عودلاجان یا اودلاجان؟

    موضوع: وجه تسمیه محله
    ویژگی: بررسی 2روایت درباره علت نامگذاری محله اودلاجان
***
محله اودلاجان در فهرست محله‌های اعیانی تهران قدیم قرار دارد. اما درباره معنای اودلاجان دو روایت وجود دارد. برای جست‌وجوی روایت نخست درباره وجه تسمیه این محله باید به دل تاریخ پایتخت سفر کنیم؛ به روزگاری که هنوز لهجه روستانشینان شمیران در تهران رایج بود و آبرسانی در محله‌های قدیمی شهر نیز با نهرها و جوی‌ها انجام می‌شد. علیرضا‌زمانی، تهران‌پژوه، درباره معنای اودلاجان می‌گوید: «درباره نامگذاری محله اودلاجان دو روایت وجود دارد. روایت نخست که معتبرتر به‌نظر می‌رسد این است که واژه اودلاجان از واژه اولاجان تغییر یافته است. در ساختار نام این محله «او» به‌معنای آب است که از لهجه محلی شمیرانی گرفته شده؛ همان لهجه محلی که در روستاهای شمال تهران و حتی در قلب تهران قدیم رایج بود. بقیه واژه نیز از «دراجیدن» یا در زبان محلی «دراجین» و «دلاجین» به‌معنای پخش کردن و تقسیم کردن آب به رشته‌های کوچک‌تر مشتق شده است. سند اعتبار بیشتر این روایت را باید در ویژگی‌های محله اودلاجان جست‌وجو کرد؛ محله اودلاجان به‌دلیل ارتفاع بیشتر نسبت به اراضی اطراف، بر محله‌های جنوبی‌ خود مسلط بود و آب از این محله به محله‌ها و نواحی پایین‌دست جاری می‌شد. سند دیگر بر اعتبار بیشتر این روایت نیز این است که در محله اودلاجان گذری به نام سرچشمه وجود دارد.»
اگرچه روایت نخست که حسن کریمان، نویسنده، مورخ و تهران‌شناس برجسته نیز به آن اشاره کرده اعتبار بیشتری دارد، اما روایت دیگری نیز درباره معنای اودلاجان شنیده می‌شود. زمانی درباره این روایت که سندیت کمتری دارد می‌گوید: «روایت دیگر که حجت بلاغی آن را نقل کرده و البته اعتبار کمتری دارد این است که اودلاجان به بازار عطاران اشاره دارد. در این روایت، املای اودلاجان به‌صورت عودلاجان آمده. عودلاجان از دو واژه «عود» به‌معنای عطر سوختنی و لاچی به‌معنای ادویه معطر مشتق شده و عولاجان یا عودلاچیان به‌معنای بازار عطاران است.»