صرفه‌جویی در اینترنت معنا ندارد
در طرح جدید برای قیمت اینترنت باز هم داستان مشترک کم‌مصرف و پرمصرف دیده می‌شود
اشکان خسروپور |خبرنگار
تا حدود 2ماه دیگر و با پایان فصل تابستان، تعرفه اینترنت آزاد می‌شود. این تصمیم را معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی کشور اعلام کرده و دلیلش را منصفانه کردن قیمت اینترنت در کشور دانسته است. این طرح قرار است مشترکان را به دو گروه کم‌مصرف و پرمصرف تقسیم کند و از هرکس بنا به میزان مصرف اینترنت هزینه دریافت کند. در این بازار جدید، قیمتی از سوی رگولاتوری اعلام نمی‌شود و ISPهای کوچک‌تر در فضای جدید قیمت را در یک بازار رقابتی اعلام می‌کنند، اما چطور می‌توان در جهانی که همه‌‌چیز بر پایه اینترنت است کم مصرف بودن را تبلیغ کرد و تقسیم مشترکان را براساس آن انجام داد؟ رؤیای اینترنت پرسرعت و بدون محدودیت کاربران ایرانی هیچ‌وقت به واقعیت تبدیل نمی‌شود؟
رویای اینترنت نامحدود و پرسرعت
بر خلاف همه کشورهای دیگر جهان بیشتر مشترکان اینترنت در ایران از اینترنت موبایل استفاده می‌کنند. به‌طوری که براساس آمارهای منتشر شده حداقل ۴۰میلیون کاربر اینترنت موبایل در مقابل حدود ۱۰میلیون کاربر اینترنت ثابت وجود دارد. علت اصلی این مسئله هم دردسرهای اینترنت ثابت، مشکلات کیفیتی و دردسرهای کابل مسی و سرعت پایین این نوع اینترنت است. اینترنت همراه هرچند در همه کشورها فراگیر است، اما هیچ‌وقت به‌خاطر قیمت گران و حجمی بودن آن در هیچ کشوری به‌عنوان اینترنت اصلی و مصرفی کاربران مورد استفاده دائم قرار نمی‌گیرد.درحالی‌که هر چند وقت یک‌بار طرح جدید قیمت‌گذاری اینترنت مطرح می‌شود اکثر کاربران ثابت همچنان مجبور به استفاده از کابل‌های مسی هستند و به سرویس‌های VDSL یا فیبرنوری دسترسی ندارند. هم‌اکنون ISPهای کشور به‌عنوان نمونه سرویس ADSL با سرعت ۱۶مگابیت بر ثانیه را عرضه می‌کنند، اما تنها 5 درصد از مشترکان هستند که می‌توانند این سرعت را داشته باشند ولی عملا اکثر مردم روی خطوط قدیمی تلفن یا همان کابل مسی نمی‌توانند به سرعت بیشتر از 3 یا 4مگابیت بر ثانیه برسند.
پرمصرف‌ها باید تشویق شوند
هرچند قانونی که برای حمایت از مصرف‌کننده اینترنت درنظر گرفته شده، احتمالا باعث کاهش قیمت اینترنت و رقابتی شدن فضا خواهد شد، اما نگاه سنتی‌ای که به مقوله مصرف اینترنت در کشور وجود دارد، در عین حال می‌تواند مشکلاتی را نیز به‌وجود بیاورد. پوریا آسترکی، کارشناس وب در این‌باره می‌گوید: «مسئولان ما عادت دارند همه مشترکان را به دو گروه پرمصرف و کم‌مصرف تقسیم کنند. پرمصرف‌ها تنبیه می‌شوند و کم‌مصرف‌ها تشویق. در دنیای وب اما داستان کاملا برعکس است و ما اصولا باید مشترکان را به مصرف بیشتر اینترنت تشویق کرده، قیمت اینترنت را برای پرمصرف‌ها کم کنیم.» در فضای سنتی مصرف کمتر تشویق می‌شود چون با این شیوه دیگران هم می‌توانند از منابع محدود استفاده کنند. اینترنت اما یک منبع نامحدود است و هرچه مشترک بیشتر از آن استفاده کند، به نفع شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات و حتی دولت است؛ «دولت‌ها همیشه کاری می‌کنند تا مصرف مشترک بالاتر برود چون هرچقدر خدمات بیشتری از وب دریافت شود یعنی دولت در جای دیگری باید کمتر هزینه کند. هزینه‌های سربار دولتی پایین می‌آید و این به نفع کشور است.»
قیمت را سرعت تعیین می‌کند
بررسی‌های همشهری نشان می‌دهد، قیمت اینترنت در کشورهای دیگر صرفا براساس سرعت اینترنت کم و زیاد می‌شود و حجم نقش جدی در قیمت‌گذاری ندارد. هرچند شاخصی به نام «مصرف منصفانه» (Fair Usage Policy) درنظر گرفته شده تا مشترکان بیشتر از حد مشخصی اینترنت مصرف نکنند اما سقف این محدودیت آن‌قدر بالاست که مشترکان خانگی حتی با تماشای روزانه فیلم‌های فول‌اچ‌دی احتمالا به آن نمی‌رسند. به‌عنوان نمونه اپراتور «راجرز» یکی از دو ISP بزرگ در کانادا به‌طور پیش‌فرض به هر مشترک اجازه می‌دهد تا در‌ماه یک ترابایت محتوا دانلود کند. کمپانی «ون‌گان» نیز صرفا برای مشترکان با مقاصد تجاری محدودیت حجمی اعمال می‌کند. شرکت آمریکایی AT & T نیز به مشترکان با سرعت پایه 150گیگابایت حجم ارائه می‌کند و مشترکان پرمصرف تا 1000گیگابایت (یک ترابایت) نیز حجم رایگان دریافت می‌کنند.
تغییر سبک زندگی
اینترنت اکنون در جهان دیگر محدودیت نمی‌شناسد. قرار نیست کاربر هیچ وقت آفلاین باشد. سرعت بالای اینترنت و نگران نبودن از مصرف حجم خود پنجره‌های جدیدی از زندگی راحت‌تر را باز می‌کند. زمانی دیدن فیلم و برنامه‌های تلویزیونی به‌صورت آنلاین برای خیلی‌ها یک شوخی به‌حساب می‌آمد. وقتی که ترافیک سایت‌ها و اپلیکیشن‌های پخش برنامه‌های چند‌رسانه‌ای روی آی‌اس‌پی‌های مختلف رایگان شد و کسی از مصرف ترافیک نگرانی نداشت عادت‌ها تغییر کرد. اکنون خیلی‌ها را می‌توانید دور و اطرافتان ببینید که با خرید اشتراک با قیمت منطقی، فیلم‌ها و سریال‌های مورد علاقه‌شان را به جای روش سنتی به‌صورت آنلاین در هر جایی که دلشان بخواهد می‌بینند. در کشورهای دیگر دنیا حالا تلویزیون‌های اینترنتی مثل نت‌فلیکس یک مسئله عادی شده‌اند. سرعت خوب، هزینه پایین و نگرانی نداشتن از مصرف اینترنت یا همان ترافیک ماهانه باعث شده که حالا همه به فکر خانه‌های هوشمندی باشند که وسایل‌شان به اینترنت وصل هستند؛ از تلویزیون‌های اسمارت گرفته تا یخچال و ماشین لباسشویی. تشویق مشترکان به مصرف بیشتر اینترنت به مرور سبک زندگی افراد را نیز تغییر می‌دهد. فیلم دیدن و گوش دادن به موسیقی که با اینترنت کم‌سرعت یا با محدودیت حجم، قابل استفاده نبود، حالا در دسترس قرار می‌گیرد و این در نهایت به نفع کشور است. بعضی از سایت‌های اشتراک‌گذاری فیلم قراردادهایی با برخی اپراتورها یا ISPها منعقد کرده‌اند تا مشترکان‌شان بتوانند بدون درنظر گرفتن حجم مصرفی فیلم ببینند. استقبال از این طرح‌ها نشان داد، در عمل تقاضا برای مصرف حجم وجود دارد.
