تراژدی در فضا

ساسان شادمان-روزنامه‌نگار

شکست در ماموریت‌های فضایی امر چندان غریبی نیست، اما خاطره تلخ و عجیب برخی از آنها تا ابد به یادگار خواهد ماند. خبر چند روز پیش درخصوص ناکام بودن مأموریت بوئینگ و انفجار ماهواره‌ چندمنظوره شرکت اینتل‌ست اگرچه تلفات انسانی نداشت، اما بار دیگر ما را به یاد فاجعه‌هایی انداخت که هرگز فراموش نخواهند شد. جالب اینکه گفته می‌شود برخی از قطعات این ماهواره در مدار زمین سرگردان است و می‌تواند برای دیگر تجهیزات فضایی خطرساز باشد.

شاتل فضایی چلنجر
تاریخ: 28ژانویه 1986تلفات: 7نفر
شاتل چلنجر تنها 73ثانیه پس از پرتاب منفجر شد و تمامی 7سرنشین آن پیش روی تماشاچیان حاضر و بینندگان تلویزیونی جان باختند. دلیل این حادثه، نقص در یکی از حلقه‌های آب‌بندی (O-ring) بوستر سوخت جامد بود که بر اثر دمای پایین توانایی خود را از دست داده بود. این حادثه تأثیر عمیقی بر ناسا و اکتشافات فضایی داشت و به تعطیلی موقت برنامه شاتل منجر شد.

شاتل فضایی کلمبیا
تاریخ: یکم فوریه 2003تلفات: 7نفر
شاتل کلمبیا هنگام ورود مجدد به جو زمین در حال بازگشت از یک مأموریت علمی بود که به‌دلیل آسیب به بال چپ، متلاشی شد و تمام 7خدمه جان باختند. این موضوع ناشی از برخورد یک تکه فوم عایق با بال شاتل در هنگام پرتاب بود که آسیب شدیدی به سپر حرارتی وارد کرده بود. این حادثه موجب اصلاحات گسترده در برنامه شاتل و ارزیابی‌های دقیق‌تر از ایمنی فضاپیماها شد.

سایوز- 1
تاریخ: 24آوریل 1967 تلفات: یک نفر
این حادثه نخستین فاجعه فضایی جهان بود که به کشته شدن فضانورد «ولادیمیر کماروف» منجر شد. در بازگشت به زمین، چتر نجات اصلی باز نشد و فضاپیما با سرعت زیاد به زمین برخورد کرد. این حادثه، اتحاد جماهیر شوروی را به بهبود طراحی و افزایش ایمنی فضاپیماهای سایوز ترغیب کرد.

سایوز 11
تاریخ: 30ژوئن 1971تلفات: 3نفر
فضانوردان سایوز11 پس از اتمام مأموریــت در نخستین ایستگاه فضایی جهان با نام «سالوت-1» در راه بازگشت به زمین جان باختند. فشار کابین به‌دلیل باز شدن یک دریچه به‌طور ناگهانی از بین رفت و باعث خفگی آنها شد. این حادثه منجر به طراحی و نصب سیستم‌های ایمنی و فشار کابین در فضاپیماهای سایوز شد.

آپولو-1
تاریخ: 27ژانویه 1967تلفات: 3نفر
این حادثه زمانی رخ داد که 3فضانورد آپولو-1در آزمایش معمول پیش از پرتاب در کابین فضاپیما گرفتار آتش‌سوزی شدند. به‌دلیل وجود اکسیژن خالص و ناتوانی در باز کردن سریع در کابین، آتش به سرعت گسترش یافت و هر 3فضانورد کشته شدند. این حادثه باعث شد ناسا تغییراتی گسترده در طراحی فضاپیماها و سیستم‌های ایمنی ایجاد کند.

شاتل فضایی آتلانتیس (STS-27)
تاریخ: 2دسامبر 1988تلفات: صفر (اما با خطر بالا)
در این مأموریت، کاشی‌های محافظ حرارتی شاتل آسیب دیدند و خدمه از شدت خطر آگاه بودند. خوشبختانه شاتل با وجود آسیب‌دیدگی‌های شدید در حرارت جو توانست سالم فرود بیاید. این حادثه موجب بررسی مجدد ایمنی کاشی‌های حرارتی شد.