گزارش
چالش‌های انتخاب رشته در مدارس
مسئولان آموزش و پرورش درباره جزئیات طرح هدایت تحصیلی و اعتراض خانواده دانش‌آموزان به همشهری توضیح می‌دهند
فهیمه طباطبایی | خبرنگار:
از هفته گذشته هدایت تحصیلی دانش‌آموزان پایه نهم متوسطه در مدارس آغاز شده و باز هم تقابل دانش‌آموزان و مسئولان مدارس برای انتخاب رشته تحصیلی به‌وجود آمده است. از سویی برخی دانش‌آموزان اصرار دارند به رشته مورد علاقه‌شان بروند و از سوی دیگر مشاوران و مدیران مدارس که بخشنامه‌ها و ضوابط وزارت آموزش و پرورش را درنظر می‌گیرند، تلاش می‌کنند که مطابق آن توزیع دقیقی داشته باشند و دانش‌آموزان را به انتخاب‌های مشخصی هدایت کنند. این تقابل در سال گذشته به حدی بود که برخی از دانش‌آموزان مقابل مدارس خود تجمع کرده و حتی به مرکز پاسخگویی به شکایات مردمی آموزش‌و‌پرورش اعتراض بردند که چرا نمی‌توانند در رشته مورد علاقه‌شان ادامه تحصیل دهند؛ موضوعی که به‌نظر می‌رسد در تابستان امسال هم در حال وقوع است.
مشکل خانواده‌ها با هدایت تحصیلی مشاوران
«میم. ابوالحسنی» پدر یکی از دختران دانش‌آموز در این‌باره به همشهری گفت: «چند روز پیش برای هدایت تحصیلی دخترم به مدرسه دعوت شدیم، آنجا گفتند که او در رشته ریاضی و تجربی اولویت الف را کسب کرده و در رشته انسانی اولویت ب و حالا دختر من اصرار دارد که باید به رشته انسانی برود و مسئولان مدرسه هم می‌گویند که اولویت ثبت‌نام در رشته انسانی با کسانی است که نمره الف گرفته‌اند.» او ادامه داد: «دخترم می‌گوید که استعدادش در رشته انسانی است و توانایی تحصیل در رشته ریاضی را ندارد و هرقدر این را به مشاوران مدرسه می‌گوید آنها زیر بار نمی‌روند و از طرفی آنقدر سرشان شلوغ است و والدین اعتراض دارند که فرصت صحبت کردن با آنها به‌وجود نمی‌آید.» مشکلی که بسیاری از دانش‌آموزان پایه نهم متوسطه دارند و بابت آن نگرانند.
قوانینی که برای هدایت تحصیلی تدوین شده
هدایت تحصیلی دانش‌آموزان همواره یکی از چالش‌های جدی وزارت آموزش و پرورش بوده است، آنقدر که از سال1366 تاکنون در 9سند به آن اشاره شده است؛ «قانون اهداف و وظایف وزارت آموزش و پرورش در سال1366، قانون برنامه دوم توسعه در سال1373، آیین‌نامه آموزشی دوره متوسطه معروف به سالی-واحدی در سال1380، قانون برنامه چهارم در سال1383، نقشه جامع علمی کشور در سال1389، قانون برنامه پنجم توسعه در سال1389، سند تحول بنیادین در سال1390، برنامه درسی ملی در سال1391 و در نهایت آیین‌نامه جدید هدایت تحصیلی دانش‌آموزان در سال1394»؛ اسنادی که ظاهرا هنوز مشکل دانش‌آموزان را حل نکرده است.
روال هدایت تحصیلی مثل سال گذشته است
علی زرافشان، معاون متوسطه وزارت آموزش و پرورش درباره روند هدایت تحصیلی دانش‌آموزان در سال جدید به همشهری گفت: «روال همچون سال گذشته است و تغییری در دستورالعمل‌ها نداشته‌ایم، به این صورت که 2فرم در اختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد که یکی آزمون‌های مشاورهای و خودارزیابی است و دومی براساس سوابق و عملکرد تحصیلی اوست. در اولی رغبت و استعداد دانش‌آموز درنظر گرفته می‌شود و در فرم دوم نمرات دانش‌آموز در پایه‌های هفتم، هشتم و نهم بررسی شده و ملاک است.»
وی افزود: «در پایان، مشاوران مدارس هر 2فرم را با هم تلفیق کرده و براساس ارزیابی‌هایی که دارند اولویت ادامه تحصیل دانش‌آموزان را برای آنها تعیین می‌کنند. امیدواریم که خانواده‌ها این مشاوره را جدی بگیرند و اصرار زیادی برای حضور فرزندانشان در یک رشته خاص نداشته باشند.»
اصرار بر رشته تجربی و تبعات آن
اما یکی از اصرارهای خانواده‌ها در سال‌های اخیر، تحصیل فرزندانشان در رشته علوم تجربی است؛ اصراری که موجب شده تعداد داوطلبانی که در گروه آزمایشی علوم تجربی در کنکور سال1397 شرکت کرده‌اند، 642هزار نفر باشد درحالی‌که این آمار در رشته ریاضی 144هزار نفر و در رشته علوم انسانی 205هزار نفر است.
به‌نظر کارشناسان مشاوره و هدایت تحصیلی این موج بزرگ گرایش دانش‌آموزان به رشته علوم تجربی، آسیب و تبعات فردی و اجتماعی زیادی را به همراه خواهد داشت. علی بزرگمهر، مشاور تحصیلی در این‌باره به همشهری گفت: «بسیاری از دانش‌آموزانی که خواهان تحصیل در رشته تجربی هستند با رویای پزشک یا دندانپزشک شدن پا به مدرسه می‌گذارند؛ درحالی‌که هم ظرفیت‌ها برای قبول شدن در این رشته‌ها محدود است و هم استعداد افراد محدود، بنابراین وقتی قبول نمی‌شوند دچار سرخوردگی و شکست شده و برای بار دوم می‌خواهند شانس خود را امتحان کنند.»
بزرگمهر افزود: «از سوی دیگر دولت به واسطه این خواسته خانواده‌ها و فرزندانشان متحمل هزینه‌های سنگین می‌شود، چرا که تحصیل در رشته‌های پزشکی گران است و سرانه تحصیلی آن بسیار بالاست درحالی‌که بازار کار در این رشته به واسطه تعداد بالای پزشکان با مشکل مواجه خواهد شد و پیش‌بینی من این است که از طرف دیگر با کمبود نیروهای مهندسی و مدیریتی نیز مواجه می‌شویم.»
ظرفیت مدارس در هر رشته محدود است
مسعود شکوهی، مدیرکل امور تربیتی و مشاوره تحصیلی وزارت آموزش و پرورش در این‌باره به همشهری گفت: «در سال تحصیلی گذشته کاهش کمی در تعداد دانش‌آموزان رشته تجربی و استقبال خوبی در رشته فنی حرفه‌ای و کاردانش داشته‌ایم اما خیلی محسوس نیست و باید در سال‌جاری هم دنبال شود.»
او با بیان اینکه ظرفیت مدارس به تفکیک برای هر رشته مشخص است، ادامه داد: «ما 2.5برابر ظرفیت‌ها اعلام نیاز می‌کنیم اما باز هم تعداد متقاضیان در برخی رشته‌ها بالاست و همین کار ما را سخت می‌کند.»
مدیرکل امور تربیتی و مشاوره تحصیلی در این‌باره افزود: «تمام تلاش ما این است که دانش‌آموزان در رشته مورد علاقه‌شان ثبت‌نام کنند ولی اگر محدودیت ما در مناطق زیاد باشد، مجبوریم که براساس عملکرد تحصیلی و نمره نهایی دانش‌آموزان تصمیم بگیریم.»
شکوهی جزئیات ملاک هدایت تحصیلی دانش‌آموزان را اینگونه توضیح داد: عملکرد تحصیلی (35امتیاز)، آزمون‌های مشاورهای (30امتیاز)، نظر دانش‌آموز (10امتیاز)، نظرخواهی از دبیران (10امتیاز)، نظر مشاور (10امتیاز) و نظرخواهی از والدین (5امتیاز). او تأکید کرد: اولویت ثبت‌نام با دانش‌آموزانی است که در رشته مورد نظرشان رتبه «الف» را گرفته باشند، در ابتدا آنها باید ثبت‌نام شوند و اگر ظرفیت خالی باقی ماند این امکان برای اولویت‌های «ب» و «ج» هم فراهم می‌شود.
به گفته او، استقبال دانش‌آموزان از رشته‌های فنی‌حرفه‌ای و کاردانش در سال تحصیلی گذشته بالا رفته اما موج حضور در رشته تجربی همچنان باقی است. او می‌گوید: باید منتظر ماند و دید که آیا مشاوره‌های تحصیلی که در درس کار و فناوری و تفکر و زندگی به دانش‌آموزان در این زمینه داده‌ایم، اثر‌گذار خواهد بود یا نه؟
در همینه زمینه :
