوان انقلابی بسیار مؤثر است. از سوی دیگر یک جوان انقلابی هویت ملی خود را به خوبی می‌شناسد و درصدد است تا ایران قوی را بسازد؛ کاری که سیدمصطفی درصدد آن بود. نبوغ او و به کارگیری این نبوغ برای طراحی ناو مثالی برای این باور سیدمصطفی است. علاوه بر این یک جوان انقلابی می‌داند که هویت او تنها هویت سرزمینی نیست بلکه هویت امتی دارد؛ امت مسلمان. این امت مرز سرزمینی ندارد و هرجا که نوای اذان از گلدسته‌های مساجدش جاری باشد وطن اوست. پس اگر در هر جایی اسلام به خطر بیفتد وظیفه دارد که خود در آنجا حضور داشته باشد، مبارزه کند واز حریم اسلام دفاع کند. رفتن سیدمصطفی به سوریه و اصرار او به این رفتن نشان از دید انقلابی او می‌دهد. برای یک جوان هیچ بیانی تأثیرگذارتر از نشان دادن یک مصداق عینی نیست. زندگی سیدمصطفی، مصداق این کلام معروف در حوزه داستان نویسی است که می‌گویند نگو، نشان بده. جوانی انقلابی که طرز رفتارش، گفتارش و عملکردش نشان می‌داد انقلابی بودن و کنش انقلابی یعنی چه. برای من او مقام یک استاد را داشت و می‌توانم بگویم زندگی او بسیار تأثیرگذار است؛ هم برای یک جوان انقلابی و هم برای جوانان دیگر.

در روزهای آینده و همزمان با روز قهرمان ملی، قرار است در مراسمی با عنوان «قهرمان» از تقریظ حضرت آقا بر کتاب «بیست سال و سه روز» و 2 کتاب دیگر رونمایی شود. به‌نظر شما همزمانی این دو موضوع؛ مناسبت روز قهرمان ملی و مراسم رونمایی از کتاب تالیفی شما که درباره زندگی یک شهید مدافع حرم است از چه جهاتی اهمیت دارد و می‌تواند اثرگذار باشد؟
این همزمانی برای من بیان‌کننده یک معنا و یک پیام بود.اول معنای خود قهرمان که در ذیل نشان دادن شهدای مدافع حرم صورت می‌گیرد. بیان ضمنی این امر برای من این می‌شد که قهرمانان امروز ایران عزیزانی هستند که باور کرده‌اند که اسلام مرز نمی‌شناسد و در حفظ حریم آن تا پای شهادت می‌روند و اما پیام. با توجه به مضمون نامه شهید سردار سلیمانی عزیز به مقام معظم رهبری مبنی بر اتمام کار داعش، من چنین پیامی را دریافتم که کار اسرائیل همچون کار داعش تمام است و به‌زودی شاهد واقع شدن کلام شهید سیدحسن نصرالله هستیم که «قطعا سننتصر». در مجموع، تقریظ مقام معظم رهبری بر کتاب بیست سال و سه روز و دیگر کتاب‌های این حوزه به واقع مایه دلگرمی نویسندگان و دیگر دست اندرکاران این حوزه است. مایه افتخار بنده بود که محبت خداوند شامل حال این اثر شد و نگاه حضرت آقا بر این کتاب افتاد. ان‌شاءالله که قدمی هرچند کوچک برای جبهه حق برداشته باشم.

مکث
جایگاه امروزی و همچنین چشم‌انداز ادبیات مقاومت را با توجه به شرایط کنونی منطقه و موقعیت محور مقاومت، چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در جهان امروزه و با توجه به جنگ اسرائیل و محور مقاومت این نوع ادبیات از جایگاه ویژه‌‌ای برخوردار است؛ چرا که این نوع ادبیات به بیان ارزش‌ها و رخدادهایی می‌پردازد که بنا بر سیطره رسانه‌های بیگانه گاه مورد سانسور قرار می‌گیرند و یا به کل با قلب ماهیت آنچه رخ داده و یا کاهش اهمیت آن پخش می‌شوند. این ادبیات کمک می‌کند تا هم روایت درست از اتفاقات بیان شود و هم ارزش‌ها و عملکردها به همان صورت که انجام شده‌اند، روایت شوند. از سوی دیگر ادبیات پایداری به تخریب خدعه دشمن می‌پردازد چرا که دشمن درصدد است تا خود را برتر نشان دهد و مقابله با خود را امری محال و منجر به شکست نشان دهد. حال آنکه در این ادبیات با نشان دادن اصل اتفاقات و عملکرد جبهه حق هم مشخص می‌شود که طرف پیروز میدان کجاست و هم‌زبونی دشمن عیان می‌شود.