کدام یوزپلنگ از اتاق رئیس خارج شد؟

زهرا رفیعی-روزنامه‌نگار

چندی پیش رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست از انتقال تاکسیدرمی یوز از اتاقش به موزه تنوع زیستی خبر داد و گفت: جای حیوانات تاکسیدرمی‌شده در اتاق‌ مدیران و کارشناسان نیست. اما این کدام یوز است و در کل چند یوزپلنگ تاکسیدرمی شده در کشور وجود دارد؟

شینا انصاری با انتشار یک تصویر در صفحه شخصی‌اش گفت: این یوز زیبا که در اتاق من بود، دیروز به موزه تنوع زیستی پردیسان ارسال شد. باید تلاش کنیم تا زیستگاه‌های امنی برای زندگی این مخلوقات بی‌نظیر در کشور عزیزمان فراهم کنیم. چیزی نمانده که تعداد یوزپلنگ‌های آسیایی تاکسیدرمی‌شده از تعداد یوزهای زنده در طبیعت و یا در مرکز تکثیر بیشتر شود. مخاطرات یوزها همچنان برقرار است و جاده، سگ گله، شتر و... هر روز عرصه را بر این گونه تنگ‌تر می‌کنند. در حال حاضر یوزهایی که از جلوی دوربین‌های تله‌ای عبور کرده‌اند تعدادشان 16قلاده گزارش شده است ولی آنچنان که مدیران سازمان حفاظت محیط‌زیست گفته‌اند تعداد یوزپلنگ‌های آسیایی زیر 20قلاده است. با اینکه این گونه به‌شدت در معرض خطر انقراض قرار دارد هنوز پروژه‌های ایمن‌سازی جاده مرگ یوزپلنگ‌ها، یعنی جاده میامی به عباس‌آباد در استان سمنان با کمبود اعتبار و بی‌توجهی از سوی وزارت راه مواجه است.

تاکسیدرمی پیروز رونمایی نشده است
محمدرضا اشرف‌زاده، مدیرکل دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیک سازمان حفاظت محیط‌زیست: در تمام موزه‌های تاریخ طبیعی سراسر کشور 19نمونه تاکسیدرمی‌شده یوزپلنگ وجود دارد که یکی از آنها یوزپلنگ آفریقایی است. هم‌اکنون بیشترین یوزپلنگ تاکسیدرمی شده در تهران است. در مجموعه پردیسان 6نمونه (5یوز ایرانی و یک‌یوز آفریقایی) وجود دارد که دوتای آنها در معرض دید عموم است ولی پیروز جزو آنها نیست. هنوز از تاکسیدرمی پیروز رونمایی نشده است. 2فرم کلی برای تاکسیدرمی گونه‌ها وجود دارد. نوع اول تاکسیدرمی نمایشی/ نمایشگاهی است که با اهداف آموزشی و آگاهی‌رسانی برای عموم مردم و متخصصان دنبال می‌شود. در این مدل پس از خارج کردن اندام‌های داخلی از اسکلت، عضله و... حیوان به شکل اصلی خود از نظر اندازه و ابعاد درون قالب از پیش ساخته‌شده فرم داده می‌شود. نوع دوم تاکسیدرمی تخت است که صرفا اهداف علمی و تحقیقاتی برای آن درنظر گرفته شده است و در مجموعه مخازن نگهداری می‌شود. در این مدل همه محتویات حیوان فارغ از فرم ظاهری نگهداری می‌شود و اصطلاحا به شکل تخت، خشک می‌شود. با این نوع از تاکسیدرمی‌ها جمعیت‌ گونه‌ها، زیر‌گونه‌ها و جنس‌ها و... طبقه‌بندی می‌شود. 2نکته مهم این است که تمام تاکسیدرمی‌های موجود در موزه‌ها به دلایل علمی و اخلاقی از گونه تلف‌شده به‌دست می‌آید و اصلا گونه بیمار که احتمال انتقال بیماری داشته باشد، انتخاب نمی‌شود.

آشنایی با یوز اتاق رئیس سازمان محیط‌زیست
به‌گفته بهرام‌علی ظاهری، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان این یوز که به تهران اهدا شده است، ماناست. پیش از تلخاب، مانا ماده یوزپلنگ پناهگاه حیات‌وحش میاندشت بود که 2مرتبه همراه با توله‌هایش مشاهده شده بود و زایمان موفق داشت. در سال‌1391 ‌دوربین‌های پناهگاه حیات‌‌وحش میاندشت تصویری از یوزپلنگ مادر با ۳توله‌اش را ثبت کردند. در شهریور‌ماه ۱۳۹۴ دوباره این یوز ماده ثبت شد ولی در اردیبهشت سال بعد جانش را در جاده تهران- مشهد، محدوده عباس‌آباد از دست داد. این یوز به پیشنهاد مؤسسه تصویر حیات‌وحش، «مانا» نام گرفت.