داروی قدرتمند برای مشکلات روانی

پروانه بندپی

مطالعات نشان داده، افرادی که به شکل منظم ورزش را برای ایجاد حس تندرستی انجام می‌دهند، در طول روز انرژی بیشتری دارند، شب‌ها بهتر می‌خوابند و نسبت به‌خود و زندگی‌شان احساس آرامش و خوش‌بینی بیشتری دارند. ورزش به نوعی دارویی قدرتمند برای بسیاری از مشکلات روانی رایج است. روانشناسان هم می‌گویند ورزش، ارتباط مثبت و مستقیمی با پیشگیری از ابتلا به انواع اختلالات روانی ازجمله افسردگی و اضطراب، همچنین جلوگیری از تشدید آنها دارد و البته به تقویت عزت نفس هم کمک می‌کند. دکتر محمد گراوندنیا، روانشناس و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با همشهری تندرستی، درباره ارتباط ورزش و سلامت روان به نکات بسیار کاربردی و جالبی اشاره کرده که در ادامه می‌خوانید.

کم‌تحرکی و تشدید اختلالات روانی
تحقیقات داخلی و خارجی نشان می‌دهند که کم‌تحرکی ارتباط عمیقی با تشدید اختلالات روانی در افراد دارد. در میان این اختلالات، افسردگی بیشترین رابطه را با ورزش دارد و بعد هم اختلال پارانوئید یا افکار بدبینانه؛ یعنی کم‌تحرکی می‌تواند اختلالی مثل پارانوئید را تشدید کند. اختلالات اضطرابی و
خود بیمارانگاری و دیگر بیماری‌های روانی هم تحت‌تأثیر ورزش قرار دارند اما آمارها در دو اختلال اول معنادار بوده است.

ورزش و هورمون عزت نفس
یکی از مواردی هم که رشد جسمی را به‌شدت تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند روان را به هم بریزد، «عزت نفس» است. تحقیقات مختلف، ارتباط مثبتی بین ورزش و عزت نفس بالا گزارش داده‌اند؛ چون عزت نفس کمک می‌کند خودپنداری ما بهتر شود؛ یعنی احساس ما به‌خودمان را بهتر می‌کند. ورزش باعث می‌شود که هورمون اندروفین در بدن ترشح شود؛ هورمونی که مرتبط با عزت نفس و خودپنداری بهتر در افراد است.

دلیل اصلی افسردگی فصلی
یکی از دلایل افسردگی فصلی کاهش تحرکات فیزیکی است، نه نور خورشید. البته نور خورشید فقط یکی از فاکتورهای بروز افسردگی فصلی است که بیشتر در پاییز و زمستان شیوع پیدا می‌کند؛چون تحرک افراد در این دو فصل کم می‌شود. به همین دلیل در روزهای سرد سال برای اینکه دچار اختلال روان نشویم، باید فعالیت فیزیکی جدی گرفته شود؛ چون ورزش، بیشتر برای پیشگیری از ابتلا به افسردگی مدنظر است. وقتی افسرده شدیم، دیگر ورزش به تنهایی جواب نمی‌دهد و اول باید تراپی انجام شود. پس لازم است که ورزش را در برنامه‌های خود برنامه‌ریزی کنید. خود من دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی را همیشه به‌طور منظم انجام می‌دهم. همه جامعه باید به این باور برسند که افراد با فعالیت فیزیکی بیشتر، نسبت به افرادی که تحرک کمی دارند یا اصلا فعالیت فیزیکی ندارند از سلامت روان بهتری برخوردارند.

آمار صعودی افسردگی
در طول دو دهه اخیر تغییرات عمده‌ای در وضعیت اپیدمیولوژی بیماری‌ها اتفاق افتاده است، به‌طوری که آمارهای بیماری‌های عفونی با بیماری‌های روانی جابه‌جا شده است. یعنی قبلا بیماری‌های عفونی رتبه اول بیماری‌ها در دنیا را داشتند، اما در حال حاضر اختلالات روانی - به‌خصوص افسردگی - جای آن را گرفته است. آمارها می‌گویند 300میلیون نفر در دنیا فقط دچار اختلال افسردگی هستند و این بیماری به‌شدت با تحرک بدنی و فعالیت فیزیکی رابطه دارد. اختلالات روانی به‌خصوص افسردگی به قدری در کل دنیا شایع شده که سازمان جهانی بهداشت هم در سال 2017شعار خود را اینطور تعیین کرد: «افسردگی؛ بیا در موردش صحبت کنیم (Depression: let’s talk)». به‌طور کلی اختلالات روانی الان در سال 2024به‌عنوان دومین اختلال مطرح و فراگیر در جهان شناخته می‌شود و پیش‌بینی می‌شود که تا سال 2030نخستین و شایع‌ترین اختلال در جهان باشد.

این افراد ورزش نمی‌کنند
افرادی که فعالیت فیزیکی بیشتری دارند، سلامت روان بهتری دارند، عکسش هم صادق است. حتی مطالعات داخلی هم نشان می‌دهد که 86درصد افرادی که دچار اختلالات روان هستند ( همه اینها به کلینیک‌های روانشناسی مراجعه کرده بودند)هیچ‌گونه فعالیت بدنی صبحگاهی نداشته‌اند. تحقیق دیگری نشان می‌دهد که اوقات فراغت 92درصد از این افراد در حالت نشسته، درازکش و خوابیده گزارش شده است. همچنین پژوهش دیگری در ایران نشان می‌دهد که 97درصداز این افراد فعالیت بدنی نداشته‌اند.