خودروهای خارجی جدید چه زمانی وارد بازار می‌شوند؟

بازار خودرو، روزهای پرفرازونشیبی را پشت‌سر می‌گذارد.روند کاهشی چند هفته اخیر سبب شده بیشتر متقاضیان خرید به‌امید تداوم کاهش قیمت‌ها دست از خرید بکشند.. در این میان، سرعت گرفتن ورود خودروهای وارداتی با برندهای مختلف و مشخصات فنی متنوع، تحولی تازه را در این بازار ایجاد کرده است. اما آیا این تنوع و افزایش عرضه، منجر به کاهش قیمت‌ها و رضایت بیشتر مصرف‌کنندگان شده است؟برای مشاهده وضع بازار خودرو، از چند نمای نزدیک گزارش‌نویسان همشهری راهی 2راسته و بازار فروش خودرو در تهران شده‌اند.

مشاهدات میدانی در بازار خودرو
مشاهدات گزارشگران همشهری نشان می‌دهد كه وضع کنونی بازار خودروهای وارداتی، مونتاژی و همچنین خودروهای خارجی دست‌دوم و مدل پایین، چندان مناسب نیست. طبق گفته دلالان، بازار این خودروها گرمی سابق را ندارد.
فعالان بازار خودرو می‌گویند بعد از تشدید تنش‌های نظامی در منطقه، نرخ دلار افزایش یافت، اما این روند موجب افزایش قیمت خودرو نشد و حتی بازار انواع خودروهای خارجی برخلاف انتظار دچار افت قیمت هم شد. به‌گفته نمایشگاه‌داران، این روند بر بازار خودروهای تولید داخل نیز تأثیر داشته است؛ البته در هفته‌های اخیر روند افت قیمت کمی کندتر شده و بازار تقریبا به یک حالت باثبات رسیده است.فعالان بازار خودرو درباره علت این رکود مي‌گويند فعلا تعداد تقاضا و خریداران خیلی کمتر از تعداد فروشندگان است و کفه عرضه نسبت به تقاضا سنگین‌تر است.

دور زدن تحریم به سبک واردکنندگان خودرو
شرایط برای واردکنندگان خودرو به‌دلیل تحریم‌ها کمی بغرنج است؛ فعالان بازار می‌گویند فرایند واردات خودرو به‌خاطر محدودیت‌های ناشی از اعمال تحریم‌ها دچار محدودیت‌های زیادی شده است به‌طوری که اغلب واردکنندگان امکان خرید و واردات خودرو از هر شرکتی را ندارند. همین مسئله باعث شده تا واردکنندگان به بازار خودروهای دست‌دوم روی بیاورند. اینکه می‌گوییم خودروی دست‌دوم منظورمان خودروی کارکرده نیست، بلکه به این معنی است که واردکننده امکان خرید مستقیم از خودروساز مورد نظر خود را ندارد؛ بنابراین باید از طریق واسطه‌های آن شرکت در منطقه خرید خودروی مورد نیازش را انجام دهد یا اینکه محصول مورد نظرش را از کشور دیگری خریداری کند.البته این روش‌های دور زدن مسیر تحریم‌ها در بازار خودرو موجب شده تنوع محصولات وارداتی نسبت به دوران گذشته بیشتر شود. همین تنوع موجب کاهش قیمت در بازار خیلی از خودروهای وارداتی شده است.

جنگ؛ دلیل اصلی ثبات قیمت
گشتی در بازار و نمایشگاه‌های خودرو نشان می‌دهد كه کاهش قیمت خودرو در هفته‌های اخیر بیشتر به‌دلیل افزایش واردات بوده است؛ هرچند كه تنش و جنگ در منطقه نیز تأثیرات خود را بر بازار داشته است چنان‌که در ابتدای ایجاد تنش‌ها در منطقه و همزمان با بالارفتن قیمت ارز، قیمت خودرو نیز بالا رفت، اما این فقط یک تغییر روند موقت بود و بعد از اینکه تعداد متقاضیان خرید در بازار خودروهای وارداتی کاهش یافت، قیمت‌ها نیز نزولی شدند.
 فعالان بازار می‌گویند كه این رویداد طبیعی است چون در زمان بروز تنش مردم کمتر به خرید خودرو تمایل دارند و سعی می‌کنند در بازار‌های کم‌ریسک‌تری مانند ارز و طلا سرمایه‌گذاری کنند.

اقبال چالش‌برانگیز به‌خودروهای چینی
 یکی از معماهای اصلی بازار خودرو در سال‌های اخیر افزایش استقبال خریداران از خودروهای چینی است. برخی از فعالان بازار خودرو که با خبرنگاران همشهری گفت‌وگو کرده‌اند می‌گویند اصلی‌ترین دلیل استقبال از خودروهای چینی، بیشتر از روی ناچاری بوده است. در شرایط فعلی اگر کسی قصد خرید یا تبدیل به احسن کردن خودروی خود را داشته باشد، به اجبار باید از همین دسته خودروها خریداری کند.با این حال نگاه نمایشگاه‌داران به‌خودروهای چینی خیلی هم یک‌طرفه و بدبینانه نیست. چنان‌که برخی از آنان می‌گویند خودروهای تولید چین یا مونتاژشده در داخل، از نظر کیفیت و امکانات ویژه، رشد بسیار خوبی داشته‌اند.با وجود این فعالان بازار اذعان دارند که اغلب خریداران بازار خودرو در صورت وجود خودروهایی باکیفیت و قیمت مناسب، هنوز بیشتر طالب خرید برندهای خارجی دیگری هستند.


علت مقاومت در برابر شکسته شدن قیمت
مقاومت قیمت خودروهای خارجی در مقابل شکسته شدن شرایط عجیبی را رقم زده؛ به‌عنوان مثال قیمت کیا اپتیما نسل سوم و چهارم، از قیمت کیا K5بیشتر است. این اختلاف قیمت در مورد خودروهای دیگر نیز کم و بیش مشاهده می‌شود. برخی مصرف‌کنندگان اعتقاد دارند این مقاومت  ناشی از واردات خودروهای کم‌آپشن با پیشرانه‌های ضعیف مرحله جدید واردات است. این انتقاد پذیرفته است، اما باز هم باید شاهد شکست قیمت‌ها می‌بودیم؛ چراکه با خودروهایی جدید روبه‌رو هستیم که از نظر طراحی ظاهری و همچنین فناوری، نسبت به نسل قبلی خود پیشرفته‌تر هستند.


شکاف قیمت خودروهای خارجی در داخل با نرخ جهانی چقدر است؟
میانگین  اختلاف قیمت خودروهای وارد‌شده به کشور تا اردیبهشت۱۳۹۷ نسبت به قیمت جهانی حدود ۲۵۰درصد بوده است.اما میانگین اختلاف قیمت خودروهای وارد‌شده به کشور بعد از آزادسازی واردات در سال۱۴۰۱، نسبت به قیمت جهانی آنها بیش از ۱۱۰درصد بوده است.البته در همین 6ماه پیش، اختلاف قیمت با بازار جهانی به بالای ۲۰۰درصد می‌رسید، ولی در این 6‌ماه اختلاف قیمت با بازارهای جهانی کمترشده؛ به‌عنوان مثال، تویوتا کرولای وارداتی در ابتدای سال‌جاری حدود ۲۰۰درصد با قیمت جهانی اختلاف داشته، اما در حال حاضر این اختلاف به ۱۰۰درصد رسیده است.
از سوی دیگر، خودرویی مانند سوناتا هیبریدی 2018 در بازار ایران 86هزار دلار قیمت دارد، حال آنکه قیمت جهانی آن در سال2022 حدود 25هزار دلار بوده است.


چرا واردات هنوز به تعدیل قیمت‌ها در بازار خودرو منجر نشده است؟
 واردات خودرو هرچند طی این سال‌ها با هدف تنظیم بازار، ایجاد رقابت و دسترسی شهروندان به‌خودروهای روز دنیا انجام شده، با‌این‌حال سیاست‌های اشتباه یا ناقص در کنار شوک‌های ارزی، اجازه اثرگذاری لازم و کافی واردات را نداده است.از همین رو خودروهای وارداتی، به‌خصوص طی 6سال گذشته (دوران  تشدید تحریم‌ها علیه ایران) عملا تبدیل به کالایی لوکس شده‌اند که تنها درصد بسیار اندکی از شهروندان توانایی دسترسی به آنها را دارند.


سپر تعرفه، مانع عرضه ارزان وارداتی‌ها
چرا مشتریان ایرانی نمی‌توانند خودروهای خارجی را با قیمتی نزدیک به نرخ جهانی خریداری کنند؟
 سیاستگذار در این سال‌ها همواره سعی کرده از این صنعت در مقابل واردات دفاع کند و سپر اصلی‌اش نیز معمولا تعرفه بوده؛ هرچند گاهی ممنوعیت واردات را هم به‌کار گرفته است. دلیل اصلی شکاف بزرگ بین قیمت خودروهای خارجی در بازار جهانی و بازار ایران، همین تعرفه است.در حال حاضر، تعرفه غالب برای واردات خودرو، 95درصد است به‌عنوان مثال، خودرویی با قیمت جهانی 20هزار دلار و با فرض دلار 60هزار تومانی، به‌صورت خام (قبل از اعمال تعرفه 90درصدی) یک‌میلیارد و 200میلیون تومان است. پس از اعمال تعرفه قیمت این خودرو به بالای 2میلیارد تومان می‌رسد؛ بنابراین فقط از ناحیه تعرفه 95درصدی، بالغ بر 800میلیون تومان به قیمت یک خودروی وارداتی به ایران
افزوده می‌شود.


چرا واردات هنوز به تعدیل قیمت‌ها در بازار خودرو منجر نشده است؟
 واردات خودرو هرچند طی این سال‌ها با هدف تنظیم بازار، ایجاد رقابت و دسترسی شهروندان به‌خودروهای روز دنیا انجام شده، با‌این‌حال سیاست‌های اشتباه یا ناقص در کنار شوک‌های ارزی، اجازه اثرگذاری لازم و کافی واردات را نداده است.از همین رو خودروهای وارداتی، به‌خصوص طی 6سال گذشته (دوران تحریم‌های آمریکا علیه ایران) عملا تبدیل به کالایی لوکس شده‌اند که تنها درصد بسیار اندکی از شهروندان توانایی دسترسی به آنها را دارند.

راهنما
خودروهای وارداتی کجا هستند؟
با وجود ترخیص بیش از 30هزار دستگاه خودروی خارجی در 7‌ماه سال‌جاری، این خودرو‌ها هنوز حضور چندان مشهودی در معابر عمومی و بزرگراهی ندارند. به‌نظر می‌رسد با توجه به عرضه بیش از یک‌میلیون دستگاه خودروی داخلی و مونتاژی در بازار داخلی هنوز خودروهای وارداتی نتوانسته سهم بزرگی از بازار را به‌خود اختصاص دهند؛ موضوعی که پیش‌بینی می‌شود در نیمه دوم سال اندکی به نفع وارداتی‌ها تغییر کند. ضمن اینکه طبق بودجه پیشنهادی دولت برای سال1404 پیش‌بینی می‌شود روند تصاعدی واردات خودرو در سال آینده نیز تداوم یابد و درنتیجه سهم وارداتی‌ها از بازار خودرو بازهم افزایش پیدا کند.

 امسال چقدر خودروی خارجی وارد بازار ایران شده است؟
طبق آخرین آمار‌های گمرک، تعداد کل خودرو‌های سواری ترخیص قطعی در 6‌ماه اول سال‌جاری ۲۲هزارو۲۶۴ دستگاه بوده است. ارزش این تعداد خودرو ۴۳۸میلیون‌و۶۶۸ هزار دلار بوده، این در شرایطی است که ارزش خودرو‌های وارداتی در سال گذشته ۳۶میلیون‌و۵۶۵ هزار دلار برای هزارو۷۳۶ دستگاه خودرو بوده است.

 اصلی‌ترین واردکنندگان خودرو
در ۶‌ماه نخست امسال، شرکت‌های معین ‌خودروي ایرانیان با واردات 5‌هزارو۶۵۰ دستگاه، سایپا با واردات 5‌هزارو۴۴۵ دستگاه، بهمن‌موتور با واردات هزارو۶۵۰ دستگاه و کرمان‌موتور با واردات هزارو۵۲۴ دستگاه، 4واردکننده اصلی خودروی سواری بوده‌اند.
با توجه به اعلام 4شرکت اصلی وارد‌کننده خودرو می‌توان حدس زد که چه خودرو‌هایی بیشترین سهم را در واردات خارجی‌ها داشته‌اند و بیشترین ارز واردات را به‌خود اختصاص داده‌اند.
شرکت معین‌خودرو که طبق آمار‌های ارائه‌شده از سوی گمرک بیشترین سهم واردات و ارز خارجی‌ها را به خود اختصاص داده طیف وسیعی از خودرو‌های مجاز خارجی را به کشور وارد می‌کند. در حال حاضر، محموله‌های این شرکت شامل تویوتا کرولا در 2 نسخه بنزینی و هیبریدی، لوین بنزینی و هیبریدی، هوندا وزل، هوندا E1-NS  و آئودی Q 5 E-Tron است. بیشتر خودرو‌های وارداتی این شرکت تویوتاست. همانطور که گمرک اعلام کرده این شرکت با واردات 5هزار و ۶۵۰ دستگاه خودرو بزرگ‌ترین وارد‌کننده محصولات خارجی به کشور است.


سهم سایپا و ایران‌خودرو از واردات خودرو
دومین وارد‌کننده، دومین تولیدکننده بزرگ خودرو در ایران یعنی سایپاست. سهم خودروسازان بزرگ یعنی ایران‌خودرو، سایپا و پارس‌خودرو از واردات مدل‌های چینی، به 4 برند دانگ فنگ (ایران خودرو)، چانگان و سینوگلد (سایپا) و زوتی (پارس‌خودرو) محدود شده است.خودروسازان بزرگ برای واردات سراغ شرکت‌هایی رفته‌اند که پیش‌تر با آنها در حوزه مونتاژ همکاری داشتند؛ بنابراین خودروسازان بزرگ فعلا به واردات برند‌های غیرچینی روی نیاورده‌اند که یکی از دلایل آن ممنوعیت واردات برند‌های فرانسوی است.به این ترتیب سایپا فعلا وارد‌کننده چانگان و سینوگلد و زوتی است. پیش از این عنوان شده بود که سایپا خودروی کیا سراتو را نیز در فهرست وارداتی خود دارد که عملا چنین اتفاقی رخ نداد و این شرکت واردات چینی‌ها را همچنان در دستور کار دارد.

تنوع در خودروهای وارداتی
مشخص است محصولات وارداتی در نیمه نخست سال‌جاری از تنوع نسبی برخوردار بوده، این در شرایطی است که به‌نظر می‌رسد خودرو‌های چینی دست بالا را در واردات داشته‌اند.
بر این اساس، اما خودرو‌های اروپایی درصد کمتری از واردات را به‌خود اختصاص داده‌اند؛ به‌طوری که در ۶ ماهه سال‌جاری در لیست برند‌های اروپایی صادرکننده خودرو به ایران، نام فیات، فولکس واگن، اشکودا و آئودی به چشم می‌خورد. فولکس و آئودی خودروی برقی به ایران صادر کرده‌اند که اولی به ماموت‌خودرو مربوط می‌شود و دومی را هم نادین‌خودرو وارد می‌کند. همچنین فیات توسط شرکتی به نام پارسیان‌موتور وارد کشور می‌شود و واردات اشکودا هم برعهده پارس‌ساتر هوشمند است.