سرچنبک؛ جمعه‌بازار معروف تهران قدیم
موضوع: میدان‌های تاریخی محله
ویژگی: محل دادوستد و تعاملات اقتصادی و اجتماعی
***
سرجمبک، سرچنبک یا سرجنبک نام دو میدان معروف محله اودلاجان بود که به‌عنوان مرکز اصلی دادوستد محله اهمیت خاصی داشت.
در تلفظ نام این دو میدان اختلاف‌های زیادی وجود دارد. قدیمی‌های محله اودلاجان هنوز آن را با نام سرچنبک به یاد دارند ولی تاریخ‌نگارانی همچون مرحوم ناصر تکمیل‌همایون از آن به‌عنوان سرجنبک بزرگ و کوچک نام می‌برند و حتی نام سرجمبک نیز درباره این دو میدان مصطلح بود. مسعود نوربخش در کتاب «تهران به روایت تاریخ» از آن به نام سرچنبک نام می‌برد. رحیم طوبایی، از معتمدین محله اودلاجان که سال‌هاست کلیددار بقعه پیرعطاست می‌گوید: «دلیل اینکه چرا این میدان‌ها بانام سرچنبک یا سرجنبک معروف بودند معلوم نیست. قدیمی‌ها می‌گفتند این کلمه از چنبک‌زدن به معنی چمباتمه‌زدن نشات گرفته است. از طرفی هم چون این میدان‌ها در گوشه‌ای از محله بودند ممکن است به این نام مشهور شده باشند اما بعضی‌ها می‌گویند این جنبک نام روستایی در قدیم بود.»
اگرچه نام دقیق این میدان و علت نامگذاری‌اش مشخص نیست ولی قدیمی‌های اودلاجان به‌خوبی به یاد دارندکه این دو میدان از معروف‌ترین محل‌های دادوستد در محله بودند. طوبایی می‌گوید: «سرچنبک بزرگ در شرق اودلاجان (جنوب محله سادات) و سرچنبک کوچک در جنوب میدان سرچنبک بزرگ و در شرق کوچه کلیمی‌ها قرار داشت. جمعه‌ها یک بازار محلی بزرگ در این میدان‌ها شکل می‌گرفت؛ چیزی شبیه جمعه‌بازارهای امروزی. گاری‌های طوافی دورتادور میدان دیده می‌شد. از آنجا که به محله کلیمی‌ها هم نزدیک بود اغلب دوره‌گردهای کلیمی هم آنجا می‌آمدند.»
طوبایی در ادامه می‌گوید: «دادوستد در اودلاجان بسیار پررونق بود. به‌واسطه نزدیکی به بازار تهران و کاروانسرایی که در اطرافش قرار داشت مشاغل متعددی هم در آن شکل‌گرفته بود ازجمله چاروادارها و خرکچی‌ها، ساعت‌سازی‌ها، مطرب‌خانه‌ها، سنگ‌تراش‌ها، پینه‌دوزها، چراغ‌زنبوری‌فروش‌ها و زین‌سازی‌ها. در نزدیکی این میدان مغازه حاج خلیل زین‌ساز بود. زمانی که او ۹۰ ساله بود من نوجوان بودم. هنوز هم مغازه زین‌سازی‌اش را به‌خاطر دارم. خدابیامرز مرد دست‌به‌خیر و مردمداری بود. اهالی اودلاجان حتماً باید زین اسب‌هایشان را از دکان او تهیه می‌کردند، چون باور داشتند که دستش برکت دارد.» به‌جز دو میدان سرچنبک، میدان‌های دیگری همچون میدان سرچال در محله کلیمی‌ها، میدان حصیرباف‌ها، میدان درویش‌ها، میدان کاه‌فروش‌ها و میدان مال‌فروش‌ها هم از معروف‌ترین میدان‌های اودلاجان بود.»
در همینه زمینه :
